Στις προκλήσεις που θα πρέπει άμεσα να βρεθεί λύση προκειμένου να διατηρηθεί το θετικό κλίμα που υπάρχει γενικότερα στην αγορά ακινήτων και ταυτόχρονα να αντιμετωπιστεί το στεγαστικό ζήτημα στη χώρα μας, χωρίς να διαταραχθούν οι ισορροπίες, δίνουν έμφαση πρόεδροι οργανώσεων και συνδέσμων της αγοράς με μακρά εμπειρία σε ζητήματα κτηματαγοράς.
Σε συνέδριο που διοργανώθηκε από τον Σύλλογο Μεσιτών Αστικών Συμβάσεων Αθηνών-Αττικής και την εταιρεία FMW Financial Media Way επισημάνθηκαν επίσης οι τελευταίες εξελίξεις στην αγορά ακινήτων, οι προοπτικές αγοράς ακινήτων και οι ξένες αγορές, η χρήση των νέων τεχνολογιών και τα διάφορα χρηματοπιστωτικά προϊόντα.
Ειδικότερα οι φορείς της αγοράς επισήμαναν:
Ο Λευτέρης Ποταμιάνος (πρόεδρος του Συλλόγου Μεσιτών Αστικών Συμβάσεων Αθηνών-Αττικής) επισήμανε ότι η αγορά ακινήτων βρίσκεται αυτή τη στιγμή ακόμα σε άνοδο αν και με επιβραδυντικούς ρυθμούς αύξησης των τιμών. Είμαστε ήδη σε μονοψήφιο ποσοστό αύξησης και αυτό είναι φυσιολογικό μετά από τη συνεχιζόμενη απότομη άνοδο των τιμών ενοικίασης αλλά και αγοράς των τελευταίων ετών, πρόσθεσε. Μιλώντας για τη στεγαστική κρίση εκτίμησε ότι εμφανίζεται ως το αποτέλεσμα της ανόδου αυτής, κυρίως βέβαια για τις τιμές μίσθωσης που δύσκολα ανταποκρίνεται ο μέσος Έλληνας δεδομένου του αναλογικά «μικρού» εισοδήματος του.
Σε αυτό το σημείο, η κατεύθυνση θα πρέπει να είναι βοηθητική και όχι παρεμβατική. Η προσεκτική διαχείριση και η μελέτη των όρων και των διαδικασιών που λειτουργεί μια τόσο ευαίσθητη αλλά και δύσκολη αγορά όπως είναι η αγορά ακινήτων είναι απαράβατος κανόνας κάθε προσπάθειας του κεντρικού κράτους. Αν εστιάσει κανείς στα μέτρα που ανακοινώθηκαν για την αλλαγή της εικόνας στην ελληνική κτηματαγορά μάλλον θα μπερδευτεί λίγο και θα διακρίνει μια σχετικά περισσότερο διερευνητική αντιμετώπιση του θέματος και λιγότερο μια προσεκτική μελετημένη κίνηση ενεργειών, επισήμανε.
Για εμάς τους ανθρώπους της αγοράς ακινήτων που γνωρίζουμε βαθιά τις παθογένειες του συστήματος οι ενέργειες που υιοθετούνται μας δημιουργούν ερωτηματικά κατά πόσον μελετάται αυτή όσο θα έπρεπε. Η φοροαπαλλαγή των ιδιοκτητών κλειστών ακινήτων σωστό μέτρο αλλά αμφίβολο πόσα ακίνητα θα διοχετευτούν καθόσον είναι πασιφανές ότι τα περισσότερα κλειστά ακίνητα βρίσκονται στα χέρια λίγων ιδιοκτητών όπως είναι Ιδρύματα, κληροδοτήματα, δημόσιοι οργανισμοί, Τράπεζες και Funds διαχείρισης δανείων, ανέφερε ο πρόεδρος του Συλλόγου Μεσιτών Αστικών Συμβάσεων Αθηνών-Αττικής. Το «κλείσιμο» τριών δημοτικών διαμερισμάτων μάλλον διερευνητικό μέτρο θα το χαρακτήριζε κανείς και αμφίβολο στο κατά πόσον θα πετύχει να διαθέσει περισσότερα ακίνητα στις συγκεκριμένες τοπικές αγορές και αντιθέτως, δημιουργεί θέματα κλειστού ανταγωνισμού.
