Τέσσερα αιτήματα, την ικανοποίηση των οποίων ζητά επειγόντως, θέτει η Τουρκία θα στον νέο Αμερικανό πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ και μεταξύ των κορυφαίων προτεραιοτήτων της Άγκυρας δεν βρίσκονται θέματα σχετιζόμενα με τα ελληνοτουρκικά.
Συγκεκριμένα, η Άγκυρα ζητεί από τις ΗΠΑ:
1. Την απόσυρση της αμερικανικής υποστήριξης προς την κουρδική πολιτοφυλακή YPG στη βόρεια Συρία και την απόσυρση των εκεί αμερικανικών δυνάμεων. Η Τουρκία συνδέει τη YPG, βασικό κορμό των Συριακών Δημοκρατικών Δυνάμεων στην de facto αυτόνομη κουρδική περιοχή στη βορειοανατολική Συρία, με την κουρδική οργάνωση ΡΚΚ, που δρα πάνω από 40 χρόνια κατά της Τουρκίας. Στη πρώτη του προεδρική θητεία ο Τραμπ είχε δεσμευτεί να αποσύρει τις αμερικανικές δυνάμεις, ωστόσο τελικά δεν το έπραξε, καθώς επικράτησε η θέση αυτού που στις ΗΠΑ χαρακτηρίζεται «κατεστημένο» και το οποίο αντιμετώπιζε τους Κούρδους ως συμμάχους.
Ο πρόεδρος Μπάιντεν πάντως, ελάχιστες ώρες πριν από την λήξη της θητείας του, υπέγραψε εκτελεστικό διάταγμα για την άρση των κυρώσεων κατά της Τουρκίας και κατά Τούρκων αξιωματούχων που επεβλήθησαν μετά την τουρκική στρατιωτική επιχείρηση στη Συρία το 2019.
2. Την πλήρη άρση των κυρώσεων CAATSA (Πράξη Αντιμετώπισης των Εχθρών της Αμερικής μέσω Κυρώσεων) που σχετίζονται με την απόφαση της τουρκικής κυβέρνησής να αγοράσει συστήματα αεράμυνας S-400 από τη Ρωσία.
3. Την επιστροφή της Τουρκίας στο πρόγραμμα F-35 ή, εναλλακτικά, την επιστροφή των χρημάτων (1,45 δισ. δολάρια) που κατέβαλε η Τουρκία για τη συμμετοχή της στο πρόγραμμα. Το ζήτημα σχετίζεται άμεσα με την αγορά των ρωσικών S-400, καθώς η ενεργοποίηση του συστήματος έθετε σε κίνδυνο την ασφάλεια των F-35, και ήταν ο Τραμπ που λίγο πριν από τη λήξη της προηγούμενης θητείας του υπέγραψε την αποβολή της Τουρκίας από το πρόγραμμα, παρά το γεγονός ότι επί περίπου ένα χρόνο αντιστάθηκε στις πιέσεις του Κογκρέσου.
4. Να προχωρήσει η προμήθεια των μαχητικών F-16, για την αγορά των οποίων οι τεχνικές διαβουλεύσεις μεταξύ των δύο πλευρών συνεχίζονται χωρίς να έχουν καταλήξει εδώ και αρκετούς μήνες, παρά το γεγονός ότι η πώλησή τους στην Τουρκία έχει εγκριθεί από το Κογκρέσο και η Τουρκία υπέγραψε τη σχετική επιστολή αποδοχής με τη Lockheed Martin.
