Ο Ζόραν Ζάεφ, μιλώντας στην ιστοσελίδα ieidiseis και το δημοσιογράφο Σπύρο Σιδέρη, σχολιάζει την Συμφωνία των Πρεσπών και την εφαρμογή της, τους λόγους για την παραίτησή του από το κόμμα και την Πρωθυπουργία, για την Αριστερά και την Σοσιαλδημοκρατία, τον φόβο για την έξαρση της ακροδεξιάς, την ασφάλεια στα Βαλκάνια και τον πόλεμο στην Ουκρανία.
Αναλυτικά η συνέντευξη του πρώην Πρωθυπουργού της Βόρειας Μακεδονίας:
Κύριε Ζάεφ, έρχεστε στην Αθήνα ως προσκεκλημένος του Αλέξη Τσίπρα για το συνέδριο του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ. Οι δυο σας, μαζί με τους υπουργούς Εξωτερικών Νίκο Κοτζιά και Νίκολα Ντιμιτρόφ, καταλήξατε στη Συμφωνία των Πρεσπών. Μια συμφωνία, όμως, που έφερε, την εκλογική ήττα του ΣΥΡΙΖΑ το 2019 και την απομάκρυνση από την κεντρική σκηνή, τόσο εσάς όσο και των δύο υπουργών. Η επίτευξη της συμφωνίας είχε σχέση με όσα ακολούθησαν; Θα ήθελα να μου απαντήσετε με το χέρι στην καρδιά, αν γνωρίζατε εκ των προτέρων ότι θα συνέβαινε αυτό, θα είχατε υπογράψει τη συμφωνία;
Η Συμφωνία των Πρεσπών μετέτρεψε το πρόβλημα σε λύση, τη σύγκρουση σε συνεργασία, την εχθρότητα σε συμμαχία. Πριν από το 2018, ήμασταν γείτονες που δεν ακούγαμε ο ένας τον άλλον, που δεν επικοινωνούσαμε και που είχαμε εχθρική στάση ο ένας απέναντι στον άλλον. Είμαστε σήμερα γείτονες που είμαστε μαζί στο ΝΑΤΟ, που υποστηρίζουμε και προστατεύουμε ο ένας τον άλλον; Οι εταιρείες από τη Βόρεια Μακεδονία και την Ελλάδα συνεργάζονται σήμερα περισσότερο από ό,τι πριν; Η Ελλάδα φυλάει τον ουρανό πάνω από τη Βόρεια Μακεδονία και τελικά η Ελλάδα δεν έχει κανένα πρόβλημα με το γεγονός ότι είμαστε Μακεδόνες από τη Βόρεια Μακεδονία; Σας καλώ, αλλά και όλους όσους θα διαβάσουν αυτή τη συνέντευξη – βάλτε το δεξί σας χέρι στην καρδιά σας και απαντήστε σε αυτές τις ερωτήσεις, όπως εγώ. Εγώ λέω – άξιζε τον κόπο. Και λέω ότι θα αξίζει ακόμη περισσότερο για το μέλλον.
Μας εξέπληξε η απόφασή σας, μετά το αποτέλεσμα των τοπικών εκλογών, να ανακοινώσετε ότι θα παραιτηθείτε από πρόεδρος του SDSM και από πρωθυπουργός. Ήταν μια απόφαση εν θερμώ ή μια συνειδητή απόφαση; Μετανιώσατε για την απόφασή σας αυτή;
Ήταν μια απολύτως σωστή και υπεύθυνη κίνηση που έδειξε και δείχνει τι σημαίνει να ακούς τη φωνή του λαού και τι σημαίνει να συμβάλλεις στις πιο δύσκολες στιγμές στις πολιτικές αξίες για τις οποίες το SDSM μου αγωνίστηκε και αγωνίζεται. Οι δημοκρατικές, οι ευρωπαϊκές και οι αξίες της αλληλεγγύης πρέπει να βρίσκονται στο βάθρο. Και όταν βρίσκεστε μπροστά στην απόφαση να επιλέξετε ανάμεσα στον εαυτό σας και τις αξίες για τις οποίες αγωνιστήκατε σε όλη σας τη ζωή, τότε η απόφαση πρέπει να είναι υπέρ των αξιών και υπέρ της διατήρησης και ανάπτυξης όλων όσων πετύχατε όλα αυτά τα χρόνια.
Πολλοί μου έχουν πει ότι σε τέτοιες καταστάσεις είναι πιο δύσκολο να αντιμετωπίσεις τον ίδιο σου τον εγωισμό. Εγώ, δόξα τω Θεώ, δεν είχα καμία πρόκληση να το κάνω αυτό. Μέχρι σήμερα, και πιστεύω και στο μέλλον, έδωσα και θα δώσω την πλήρη στήριξή μου στην ομάδα που οδηγεί το κράτος και το κόμμα στο δρόμο της προόδου.