Αναφερόμενος στο πρόγραμμα «Σπίτι μου 2» ως συνέχεια του «Σπίτι μου 1», επισήμανε ότι είναι βοηθητικό για την αγορά ακινήτων από ανθρώπους που έχουν βγει τελείως από αυτή την ιδέα γιατί πιθανώς να μην μπορούν να δανειοδοτηθούν από το τραπεζικό σύστημα. Είναι όμως προβληματικό, όπως αποδείχτηκε και το Σπίτι μου 1, καθότι αύξησε τις αξίες ακινήτων στην πιο ευαίσθητη κατηγορία αυτή των οικιστικών ακινήτων με αποτέλεσμα τη σοβαρή στρέβλωση, την εξάλειψη του όποιου επιτοκιακού οφέλους του προγράμματος στη διάρκεια των ετών από την άνοδο της τιμής του ακινήτου που αγοράζεται τη δεδομένη στιγμή λόγω αυξημένης ζήτησης, αλλά και το κυριότερο από όλα, την απορρόφηση και άλλων ακινήτων από το ήδη προβληματικό απόθεμα.
Χρειάζεται προσεκτική μελέτη της αγοράς πώς κινείται και όχι πρόχειρες διαπιστώσεις, συζήτηση με όλους τους φορείς που την απαρτίζουν για να υπάρχει συνολική αποτίμηση, γρήγορη επιτέλους διαδικασία μεταβιβάσεων αλλά και κεντρικός συντονισμός μιας αγοράς που στηρίζει σοβαρά την ελληνική οικονομία, είπε ο Λευτέρης Ποταμιάνος.
Σε σειρά προκλήσεων που αντιμετωπίζει ο χώρος της ανάπτυξης ακινήτων στην χώρα μας αναφέρθηκε ο πρόεδρος Ένωσης Κατασκευαστών Κτηρίων Ελλάδος Δημήτρης Καψιμάλης.
Όπως επισήμανε η αναστολή του ΦΠΑ 24% στις μεταβιβάσεις νεόδμητων ακινήτων το 2020 είχε ως συνέπεια την ταχύτατη ανάκαμψη, παρά την πανδημία, της ατμομηχανής της οικονομίας που είναι η οικοδομική δραστηριότητα. Η χώρα έζησε τρία χρόνια ανάκαμψης του real estate με θετικές συνέπειες σε 160 κλάδους εμπλεκομένους με την ανέγερση νέων κτιρίων και με την ανεργία να μειώνεται και κάτω του 10%.
Ο κ. Καψιμάλης έδωσε έμφαση στα ζητήματα που έχει δημιουργήσει η απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣΤΕ) για τον νέο οικοδομικό κανονισμό (ΝΟΚ) που θέτει υπό αμφισβήτηση τη νομιμότητα του ΝΟΚ ως προς τα ύψη των κτηρίων. τονίζοντας ότι θα πρέπει να βρεθεί οπωσδήποτε μια λύση (η υπόθεση έχει παραπεμφθεί στην Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας). Όπως επισήμανε, από το τέλος του 2023 δεκάδες προσφυγές στο ΣΤΕ και στα εφετεία αναστέλλουν την νόμιμη ανέγερση κτηρίων ή ακυρώνουν άδειες οικοδομής αν και ο νέος Οικοδομικός Κανονισμός που εφαρμόζεται στη χώρα από το 2012 δίνει κίνητρα για κτίρια με μηδενικό ενεργειακό αποτύπωμα (φωτοβολταϊκά, αντλίες θερμότητας, θερμοπροσόψεις, γεωθερμία κ.λ.π.) μειωμένης κάλυψης έως και κατά 50%, της προηγούμενης ισχύουσας κατά ΓΟΚ μεγαλύτερες αποστάσεις μεταξύ των κτηρίων, περισσότερο πράσινο στο οικόπεδο ακόμη και εισφορά γης υπέρ των δήμων.
