Ο Γάλλος Ιστορικός, Jules Michelet, όταν ρωτήθηκε ποιο είναι το πρώτο κεφάλαιο της πολιτικής, απάντησε: «Η Παιδεία». «Το δεύτερο;» απάντησε: «Η Παιδεία». «Και το τρίτο;» «Η Παιδεία». Απόρροια της άγνοιας και της αμάθειας, ο φόβος και η προκατάληψη.
Το νέο νομοσχέδιο του Υπουργείου Παιδείας επαναφέρει δομικές αλλαγές, από το νηπιαγωγείο μέχρι το Πανεπιστήμιο, αντιπαιδαγωγικές και αναχρονιστικές. Εισάγει μια λογική υποταγής του σχολείου στις δυνάμεις της αγοράς, αντίληψη άκρως νεοφιλελεύθερη, γιατί η Παιδεία είναι δημόσιο αγαθό, και αναγνωρίζεται έτσι, τουλάχιστον «στα λόγια».
Υπενθυμίζουμε ότι η δωρεάν δημόσια Παιδεία καθιερώθηκε με την πραγματικά εκπαιδευτική μεταρρύθμιση το 1964.
Η Κυβέρνηση της ΝΔ υλοποιεί σταθερά το πρόγραμμά της. Ας θυμηθούμε τον Πρωθυπουργό κ. Μητσοτάκη όταν από το βήμα της 83ης Εκθεσης στη Θεσσαλονίκη έλεγε: «Η Παιδεία έχει ανάγκη από πιο αυτόνομα και δημιουργικά σχολεία. Με μεγαλύτερη ελευθερία στην οργάνωση, στη διαχείριση πόρων, στην επιλογή διδακτικού προσωπικού, στην κατάρτιση προγράμματος σπουδών. Να ξεφύγουμε από την τυραννία του ωρολογίου προγράμματος»…
Στο νομοσχέδιο αντιτίθεται σύσσωμη η εκπαιδευτική κοινότητα, τα σχόλια στη διαβούλευση έφτασαν σχεδόν τις 15.000, ενώ ενστάσεις έχει διατυπώσει και η Επιστημονική Επιτροπή της Βουλής σε διάφορες διατάξεις.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα αντιπαιδαγωγικής ρύθμισης, η εισαγωγή των αγγλικών στα νηπιαγωγεία. Κεντρικός ρόλος του νηπιαγωγείου, όσον αφορά στη γλωσσική αγωγή, είναι η γλωσσική κοινωνικοποίηση, η ανάπτυξη της –μητρικής ή/και κυρίαρχης – γλώσσας και η δυνατότητα επικοινωνίας, μέσω κατάλληλων δραστηριοτήτων για την ανάπτυξη γλωσσικών δεξιοτήτων. Στην Αιτιολογική Έκθεση του σ/ν αναφέρεται «να έρθουν οι μαθητές -από τα πρώτα χρόνια του μαθητικού τους βίου- σε επαφή με την αγγλική γλώσσα, η οποία έχει εμπεδωθεί ως κοινή γλώσσα συνεννόησης (lingua franca) στη σύγχρονη εποχή, και η καλή γνώση της οποίας αποτελεί πολύτιμο εφόδιο για τη ζωή τους». Σίγουρα η γνώση της όποιας lingua franca – κοινής διαλέκτου – αποτελεί de facto ένα ευεργετικό μέσο για τη ζωή, από κάθε άποψη. Φαίνεται, ωστόσο, ότι η Κυβέρνηση, είτε θέτει σε δεύτερη μοίρα την ανάπτυξη της κυρίαρχης γλώσσας, της «Πρότυπης» ελληνικής, είτε θεωρεί ότι η εκμάθησή της στους Έλληνες γίνεται, και μάλιστα γίνεται σωστά. Μάλλον η κυρίαρχη γλώσσα θα έπρεπε να αποτελεί την κύρια προτεραιότητα της Υπουργού Παιδείας, δεδομένου ακριβώς της κυριαρχίας της, ότι δηλαδή αποτελεί τη γλώσσα που μιλούν και γράφουν οι περισσότεροι Έλληνες. Ας μη ξεχνάμε δε, ότι με βάση επίσημα στοιχεία ο αναλφαβητισμός στην Ελλάδα κυμαίνεται στο 9% περίπου.