Είμαι ζωντανός, υγιής, ζωτικός και ικανός και όπως έχω πει πολλές φορές, παραμένω προσηλωμένος στους σκοπούς μιας καλύτερης δημοκρατικής και ανοιχτής κοινωνίας, χωρίς να αισθάνομαι ότι είμαι ο πιο σημαντικός και ο σπουδαιότερος ή ότι πρέπει να είμαι στο αξίωμα με εντολή. Όχι, η κοινωνία είναι πιο σημαντική από εμένα και πρέπει να είναι πιο σημαντική από οποιονδήποτε πολιτικό.
Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία και ο πόλεμος που εξακολουθεί να μαίνεται, πιστεύετε ότι αλλάζει τον κόσμο όπως τον ξέραμε μέχρι σήμερα; Αν ναι, προς ποια κατεύθυνση; Υπάρχει κίνδυνος αυτή η ανάφλεξη να επεκταθεί στα Βαλκάνια; Τι θα μπορούσε να διασφαλίσει την ειρήνη στην περιοχή; Έχετε αφήσει, τη χώρα σας, τη Βόρεια Μακεδονία, ασφαλή;
Ο πόλεμος πρέπει να αντικατασταθεί από την ειρήνη. Η βία με διάλογο. Δεν υπάρχουν δικαιολογίες, δεν υπάρχει καμία δικαιολογία για να γινόμαστε μάρτυρες στρατιωτικών εισβολών το 2022 σε μια δημοκρατική και κυρίαρχη χώρα, σε έναν πληθυσμό που αποφάσισε να δημιουργήσει το δικό του, ανεξάρτητο κράτος. Η Ουκρανία και η Ευρώπη δεν θα είναι πλέον οι ίδιες.
Η Μαριούπολη, για παράδειγμα, δεν θα είναι ποτέ ξανά η ίδια, επειδή έχει καταστραφεί. Αλλά και ο κόσμος δεν θα δει ποτέ ξανά με τον ίδιο τρόπο τις ρωσικές αρχές. Η Ρωσία επέλεξε τη βία και προκάλεσε μια χιονοστιβάδα κυρώσεων από τον δημοκρατικό κόσμο. Δεν είναι καλό να αναλαμβάνεις δράση για να αναγκάσεις τον κόσμο να απομακρυνθεί από σένα. Αυτό είναι το χειρότερο πράγμα που μπορείς να κάνεις στον ίδιο σου το λαό.
Είμαι υπερήφανος που η Βόρεια Μακεδονία βρίσκεται στο πλευρό της ειρήνης και της ασφάλειας, μαζί με ολόκληρο τον δημοκρατικό κόσμο και ιδιαίτερα με το ΝΑΤΟ. Και είμαι περήφανος που ζω σε μια ασφαλή χώρα, μια χώρα που συμμετέχει στην ισχυρότερη ασπίδα ασφαλείας και μια χώρα που προστατεύεται από την ισχυρότερη συμμαχία στον κόσμο.
Ο πρόεδρος της Σερβίας δήλωσε μετά τις εκλογές στη χώρα του ότι η Σερβία κάνει δεξιά στροφή, καθώς τρία δεξιά κόμματα εισήλθαν στη σερβική Εθνοσυνέλευση. Από την άλλη πλευρά, ο Βίκτορ Όρμπαν κέρδισε τις εκλογές για τέταρτη συνεχόμενη φορά. Από την πλευρά σας έχετε μια μακρά και πικρή εμπειρία με το VMRO-DMPNE. Υπάρχει φόβος για μια δεξιά εθνικιστική έξαρση στην Ευρώπη και τα Βαλκάνια;
Η δήλωση που αναφέρετε προέρχεται από τον Βούτσιτς, τον ηγέτη της Σερβίας που κέρδισε τις τελευταίες εκλογές και ο οποίος έχει επανειλημμένα δείξει τι σημαίνει να συνεργάζεσαι με διαφορετικούς ανθρώπους. Το γεγονός ότι ο Βούτσιτς σχολιάζει με μια δόση συναγερμού σχετικά με τη σίγουρη ανάπτυξη των ακροδεξιών κομμάτων, ενώ κέρδισε τις εκλογές, είναι μια καλή ένδειξη ότι η Σερβία εξακολουθεί να έχει έναν ηγέτη που δεν θα επιτρέψει νέο ριζοσπαστισμό στα Βαλκάνια.
Το κόμμα του οποίου ηγηθήκατε ανήκει ιδεολογικά στη Σοσιαλδημοκρατία. Αλλά στην Ευρώπη τα σοσιαλιστικά κόμματα δεν φαίνεται να γίνονται αποδεκτά από τους πολίτες. Τι κάνει λάθος η Σοσιαλδημοκρατία και δεν μπορεί να επικοινωνήσει με τους πολίτες; Τι θα κάνατε διαφορετικά από ό,τι κάνατε ως πρωθυπουργός αν ερχόσασταν τώρα στην εξουσία;
Μην κρίνετε τους αριστερούς τόσο εύκολα. Πριν από λίγο καιρό, η Ελλάδα εξέλεξε μια αριστερή κυβέρνηση. Η Αλβανία έχει αριστερό πρωθυπουργό για τρίτη θητεία. Η Βόρεια Μακεδονία έχει ήδη μια τρίτη κατά σειρά κυβέρνηση από τις τάξεις των Σοσιαλδημοκρατών. Και η Ισπανία επίσης. Η γερμανική κυβέρνηση διοικείται από τους σοσιαλδημοκράτες. Στο Μαυροβούνιο έχει πέσει μια μη σοσιαλδημοκρατική κυβέρνηση. Η Κροατία έχει έναν πρόεδρο του SDP. Η Σλοβενία επίσης. Η Βουλγαρία έχει πρωθυπουργό που είναι δημοκράτης, όχι ακροδεξιός.