«Σήμερα ζούμε μια κατάσταση μηδενικής ζήτησης για επένδυση σε νεόδμητα ακίνητα με τον φόβο χιλιάδων επενδυτών μήπως το ακίνητο τους κριθεί αυθαίρετο, την ανησυχία χιλιάδων ξένων επενδυτών ότι τους ενέπαιξαν μεσίτες, δικηγόροι, συμβολαιογράφοι, μηχανικοί, να αγοράσουν νεόδμητο ακίνητο με πρόβλημα νομιμότητας», ανέφερε ο κ.Καψιμάλης. «Χιλιάδες εργολαβικά συμβόλαια αντιπαροχής δεν εκτελούνται από το φόβο ακύρωσης νόμιμα εκδοθείσας Άδειας Οικοδομής και σε χιλιάδες κτίρια που ανεγείρονται οι τεχνικές εταιρίες, οι οικοπεδουχοι και οι αγοραστές ζουν με την αβεβαιότητα της νόμιμης ή αυθαίρετης οικοδομής που έχουν όμως ανεγερθεί με νόμιμη Οικοδομική Άδεια», πρόσθεσε.
Η κατάργηση των κινήτρων του ΝΟΚ σημαίνει λιγότερα τετραγωνικά μέτρα στα υπό ανέγερση κτήρια άρα μεγαλύτερο κόστος ανά τ.μ. στο οικόπεδο, που έχει ως συνέπεια ακριβότερο ακίνητο, υψηλοτέρα ενοίκια με ό,τι αυτό σημαίνει για την κοινωνία. Οι κερδισμένοι από αυτή την άνοδο στις τιμές των νεόδμητων ακινήτων ή την έλλειψη προσφοράς, όπως ανέφερε ο κ.Καψιμάλης είναι όσοι έχουν παλαιότερα ακίνητα (funds, τράπεζες και όσοι κτίζουν με ειδικό καθεστώς που δεν προσβάλλεται σ’ αυτούς ο ΝΟΚ).
Εάν δεν βρεθεί λύση θα οδηγηθούμε σε πτώση της οικοδομικής δραστηριότητας και επιστροφή της οικονομίας σε χαλεπούς καιρούς, ανέφερε, κάνοντας έκκληση στον πρωθυπουργό να βρεθεί λύση ώστε κτίρια που κτίζονται ή κτίστηκαν με νόμιμες Οικοδομικές Άδειες να μην θεωρούνται αυθαίρετα. Επίσης να ισχυροποιηθεί νομοθετικά ο ΝΟΚ και οι υπό έκδοση οικοδομικές άδειες βάσει της τροπολογίας του ΥΠΕΝ με ενεργειακά και περιβαλλοντολογικά κίνητρα για το συμφέρον του πολίτη και της εθνικής οικονομίας γενικότερα
Αναφερόμενος στις προκλήσεις της στεγαστικού ζητήματος και την επικείμενη νομοθετική υιοθέτηση της πρότασης της ΠΟΜΙΔΑ για τριετή απαλλαγή από το φόρο εισοδήματος, ο πρόεδρος της ΠΟΜΙΔΑ Στράτος Παραδιάς επισήμανε ότι οι εξαγγελίες του πρωθυπουργού έθεταν ως προτεραιότητα την επίλυση ενός κοινωνικού προβλήματος, χωρίς προϋποθέσεις και αποκλεισμούς. Γι΄ αυτό και δεν πρέπει σε καμιά περίπτωση να εμφιλοχωρήσουν «αχρειάστοι κόφτες» δημοσιονομικής λογικής, που θα υπονομεύσουν την εμβέλεια της εφαρμογής και της αποτελεσματικότητας της ρύθμισης αυτής, η οποία θα δώσει λύση στο πρόβλημα αν νομοθετηθεί με θετική προσέγγιση.
