Σε μια εξέλιξη που θεωρείται κομβική για τα εργασιακά δεδομένα της χώρας, κυβέρνηση και κοινωνικοί εταίροι ανακοίνωσαν νέα Εθνική Κοινωνική Συμφωνία, η οποία ανοίγει τον δρόμο για την ανάκτηση του ρόλου των συλλογικών συμβάσεων μετά από δεκατρία χρόνια υποβάθμισης. Η συμφωνία αυτή δεν αποτελεί απλώς μια θεσμική παρέμβαση· επανεντάσσει τη συλλογική διαπραγμάτευση στον πυρήνα των εργασιακών σχέσεων, σε μια περίοδο όπου μεγάλο μέρος του εργατικού δυναμικού είχε μείνει χωρίς σταθερό πλαίσιο προστασίας.
Παρότι η εξέλιξη θεωρείται θετική, η εφαρμογή της δεν αναμένεται να επιφέρει αυτομάτως λύσεις στα συσσωρευμένα προβλήματα ούτε να εντάξει άμεσα όλους τους εργαζομένους σε ενεργές συμβάσεις. Η μετάβαση εκτιμάται προοδευτική και εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τη συνέπεια και τη συνεργασία εργοδοτών, συνδικάτων και κράτους. Ωστόσο, μετά από χρόνια στασιμότητας, διαμορφώνεται για πρώτη φορά συνθήκη αναστροφής του αρνητικού κλίματος και επαναφοράς ισορροπιών που είχαν διαταραχθεί μετά το 2012.
Η υπουργός Εργασίας, Νίκη Κεραμέως, παρουσίασε τη συμφωνία σε κοινή συνέντευξη Τύπου με τους προέδρους ΓΣΕΕ, ΣΕΒ, ΓΣΕΒΕΕ, ΕΣΕΕ, ΣΕΤΕ και ΣΒΕ, τονίζοντας την κοινή γραμμή που διαμορφώθηκε μετά από χρόνια απουσίας ευρείας συναίνεσης. Η συνυπογραφή όλων των εθνικών κοινωνικών εταίρων καταγράφεται ως στοιχείο με σημαντικό πολιτικό και θεσμικό βάρος.
Κεντρικά στοιχεία της νέας συμφωνίας
Επανενεργοποίηση μετενέργειας χωρίς απώλειες δικαιωμάτων
Αποσύρεται το μνημονιακό καθεστώς του 2012 που περιόριζε τη μετενέργεια τρεις μήνες μετά τη λήξη μιας σύμβασης. Πλέον, μισθολογικοί και θεσμικοί όροι παραμένουν σε ισχύ έως την υπογραφή νέας σύμβασης, εξασφαλίζοντας σταθερότητα για τους εργαζόμενους.
Επέκταση συμβάσεων σε ευρύτερο φάσμα εργαζομένων
Το όριο κάλυψης για επέκταση συλλογικών συμβάσεων μειώνεται από 50% σε 40%, ενώ κριτήριο καθορισμού γίνεται ο ΚΑΔ της επιχείρησης. Έτσι, περισσότερες επιχειρήσεις θα δεσμεύονται από κλαδικές συμβάσεις ακόμη και χωρίς συμμετοχή σε εργοδοτικές ενώσεις, περιορίζοντας τα φαινόμενα συμβάσεων «στο συρτάρι».
Ενίσχυση ρόλου ΓΣΕΕ & απλοποίηση μητρώων
Η ΓΣΕΕ αποκτά επικουρική δυνατότητα υπογραφής συλλογικών συμβάσεων, διευκολύνοντας την επέκτασή τους όπου απαιτείται. Παράλληλα, απλουστεύεται η ένταξη στα Μητρώα ΓΕΜΗΣΟΕ και ΓΕΜΗΟΕ, με στόχο μεγαλύτερη αντιπροσωπευτικότητα και λειτουργικότητα του συστήματος.
Ταχύτερη επίλυση διαφορών μέσω ΟΜΕΔ
Προβλέπονται γρηγορότερες διαδικασίες μεσολάβησης και διαιτησίας, ενώ ο δεύτερος βαθμός διαιτησίας καταργείται για επιτάχυνση των αποφάσεων. Παραμένει η δυνατότητα δικαστικής προσβολής.
Παρά τις αλλαγές, ο κατώτατος μισθός θα εξακολουθεί να καθορίζεται από το κράτος έως το 2027, οπότε και προβλέπεται να μεταβιβαστεί η διαδικασία στους κοινωνικούς εταίρους. Από τότε, τυχόν αυξήσεις θα εφαρμόζονται κάθε Ιανουάριο.
Επιπλέον, από το 2026 αναμένεται να ενεργοποιηθούν 15 ανενεργές συμβάσεις, ενώ η σύμβαση Ομοσπονδίας Εργατών Μετάλλου με τον ΣΕΒ μπορεί πλέον να επεκταθεί υπό την προϋπόθεση επίλυσης ζητημάτων αντιπροσώπευσης.
Στο κλίμα αυτό, ο πρόεδρος της ΓΣΕΕ, Γιάννης Παναγόπουλος, χαρακτήρισε τη συμφωνία «κομβική στιγμή επανεκκίνησης του κοινωνικού διαλόγου», ενώ ο πρόεδρος του ΣΕΒ, Σπύρος Θεοδωρόπουλος, μίλησε για ευθύνη στήριξης των εισοδημάτων από την εργοδοτική πλευρά. Αντίστοιχες τοποθετήσεις από ΓΣΕΒΕΕ, ΕΣΕΕ, ΣΕΤΕ και ΣΒΕ υπογράμμισαν ότι το νέο πλαίσιο θεωρείται πιο ευρωπαϊκό, προσανατολισμένο σε ποιότητα εργασίας, παραγωγικότητα και σταθερότητα.