Μην περιμένετε οι σοσιαλδημοκράτες να γίνουν τσιράκια του καθεστώτος και να αρχίσουν να στήνουν φάρμες bot για να διαδίδουν ψευδείς ειδήσεις. Όχι, είμαι αντίθετος με αυτό. Αλλά σας διαβεβαιώνω ότι μπορείτε να περιμένετε την εδραίωση του δημοκρατικού μπλοκ, στο οποίο η Αριστερά θα παίξει πρωταγωνιστικό ρόλο. Να περιμένετε διάλογο, αλλά και αποφάσεις και ενέργειες. Μαθαίνουμε από τα λάθη και φροντίζουμε ώστε οι αριστεροί να μην κάθονται και να συζητούν ασταμάτητα, ενώ η ακροδεξιά απειλεί την ασφάλεια. Όχι, ο κόσμος έχει αλλάξει, ειδικά η περιοχή. Εμείς στα Βαλκάνια σήμερα γνωρίζουμε πολύ καλά ότι η ειρήνη είναι πολύ πολύτιμη για εμάς και ότι δεν θα επιτρέψουμε σε κανέναν να την θέσει σε κίνδυνο με αυτόν τον τρόπο.
Ας επιστρέψουμε στη Συμφωνία των Πρεσπών. Ήσασταν ένας από τους πρωταγωνιστές αυτής της συμφωνίας που έσπασε τα δεσμά των διαφορών μεταξύ της Ελλάδας και της Βόρειας Μακεδονίας. Πώς βλέπετε την εφαρμογή της; Προχωράει κανονικά ή είναι αδιέξοδη όπως επισημαίνουν κάποιοι και από τις δύο χώρες; Τι πρέπει να γίνει που δεν έχει εφαρμοστεί μέχρι στιγμής;
Θα έλεγα ότι η συνεργασία μεταξύ των δύο χωρών βρίσκεται σε αρκετά υψηλό επίπεδο. Υπάρχουν σημεία όπου η συνεργασία και η πρόοδος είναι πολύ γρήγορη και υπάρχουν σημεία όπου η συνεργασία είναι σε μέτριους ρυθμούς. Αλλά η πρόοδος είναι προφανής. Δεν υπάρχει καθυστέρηση, δεν υπάρχει πισωγύρισμα. Είδαμε τους πρωθυπουργούς Κοβάτσεφσκι και Μητσοτάκη λίγες μέρες πριν στους Δελφούς για μια κοινή, εποικοδομητική φιλική συνάντηση. Είμαι πεπεισμένος ότι οι πολίτες και οι πολιτικές δυνάμεις που θέλουν φιλία και συνεργασία αντί για απομόνωση και σύγκρουση είναι πολύ πιο πολυάριθμοι και πιο κυρίαρχοι σε σχέση με τους άλλους, και στις δύο χώρες.
Κλείνοντας, κύριε Πρόεδρε, θα ήθελα να μιλήσω για εσάς. Πώς αισθάνεστε που βγήκατε από την κεντρική πολιτική σκηνή; Σας λείπει; Ποια είναι τα σχέδιά σας από εδώ και πέρα;
Λέω συχνά ότι κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου απολαμβάνω την ελευθερία που μου έφερε η αποχώρηση από την καθημερινή πολιτική ζωή. Αυτό δεν σημαίνει ότι είμαι αμέριμνος ή ανεύθυνος απέναντι στη χώρα μου, το λαό μου και το κόμμα μου.
Είμαι διαθέσιμος και επικοινωνούν μαζί μου πολλοί φίλοι, πολίτες και κοινότητες. Οι θέσεις μου είναι γνωστές και δημοσίως διατυπωμένες και θα βοηθήσω όποιον στέκεται στην ίδια αξιακή πλευρά. Οι στόχοι για τους οποίους μπήκα στην πολιτική είναι οι στόχοι για τους οποίους παραμένω κοινωνικά ενεργός – αλληλεγγύη και στήριξη, βοήθεια για τους αδύναμους και ευάλωτους, ελευθερία σκέψης και έκφρασης, συνεργασία, ελευθερία μετακίνησης και άρση των εμποδίων και των συνόρων. Δημοκρατία αντί για καθεστώς. Καθώς αναπνέω θα αγωνίζομαι για αυτές τις αξίες θα αντιταχθώ σε όσους στοχεύουν να τις θέσουν σε κίνδυνο.