Καθώς οι συζητήσεις σχετικά με την προμήθεια από την Τουρκία μαχητικών αεροσκαφών με επίκεντρο το πρόγραμμα F-35 οδηγήθηκαν σε αδιέξοδο, ήλθαν στο προσκήνιο δύο διαφορετικές επιλογές. Η πρώτη από αυτές έχει να κάνει με την εγχώρια παραγωγή των KAAN (μαχητικό 5ης γενιάς) και των Hurjet (εκπαιδευτικό και ελαφρύ μαχητικό) από την Τουρκία και την ενσωμάτωσή τους στο δυναμικό της Πολεμικής Αεροπορίας. Η δεύτερη επιλογή από την άλλη αφορούσε την προμήθεια από την αγορά έτοιμα μαχητικά ή την συναρμολόγησή τους. Στο σημείο αυτό ήλθαν στο προσκήνιο και τα F-16, ενώ στη συνέχεια εκδηλώθηκε ενδιαφέρον και για τα Eurofighter, για την αγορά των οποίων φαίνεται ότι πλέον έχει ξεπεραστεί το εμπόδιο της Γερμανίας.
Με την ανάληψη των καθηκόντων από τον Τραμπ, η Τουρκία προετοιμάζεται να εισέλθει σε μια νέα εποχή στις σχέσεις της με τις ΗΠΑ, στοχεύοντας να ανοίξει μια νέα πόρτα με τις ΗΠΑ για την επίλυση των ζητημάτων που δεν μπόρεσε να ξεπεράσει επί Τζο Μπάιντεν.
Παρά το γεγονός ότι επί πρώτης θητείας Τραμπ οι σχέσεις του Ερντογάν με τον Αμερικανό πρόεδρο δεν ήταν ανέφελες, τουναντίον είχαν φτάσει ακόμη και στα όρια της προσβολής του Τούρκου προέδρου, στην Άγκυρα πιστεύουν ότι η «επιχειρηματική ιδιοσυγκρασία» του Τραμπ προσφέρει περιθώρια για παζάρι. Εν αντιθέσει με το Μπάιντεν, ο Ερντογάν ελπίζει τώρα ότι θα υπάρχει ένας πρόεδρος στον Λευκό Οίκο που θα απαντά στις τηλεφωνικές του κλήσεις. Ωστόσο, στην Άγκυρα δεν κρύβουν την ανησυχία τους ότι και στη δεύτερη θητεία του Τραμπ, υπάρχει μια ομάδα γύρω του που δεν συμπαθεί την Τουρκία.
Είναι πολύ σημαντικό να διατηρήσουμε με τον Ντόναλντ Τραμπ τη φιλία της πρώτης περιόδου, δήλωσε ο Ερντογάν, την ώρα που ο Ντόναλντ Τραμπ ορκιζόταν πρόεδρος.
Το θέμα των ελληνοτουρκικών σχέσεων δεν καταλαμβάνει τα τελευταία χρόνια κεντρική θέση στο πλέγμα των σχέσεων της Άγκυρας με την Ουάσινγκτον, αλλά παρεμπίπτουσα στο βαθμό που α) η αναβάθμιση των ελληνοαμερικανικών σχέσεων προσφέρει πλεονεκτήματα στην Αθήνα, κυρίως αμυντικά, έναντι της Τουρκίας και β) η παρουσία αμερικανικών δυνάμεων σε βάσεις στην Ελλάδα εκλαμβάνεται ως απειλή κατά της Τουρκίας και αποσκοπεί στην περικύκλωση της Τουρκίας από τον Έβρο (ή και βορειότερα από τη Βουλγαρία και τη Ρουμανία) μέχρι την Κύπρο.
Με το ίδιο κυρίαρχο στην Άγκυρα σκεπτικό, η αναβάθμιση της αμυντικής συνεργασίας των Ηνωμένων Πολιτειών με την Κύπρο και ιδιαίτερα η πρόσφατη υπογραφή από τον Τζο Μπάιντεν της εκτελεστικής απόφασης για την ένταξή της σε τρία αμυντικά προγράμματα των ΗΠΑ, η αυξανόμενη στρατιωτική παρουσία των ΗΠΑ στη Μεγαλόνησο, καθώς και η υποδοχή που επιφυλάχθηκε στον πρόεδρο Νίκο Χριστοδουλίδη στον Λευκό Οίκο , έχουν προκαλέσει ένταση στη γραμμή Τουρκίας-ΗΠΑ.