Ειδικότερα ο κ, Παραδιάς επισήμανε μεταξύ άλλων, σε συνέχεια και σχετικής επιστολής που έχει στείλει στην ηγεσία του υπουργείου Οικονομικών:
Ως κενά πρέπει να θεωρηθούν όσα διαμερίσματα δεν νοικιάστηκαν από την 1/1/2023 και μετά. Το διάστημα των 20 και πλέον μηνών είναι και υπεραρκετό, αλλά και ευκολότατα διαπιστώσιμη η συνδρομή του. Η τριετία είναι υπερβολικά μεγάλο χρονικό διάστημα που θα αποκλείσει από την αγορά χωρίς λόγο πάμπολλα σπίτια, και μάλιστα κυρίως τα νεότερης χρονολογίας κατασκευής.
Δεν έχει οποιαδήποτε λογική για τα σπίτια της βραχυχρόνιας μίσθωσης να ισχύσει ως προϋπόθεση η συμπλήρωση τριετούς παραμονής τους σε αυτήν, για να δικαιούνται τη φορολογική απαλλαγή. Πρώτον διότι κάποιος που θέλει να φύγει αμέσως από τη βραχυχρόνια δεν υπάρχει λόγος να πρέπει να περιμένει να συμπληρωθεί τριετία, αντί να βγάλει αμέσως το (ανακαινισμένο) σπίτι του στην αγορά της μακροχρόνιας μίσθωσης, που το έχει άμεση ανάγκη. Δεύτερον διότι με την προϋπόθεση αυτή αποκλείονται αυτομάτως και πάλι χωρίς λόγο, όλα τα σπίτια που μπήκαν στη βραχυχρόνια το 2023 και το 2024, γιατί δεν θα έχουν συμπληρώσει τριετία μέχρι την ημέρα λήξης του μέτρου (31/12/2025). Άλλωστε, αναφέρει ο κ. Παραδιάς, ο πρωθυπουργός μίλησε για άμεση και χωρίς προϋποθέσεις μετάβαση στην μακροχρόνια μίσθωση.
Πρόταση της ΠΟΜΙΔΑ ήταν να υπαχθούν στη ρύθμιση αυτή όλες οι διαθέσιμες κενές κατοικίες, σε όποιον και αν ανήκουν. Η εξαίρεση όσων ανήκουν σε νομικά πρόσωπα περιορίζει την εμβέλεια του μέτρου χωρίς αποχρώντα λόγο. Σε κάθε πάντως περίπτωση, είναι παράλογη η εξαίρεση των πολλών χιλιάδων κατοικιών που ανήκουν σε νομικά πρόσωπα μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, όπως είναι τα κάθε είδους φιλανθρωπικά, εκκλησιαστικά και άλλα ιδρύματα, τα κληροδοτήματα, νοσοκομεία, γηροκομεία, ορφανοτροφεία, άσυλα, πανεπιστήμια, σωματεία, δήμοι κλπ. αρκετά από τα οποία είναι από ετών μέλη της οργάνωσής μας. Η φοροαπαλλαγή (του 22%) θα δώσει κίνητρο στις διοικήσεις τους να αποφασίσουν την αξιοποίηση κάθε κενής κατοικίας και την εκμίσθωσή της, επ΄ωφελεία και των ν.π. αλλά και της αγοράς της μακροχρόνιας μίσθωσης.
Παραμένει πάγιο το αίτημα των εκμισθωτών όλης της χώρας, η εκλογίκευση των παράλογων φορολογικών συντελεστών της κλίμακας των ενοικίων, και ιδιαίτερα των συντελεστών 35% και 45%.
Η πρόεδρος του Συμβολαιογραφικού Συλλόγου Αθηνών, Ελένη Κοντογεώργου, αναφέρθηκε στις πρόσφατα ψηφισθείσες διατάξεις του νομοσχεδίου του υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης, το οποίο ακόμα δεν έχει δημοσιευθεί στο ΦΕΚ, που αφορούν στην ολοκλήρωση της κτηματογράφησης, στην απλοποίηση διαδικασιών, στην χρήση συστήματος τεχνητής νοημοσύνης κατά τον νομικό έλεγχο των προς καταχώριση πράξεων και γενικά στη λειτουργία του ΝΠΔΔ «Ελληνικό Κτηματολόγιο».
