60ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου – Μα τι χώρα!
Η αμήχανη σάτιρα της Γιουγκοσλαβικής κρίσης
Του Παύλου Καραμητρούση
Με μεγάλο ενδιαφέρον παρακολούθησαν χθες οι θεατές και οπαδοί του βαλκανικού κινηματογράφου την χιουμοριστική και γεμάτη νύξεις στην ιστορία της άλλοτε ενιαίας Γιουγκοσλαβίας. Η υπόθεση και η ταινία μαζί φλερτάρουν με διεισδυτικό τρόπο με τις ακανθώδεις μνήμες του εμφυλίου, την αιώνια διαμάχη και τις πολιτικές διαφορές Κροατίας- Σερβίας και διατηρεί ένα αστραφτερό χιούμορ με άριστες ερμηνείες. Η υπόθεση είναι χαρακτηριστική.
Ένας Κροάτης στρατηγός βασανίζεται από ενοχές και αυτοκτονικό σύνδρομο. Ένας υπουργός της κροατικής κυβέρνησης επισκέπτεται τις φυλακές και, για αδιευκρίνιστους λόγους, κλειδαμπαρώνεται σε μια αίθουσα αφιερωμένη στους ήρωες της πατρίδας. Μια ομάδα υπερήλικων συνταξιούχων κλέβει τα λείψανα του πρώτου προέδρου της Κροατίας Φράνιο Τούτζμαν. Αυτά είναι και τα κεντρικά πρόσωπα αυτής της ξέφρενης πολιτικής σάτιρας, που τολμά να αγγίξει εθνικά ταμπού, προτρέποντας μια ταλαιπωρημένη χώρα να κάνει το πρώτο βήμα προς τον αυτοκριτικό αναστοχασμό.
Ο σκηνοθέτης της Βίνκο Μπρέσαν γεννήθηκε το 1964 στο Ζάγκρεμπ. Σπούδασε Φιλοσοφία και Συγκριτική Λογοτεχνία, καθώς και Κινηματογραφική και Τηλεοπτική Σκηνοθεσία. Το μεγάλου μήκους ντεμπούτο του Πώς άρχισε ο πόλεμος στο νησί μου αναδείχθηκε, μετά τον Τιτανικό, η δεύτερη μεγαλύτερη εισπρακτική επιτυχία της τελευταίας εικοσαετίας στο κροατικό box office και προβλήθηκε σε 32 διεθνή φεστιβάλ, μεταξύ των οποίων του Τορόντο και του Μόντρεαλ. Η ταινία του Τα παιδιά του ιερέα απέσπασε το βραβείο Κοινού FISCHER του τμήματος Ματιές στα Βαλκάνια του 54ου Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης. Το What a Country! (Μα τι χώρα) είναι η έκτη μεγάλου μήκους ταινία της φιλμογραφίας του. Ο σκηνοθέτης παρέστη στην προβολή της ταινίας του και συνομίλησε με το κοινό του φεστιβάλ που του υπέβαλαν αυτονόητες ερωτήσεις και έδωσε συμβατές με την σημερινή πραγματικότητα της πατρίδας του, απαντήσεις. Η ταινία θα επαναπροβληθεί σήμερα 2/11/19 στην αίθουσα “Σταύρος Τορνές” στις 8.30 το βράδυ.
Ο Κροάτης στρατηγός της ταινίας του Μπρέσαν, με το αυτοκτονικό σύνδρομο.
Χθες αργά προβλήθηκε και η επίσης σημαντική δημιουργία ενός εμβληματικού Σέρβου σκηνοθέτη, του Ντούσαν Μακαβέγιεφ, από το μακρυνό ένδοξο παρελθόν του Γιουγκοσλαβικού σινεμά το έγκλημα ζηλοτυπίας, όπως είναι ο ελληνικός τίτλος της, από το 1967. Η ταινία είναι ένα δριμύ κατηγορώ εναντίον ενός απολυταρχικού συστήματος που καταπνίγει τον αυθορμητισμό, τις επιθυμίες και τη δίψα για ζωή, αλλά και φεμινιστικό κάλεσμα στα όπλα για τη διαχρονική καταπίεση. Είναι η δεύτερη ταινία του Ντούσαν Μακαβέγιεφ προκάλεσε σκάνδαλο εξαιτίας της τολμηρής απεικόνισης της γυναικείας σεξουαλικότητας. Κινούμενος στο μεταίχμιο μεταξύ μυθοπλασίας και (ψευδο)ντοκιμαντέρ, ο Μακαβέγιεφ δημιουργεί ακραία αντιθετικά δίπολα: ερωτικές σκηνές αντιπαραβάλλονται με πλάνα νεκροψίας, το παιχνιδιάρικο σερβίρισμα ενός γλυκού με την απωθητική εικόνα ποντικών που πιάνονται στη φάκα. Το τελικό αποτέλεσμα ισορροπεί θαυμαστά καταλήγοντας σε μια γενναία κραυγή ελευθερίας.
Ο Ντούσαν Μακαβέγιεφ (1932-2019) αποτελεί αναμφίβολα την κορυφαία μορφή στην ιστορία του γιουγκοσλαβικού σινεμά. Οι ταινίες του, βαθιά ριζωμένες στην εμπειρία της πατρίδας του, αψηφούσαν συστηματικά τα πολιτικά και σεξουαλικά ταμπού της εποχής του, αντιμετωπίζοντας το φάσμα της λογοκρισίας σε πολλές χώρες. Αλληγορικό και ονειρικό, το έργο του συνιστά ένα σαρδόνιο και αναρχικό σχόλιο απέναντι σε κάθε καταπιεστικό καθεστώς, εκπέμποντας ένα οικουμενικό μήνυμα απελευθέρωσης. Η ταινία θα επαναπροβληθεί στην αίθουσα Παύλος Ζάννας στο Ολύμπιον στις 5 Νοεμβρίου στις 10.30 μμ.
Σκηνή της ταινίας με την πρωταγωνίστρια Ευα Ρας.