13 Δεκεμβρίου 1943: Δυνάμεις της «Βέρμαχτ» σκοτώνουν σχεδόν όλους τους άρρενες κατοίκους των Καλαβρύτων, σε αντίποινα για την εκτέλεση αιχμαλώτων Γερμανών στρατιωτών από τον ΕΛΑΣ. Πρόκειται για ένα από τα μεγαλύτερα εγκλήματα της ναζιστικής Γερμανίας στο Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Η μέρα αυτή θα μείνει στην ιστορία ως η σφαγή ή το ολοκαύτωμα των Καλαβρύτων.
Μυρτώ Τζώρτζου
Η επιλογή της πόλης δεν έγινε τυχαία, καθώς τα Καλάβρυτα ήταν η ιστορική πόλη από την οποία ξεκίνησε η επανάσταση του ’21, αλλά και ορμητήριο των ανταρτών.
Γερμανοί και Καλαβρυτινοί συνυπήρξαν χωρίς προβλήματα για 4 μέρες. Οι Γερμανοί τους διαβεβαίωσαν ότι δεν θα πειραχτεί κανείς με το Γερμανό διοικητή Εμπερσμπέργκερ να δίνει το λόγο της στρατιωτικής του τιμής. Το ξημέρωμα της 13ης Δεκεμβρίου βρήκε τους ανυποψίαστους κατοίκους να κοιμούνται στα σπίτια τους. Τους ξυπνάει ο ήχος της καμπάνας. Και αρχίζει ο πανικός. Οι αξιωματικοί διέταξαν όλους τους κατοίκους να συγκεντρωθούν στο δημοτικό σχολείο της κωμόπολης, έχοντας μαζί τους μία κουβέρτα και τρόφιμα μιας ημέρας.
Εκεί έγινε ο διαχωρισμός με τα γυναικόπαιδα να παραμένουν στο σχολείο, ενώ όλος ο ανδρικός πληθυσμός ηλικίας άνω των 14 χρονών οδηγήθηκε σε ομάδες στην κοντινή Ράχη του Καπή (στο «χωράφι του Καπή») στις παρυφές της κωμόπολης. Εκεί οι Γερμανοί τους εκτέλεσαν με συνεχείς ριπές πολυβόλων,
Οι γυναίκες και τα παιδιά κατάφεραν να αποδράσουν από το σχολείο ενώ η κωμόπολη φλεγόταν έπειτα από την πυρπόλυση της από τα ναζιστικά στρατεύματα και οι φλόγες πλησίαζαν απειλητικά το κτίριο.
Η διαταγή της μαζικής δολοφονίας, στο πλαίσιο της επιχείρησης «Καλάβρυτα» (Unternehmen Kalavryta) ξεκίνησε από την παράκτια περιοχή της Αχαΐας στη βόρεια Πελοπόννησο, όταν τα στρατεύματα της Βέρμαχτ στην πορεία τους έκαψαν χωριά και δολοφόνησαν τους πολίτες στο δρόμο τους. Η επιχείρηση «Καλάβρυτα» ήταν μια επιχείρηση κύκλωσης των ανταρτών του ΕΛΑΣ, η οποία όμως κατέληξε σε μαζικά αντίποινα επί του άμαχου πληθυσμού της περιοχής, μετά το θάνατο Γερμανών στρατιωτών σε μάχες με τους αντάρτες και, ιδιαίτερα, μετά την εκτέλεση 77 Γερμανών αιχμαλώτων που είχαν συλλάβει οι αντάρτες, λίγες μέρες νωρίτερα.
Την επόμενη ημέρα τα ναζιστικά στρατεύματα πυρπόλησαν το μοναστήρι της Αγίας Λαύρας, που συνδέεται στενά με την Ελληνική Επανάσταση του 1821.
Ο θλιβερός απολογισμός
Συνολικά, κατά τη διάρκεια της «Επιχείρησης Καλάβρυτα», οι Γερμανοί σκότωσαν 1.101 άτομα, κατέστρεψαν και λεηλάτησαν πάνω από 1.000 σπίτια, κατάσχεσαν 2.000 αιγοπρόβατα και απέσπασαν 260.000.000 δραχμές. Μόλις 13 άνθρωποι από τους 800 που οδηγήθηκαν στη Ράχη του Καπή σώθηκαν από τις ριπές, προστατευμένοι από τα σώματα των νεκρών συντοπιτών τους.
Κανένας από τους υπευθύνους των εγκλημάτων αυτών δεν λογοδότησε στη δικαιοσύνη. Παρά το γεγονός ότι η Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας έχει αναγνωρίσει δημόσια τη ναζιστική αγριότητα κατά των Καλαβρύτων, ακόμα δεν έχει καταβληθεί καμιά αποζημίωση.
Τον Απρίλιο του 2000, ο τότε Πρόεδρος της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας Γιοχάνες Ράου επισκέφτηκε τα Καλάβρυτα όπου εξέφρασε συναισθήματα ντροπής και βαθιάς θλίψης για την τραγωδία. Εντούτοις όμως, δεν ανέλαβε την ευθύνη εξ ονόματος του γερμανικού κράτους και δεν αναφέρθηκε στο ζήτημα των αποζημιώσεων.
Στη θέση του εγκλήματος διατηρείται μνημείο, ως ανάμνηση των πεσόντων και του φρικτού γεγονότος, και κάθε χρόνο γίνεται αναμνηστική εκδήλωση και επιμνημόσυνη δέηση.