Ειδικότερα επισήμανε ότι χάρη στη διάταξη του άρθρου 16 του νέου νόμου, δίνεται η δυνατότητα μονομερούς διόρθωσης στοιχείων συμβολαίων. Επίσης, αίρεται η ακυρότητα μεταβιβαστικών συμβολαίων, στα οποία είχε προσαρτηθεί πιστοποιητικό πληρότητας ταυτότητας ακινήτου με εσφαλμένα στοιχεία τακτοποίησης των πολεοδομικών αυθαιρεσιών αυτού, τα οποία διαπιστώνονται σε μεταγενέστερη μεταβίβαση, τα οποία διορθώνονται από τον τελευταίο αποκτώντα κι έτσι δεν απαιτείται πλέον η επανάληψη των συμβολαίων προς ανακούφιση όλων εμπλεκομένων μερών. Δεν απαιτείται επίσης η διόρθωση των προγενέστερων τίτλων των ακινήτων. Οι ρυθμίσεις αυτές συντελούν στην γρηγορότερη διεκπεραίωση των μεταβιβάσεων. Επίσης, προσύμφωνα αγοραπωλησίας ακινήτων, τα οποία έχουν υπογραφεί μέχρι 31-8-2004, δύνανται να εκτελεστούν μονομερώς από τον αγοραστή ή τους ειδικούς ή καθολικούς διαδόχους αυτού με αυτοσύμβαση, δηλαδή χωρίς προηγούμενη πρόσκληση προς τον πωλητή ή τους καθολικούς διαδόχους αυτού και χωρίς την προσκόμιση πιστοποιητικού φορολογικής και ασφαλιστικής ενημερότητας. Όπως τόνισε η κ. Κοντογεώργου η ρύθμιση αυτή επιλύει ένα διαρκές πρόβλημα, που αφορά κυρίως προσύμφωνα συμβόλαια αγοραπωλησίας ακινήτων στη Βόρεια Ελλάδα και καθιστά δυνατή την ολοκλήρωση της δημιουργίας του ακριβούς τίτλου κτήσης του κυρίου του ακινήτου.
Επισήμανε, όμως, ότι θα πρέπει άμεσα να προωθηθούν προς ψήφιση οι απαραίτητες νομοθετικές ρυθμίσεις, ώστε να ανασταλεί από 1-1-2025 η επιβολή του φόρου υπεραξίας και του Φόρου Προστιθέμενης Αξίας (ΦΠΑ) στις νεόδμητες οικοδομές, διότι στις 31-12-2024 λήγουν οι αντίστοιχες ισχύουσες προθεσμίες. Η μη αναστολή αυτών θα επιφέρει καίριο πλήγμα στην αγορά των ακινήτων.
Επισήμανε, επίσης, ότι κρίνεται αναγκαία η κωδικοποίηση του ΕΝΦΙΑ και της δασικής νομοθεσίας, η επέκταση των ρυμοτομικών σχεδίων και ο καθορισμός των χρήσεων γης, που θα συντελέσουν στην πληρέστερη, ακριβέστερη και ασφαλέστερη ενημέρωση των συναλλασσόμενων.
Στην παρέμβασή της η πρόεδρος του Συλλόγου Οικονομίας Διαμοιρασμού Θεοδώρα Δήμα έδωσε έμφαση στις ιδιαίτερα θετικές επιπτώσεις που έχει οι βραχυχρόνιες μισθώσεις Airbnb στη ανάπτυξη τοπικών περιοχών και γειτονιών που για χρόνια ήταν σε παρακμή και τάχθηκε κατά του «στραγγαλισμού» της βραχυχρόνιας μίσθωσης.