Πρώτο μέλημα της ΝΔ ήταν πάντα η ικανοποίηση των συμφερόντων των λίγων• στην Παιδεία, η ιδιωτικοποίησή της (πριν λίγους μήνες συζητούσαμε την ισοτιμία διπλωμάτων και επαγγελματικών δικαιωμάτων των δημόσιων ΑΕΙ με αυτά των ιδιωτικών κολλεγίων). Περίμενε κανείς αλήθεια ότι θα αλλάξει πολιτική τώρα;
Στο ίδιο πλαίσιο εντάσσεται και η επαναφορά της τράπεζας θεμάτων, τακτική που εφαρμόστηκε στο παρελθόν και απέτυχε παταγωδώς, καθώς και η θεσμοθέτηση των Ξενόγλωσσων Προγραμμάτων Σπουδών, που ουσιαστικά εισάγει ένα σύστημα ιδιωτικής εκπαίδευσης στα ΑΕΙ.
Αντιπαιδαγωγική, εκτός της εισαγωγής των αγγλικών στο νηπιαγωγείο, κρίνεται και η αύξηση των εξετάσεων που καθιστά το σχολείο εξεταστικό κέντρο και προωθεί τη βαθμοθηρία έναντι της ουσιαστικής μόρφωσης, και η επαναφορά της διαγωγής μαθητή η οποία, σύμφωνα με την Αιτιολογική, «έχει παιδαγωγικό χαρακτήρα και αποσκοπεί στον εντοπισμό προβλημάτων συμπεριφοράς σε σχέση με την τήρηση των κανόνων της σχολικής ζωής και στην καλύτερη παιδαγωγική αντιμετώπισή τους». Ο σχολικός εκφοβισμός είναι σίγουρα ένα ζήτημα που πρέπει να αντιμετωπιστεί, εφόσον τα φαινόμενα εντείνονται. Είναι, λοιπόν, η ποινή η καλύτερη μέθοδος; Φαίνεται ότι το μόνο «όπλο» ενάντια στο bullying που μπορεί η Κυβέρνηση να δώσει στους εκπαιδευτικούς είναι αυτό. Η Κυβέρνηση της «αριστείας» δεν θα μπορούσε αντί της εισαγωγής αναχρονιστικών και αντιπαιδαγωγικών διατάξεων, να μεριμνήσει για την πλήρη παιδαγωγική κατάρτιση των εκπαιδευτικών για την αντιμετώπιση και την πρόληψη των φαινομένων βίας στα σχολεία; Να σημειωθεί, στο σημείο αυτό, ότι στο νομοσχέδιο δεν γίνεται λόγος περί Ειδικής Αγωγής.
Στη λογική της ποινής κινείται και η αξιολόγηση των εκπαιδευτικών και των σχολείων, καθώς προβλέπεται η επαναφορά της ατομικής αξιολόγησης των εκπαιδευτικών (αρχικά για τα πρότυπα και πειραματικά σχολεία) με στόχο τον έλεγχο τόσο των ίδιων, όσο και της εξέλιξής τους.
Συμπερασματικά το εν λόγω νομοσχέδιο αφυδατώνει την εκπαίδευση από την Παιδεία, γιατί ο όρος «Παιδεία» με την ευρύτερη έννοια δεν αναφέρεται μόνο στο εκπαιδευτικό σύστημα, αλλά και στη «μόρφωση», «αγωγή», «κουλτούρα», όπως διαβάζουμε στο βιβλίο Έκθεσης της Γ’ Λυκείου. Σημαίνει πνευματική ανάπτυξη, διαμόρφωση ήθους και προσωπικότητας αυθύπαρκτης και ολοκληρωμένης.
Κλείνοντας, υπενθυμίζουμε τα λόγια του Πλάτωνα, πριν δυόμισι χιλιάδες χρόνια: “Eκείνη που τείνει απλώς στο να καταστήσει το νέο ικανό να κερδίζει χρήματα, ή κάποια ιδιαίτερη δύναμη, ή κάποιες άλλες γνώσεις, χωρίς πνευματική και ηθική καλλιέργειά του, είναι βάναυση και ανελεύθερη, γι αυτό και δεν αξίζει καν, να λέγεται Παιδεία».
* Χαρά Καφαντάρη, Βουλευτής ΣΥΡΙΖΑ Δ. Αθήνας. Αν. Τομεάρχης Περιβάλλοντος
