Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει συνηθίσει τις κρίσεις, όμως αυτή που διαφαίνεται ενδέχεται να τις ξεπεράσει όλες. Καθώς οι 27 ηγέτες του μπλοκ συγκεντρώνονται στις Βρυξέλλες την Πέμπτη, γνωρίζουν ότι η αρχιτεκτονική ασφαλείας που οικοδομήθηκε μετά το 1945, βασισμένη στην υποστήριξη των Ηνωμένων Πολιτειών, θα μπορούσε να καταρρεύσει ανά πάσα στιγμή, αναφέρει σε ανάλυσή του Politico.
Από την επιστροφή του Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο, οι ηγέτες της Ευρώπης μιλούν συνεχώς για κυριαρχία και άμυνα. Αξιωματούχοι ευρωπαϊκών κυβερνήσεων δήλωσαν στο Politico ότι αναγνωρίζουν πως έφτασε η στιγμή να μετατραπούν τα λόγια σε πράξεις, όμως κάποιοι ήδη φοβούνται ότι η κατάσταση μπορεί να εκτροχιαστεί.
Ο gάλλος Πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν μίλησε για την ανάγκη «ενός απίστευτου ξυπνήματος», ενώ ο γερμανός καγκελάριος εν αναμονή, Φρίντριχ Μερτς, περιέγραψε την Ευρώπη ως «πέντε λεπτά πριν τα μεσάνυχτα». Ωστόσο, όσοι συμμετέχουν στις συζητήσεις εκφράζουν ανησυχία ότι οι εξελίξεις τρέχουν με ταχύτερο ρυθμό απ’ ό,τι μπορούν να διαχειριστούν.
«Το εφιαλτικό σενάριο είναι οι Ηνωμένες Πολιτείες να ανακοινώσουν σύντομα μια συμφωνία που θα αποδέχεται τις περισσότερες από τις απαιτήσεις της Ρωσίας και κατόπιν να πουν στην Ουκρανία και την Ευρώπη να το δεχθούν ή να το απορρίψουν», δήλωσε ο Μάλκολμ Τσάλμερς, αναπληρωτής γενικός διευθυντής του Royal United Services Institute στο Λονδίνο.
Οι φόβοι για την εσωτερική συνοχή της ΕΕ
Οι ηγέτες της Ευρώπης δεν ανησυχούν μόνο για τις Ηνωμένες Πολιτείες, αλλά και για τους εσωτερικούς τους διαφωνούντες. Η έκτακτη σύνοδος κορυφής της Πέμπτης, που προγραμματίστηκε λίγες μόλις ημέρες μετά από τις λιγότερο επίσημες συναντήσεις στο Παρίσι και το Λονδίνο, σηματοδοτεί την πρόθεση για εξεύρεση λύσεων. Ωστόσο, διπλωμάτες προετοιμάζονται για πιθανή παρέμβαση μιας φιλορωσικής ομάδας ηγετών με επικεφαλής τον Ούγγρο πρωθυπουργό Βίκτορ Όρμπαν, που θα μπορούσε να ανατρέψει τις συζητήσεις.
Η έλλειψη ενότητας και ο μεγάλος αριθμός θεμάτων που θα συζητηθούν αυξάνουν την πολυπλοκότητα της συνόδου. Οι ηγέτες θα εξετάσουν τρόπους για την ταχύτερη ανακατεύθυνση πόρων προς την ενίσχυση των εθνικών στρατών, ενώ παράλληλα θα προσπαθήσουν να εκφράσουν στήριξη στην Ουκρανία, επιβεβαιώνοντας, για παράδειγμα, την πορεία της προς την ένταξη στην ΕΕ. Επιπλέον, αναμένεται να καταδικάσουν το καθεστώς του Βλαντιμίρ Πούτιν και ενδέχεται να δεσμευτούν για έναν νέο γύρο κυρώσεων.
Η στροφή στη στρατιωτική χρηματοδότηση
«Η Ευρώπη αντιμετωπίζει έναν άμεσο και σοβαρό κίνδυνο, σε κλίμακα που κανείς από εμάς δεν έχει ξαναδεί στη ζωή του», έγραψε στους ηγέτες της ΕΕ την Τρίτη η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν. «Το μέλλον μιας ελεύθερης και κυρίαρχης Ουκρανίας – μιας ασφαλούς και ευημερούσας Ευρώπης – βρίσκεται σε κίνδυνο».
Περισσότερο από τρία χρόνια μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και έξι εβδομάδες από την επιστροφή του Τραμπ στην προεδρία των ΗΠΑ, η σύνοδος κορυφής της Πέμπτης σηματοδοτεί μια ιστορική στιγμή για την ευρωπαϊκή ασφάλεια.
Η φον ντερ Λάιεν ανακοίνωσε την Τρίτη σχέδιο για την ενεργοποίηση έως και 800 δισεκατομμυρίων ευρώ σε πρόσθετες αμυντικές δαπάνες τα επόμενα χρόνια. Συγκεκριμένα, το σχέδιο προβλέπει τη σύναψη δανείου 150 δισεκατομμυρίων ευρώ από την ΕΕ προς τις κυβερνήσεις των κρατών-μελών για τη χρηματοδότηση πανευρωπαϊκών εξοπλιστικών προγραμμάτων, όπως αεράμυνα, πυροβολικό, πυραυλικά συστήματα, πυρομαχικά και drones.
Παράλληλα, η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων προτείνει αλλαγές στους κανόνες της ώστε να διευκολύνει τη χρηματοδότηση αμυντικών έργων. Διπλωμάτες περιγράφουν τις πρωτοβουλίες αυτές ως ένα πρώτο βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση, αλλά μένει να φανεί αν η γραφειοκρατία της ΕΕ θα ακολουθήσει.
Η μάχη για τη στήριξη της Ουκρανίας
Ένα από τα πιο αμφιλεγόμενα ζητήματα αφορά την αποστολή στρατιωτικής βοήθειας στην Ουκρανία. Οι Ευρωπαίοι ηγέτες αναμένεται να συζητήσουν την πρόταση του επικεφαλής εξωτερικών υποθέσεων της ΕΕ, Κάγια Κάλας, για την αποστολή 1,5 εκατομμυρίου βλημάτων πυροβολικού και άλλου εξοπλισμού στην Ουκρανία μέσα στο έτος.
Σύμφωνα με το τελευταίο προσχέδιο της τελικής δήλωσης της συνόδου, το οποίο κυκλοφόρησε την Τρίτη, η ΕΕ «θα συνεχίσει να παρέχει στην Ουκρανία τακτική και προβλέψιμη οικονομική στήριξη». Το 2025, η χρηματοδότηση θα φτάσει τα 30,6 δισεκατομμύρια ευρώ, εκ των οποίων 12,5 δισεκατομμύρια μέσω του μηχανισμού «Διευκόλυνση για την Ουκρανία» και 18 δισεκατομμύρια από δάνεια της G7.
Ωστόσο, η Ουγγαρία φέρεται να αρνείται να υπογράψει τη συμφωνία, δημιουργώντας αβεβαιότητα για την τελική μορφή της δήλωσης.
Οι Ουκρανοί αξιωματούχοι προσπαθούν να διατηρήσουν την αισιοδοξία τους παρά την απόφαση των ΗΠΑ να διακόψουν τη στρατιωτική βοήθεια. «Είναι πολύ επώδυνο, αλλά όχι θανάσιμο», δήλωσε ανώτερος Ουκρανός αξιωματούχος. «Θα κοστίσει άσκοπους θανάτους και χαμένες περιοχές, αλλά δεν θα οδηγήσει σε ήττα».