Επισήμανε ότι μέσω βραχυχρόνιων μισθώσεων στηρίζεται μεγάλος αριθμός μικροϊδιοκτητών που αποτελούν την ραχοκοκαλιά των μισθώσεως αυτής της κατηγορίας, με αποτέλεσμα να έχουν καταφέρει να κρατήσουν τις περιουσίες τους, να πληρώσουν τους φόρους τους και τώρα να μπορούν να ζουν αξιοπρεπώς, συντηρώντας χιλιάδες οικογένειες οι οποίες δραστηριοποιούνται σε αυτόν τον τομέα, χωρίς να έχουν πάρει ούτε ένα ευρώ από το κράτος ως τακτική ή έκτακτη ενίσχυση.
Η Θεοδώρα Δήμα επισήμανε ότι το πρόβλημα στέγασης δεν δημιουργήθηκε από τη βραχυχρόνια μίσθωση αλλά από την παλαίωση και μαζική απόσυρση των κατοικιών, το πάγωμα του κατασκευαστικού κλάδου για αρκετά χρόνια, την υψηλή και πολλαπλή φορολογική επιβάρυνση των μισθωμάτων και την ατιμώρητη ασυνέπεια πολλών ενοικιαστών που αποθάρρυναν τους ιδιοκτήτες κατοικιών από την εκμίσθωσή τους για κύρια κατοικία.
Ένας άλλος παράγοντας που οφείλεται στην έλλειψη κατοικιών είναι η golden visa. Μέχρι σήμερα έχουν δοθεί πάνω από 40.000 άδειες των 250.000 ευρώ αξίας ακίνητων η καθεμία. Εάν αναλογιστούμε ότι τουλάχιστον 2,5 ακίνητα αντιστοιχούν σε κάθε άδεια κατά μέσο όρο τότε ο αριθμός των ακινήτων αυτών αυξάνεται δραματικά. Πάνω από 100.000 ακίνητα έχουν βγει από την ελληνική αγορά μισθώσεων κατοικίας λόγω golden visa, τα δε έσοδά τους κατευθύνονται στο εξωτερικό.
Η βραχυχρόνια μίσθωση προσφέρει μια εναλλακτική λύση από τους παραδοσιακούς ξενοδοχειακούς χώρους, παρέχοντας στους επισκέπτες μοναδικές και συχνά πιο προσιτές επιλογές διαμονής. Πολλά μέρη της Ελλάδας έχουν αναπτυχθεί τουριστικά χάρις τη βραχυχρόνια μίσθωση. Μικρά νησιά που δεν είχαν ξενοδοχειακές κλίνες αλλά και περιοχές της περιφέρειας όπως η Χαλκίδα, ο Βόλος, η Σπάρτη κα έχουν αυξήσει τους τουρίστες προσφέροντας έτσι μια ομοιόμορφη διασπορά του τουρισμού βοηθώντας στην τουριστική αποκέντρωση και στηρίζοντας περιοχές της επαρχίας και χωριά, όχι μόνο τους ιδιοκτήτες αλλά και τους ελεύθερους επαγγελματίες που επέστρεψαν για να στηρίξουν αυτή τη δραστηριότητα.
Ο στραγγαλισμός της βραχυχρόνιας μίσθωσης λόγω υπερβολικών φόρων είναι ένα ζήτημα που απαιτεί προσοχή και δράση. Οι κυβερνήσεις θα πρέπει να βρουν μια ισορροπία ανάμεσα στη συλλογή εσόδων και τη διατήρηση μιας υγιούς αγοράς ενοικίασης, προκειμένου να διασφαλιστεί ότι οι ιδιοκτήτες και οι ταξιδιώτες μπορούν να επωφεληθούν από αυτό το μοντέλο διαμονής. Προτείνουμε να ανοίξουν τα κλειστά ακίνητα, τα οποία σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία που ανακοινώθηκαν δια στόματος του πρωθυπουργού είναι περίπου 700.000 στον αριθμό. Θεωρούμε ότι είναι η πιο ιδανική λύση για το στεγαστικό πρόβλημα, πρόσθεσε.
