«Η μεγαλύτερη και καλύτερα διατηρημένη Βυζαντινή πόλη της ύστερης αρχαιότητας, οπουδήποτε στον κόσμο, κινδυνεύει με διαμελισμό και μεταφορά, σε μια πράξη χωρίς προηγούμενο», αναφέρει ο Αντιπρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και επικεφαλής της Ευρωομάδας του ΣΥΡΙΖΑ, Δημήτρης Παπαδημούλης, ο οποίος κάνει λόγο για «μεθόδευση κατακερματισμού του αρχαιολογικού θησαυρού του σταθμού Βενιζέλου στη Θεσσαλονίκη, από την κυβέρνηση Μητσοτάκη», φέρνοντας το θέμα στους ευρωπαϊκούς Θεσμούς, με επιστολές προς τον Πρόεδρο του Ευρωκοινοβουλίου, Νταβίντ Σασόλι, την Πρόεδρο της Κομισιόν Φον Ντερ Λάιεν, τον Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων, Βέρνερ Χόγιερ, και όλους τους επικεφαλής των πολιτικών ομάδων στο Ευρωκοινοβούλιο.
Όπως σημειώνει ο Επικεφαλής της Ευρωομάδας του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ, «η ελληνική κυβέρνηση υποστηρίζει ότι αυτή η διαδικασία θα επιταχύνει την ολοκλήρωση της γραμμής του μετρό (που πλέον υπολογίζεται για το τέλος του 2023)» και γι’ αυτό «σκοπεύει να αποσυναρμολογήσει τις αρχαιότητες, να τις μεταφέρει προσωρινά σε αποθηκευτικό χώρο κάπου έξω από την πόλη και να τις επανατοποθετήσει, μετά την ολοκλήρωση της κατασκευής του σταθμού».
Ωστόσο, όπως τονίζει ο Δημ. Παπαδημούλης, «αυτή η απόφαση είναι ιδιαίτερα επιζήμια για τις αρχαιότητες» και βρίσκει εντελώς αντίθετους «αρχαιολόγους, ακαδημαϊκούς και την κοινωνία των πολιτών στην Ελλάδα και σε όλο τον κόσμο», με την «διεθνή αρχαιολογική κοινότητα να έχει υπογραμμίσει επανειλημμένα την παγκόσμια σημασία αυτών των αρχαιολογικών ευρημάτων», η αξία των οποίων είναι τέτοια «ώστε η πόλη της Θεσσαλονίκης να μπορεί να χαρακτηριστεί ως Τοποθεσία Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO με τη μεγαλύτερη και καλύτερα διατηρημένη Βυζαντινή πόλη της ύστερης αρχαιότητας, οπουδήποτε στον κόσμο».
Κάνοντας έκκληση «για την υλοποίηση της ήδη συμφωνημένης λύσης της in situ διατήρησης των αρχαιοτήτων στο σταθμό του μετρό “Βενιζέλος” στη Θεσσαλονίκη, σύμφωνα και με την Ευρωπαϊκή Σύμβαση για την Προστασία της Αρχαιολογικής Κληρονομιάς» του 1992, η οποία έχει επικυρωθεί από την Ελλάδα και προβλέπει «τη διατήρηση των αρχαιολογικών ευρημάτων in situ όταν αυτό είναι εφικτό (άρθρο 5, IV)», ο Δημήτρης Παπαδημούλης καλεί «την Ευρωπαϊκή Ένωση, την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (σημ. που χρηματοδοτεί το έργο) και όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη, να ενώσουν τις δυνάμεις τους για να βρουν την καταλληλότερη και επιστημονικά ορθή λύση, προς όφελος των Ελλήνων, των Ευρωπαίων και της ιστορικής και πολιτιστικής τους κληρονομιάς».
Στους Ευρωπαϊκούς θεσμούς φέρνει ο Δημήτρης Παπαδημούλης τη μεθόδευση κατακερματισμού του αρχαιολογικού θησαυρού του σταθμού Βενιζέλου στη Θεσσαλονίκη, από την #κυβερνηση_Μητσοτακη: «Διαμελισμός κ μεταφορά των αρχαιοτήτων, σε μια πράξη χωρίς προηγούμενο» https://t.co/zwHSnRm8kG
— Dim. Papadimoulis (@papadimoulis) July 14, 2021
Ακολουθεί η πλήρης επιστολή, μεταφρασμένη στα ελληνικά:
Θέμα: Επείγουσα ανάγκη προστασίας εξαιρετικά σημαντικών αρχαιολογικών ευρημάτων στον υπό κατασκευή σταθμό του μετρό «Βενιζέλος» στη Θεσσαλονίκη
Προς
κο David Maria Sassoli
Πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου
κα Ursula von der Leyen
Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής επιτροπής
κο Werner Hoyer
Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων
Κοινοποίηση:
κο Manfred Weber
Πρόεδρο της Πολιτικής Ομάδας του ΕΛΚ στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο
κα Iratxe García Pérez
Πρόεδρο της πολιτικής ομάδας S&D στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο
κο Dacian Cioloș
Πρόεδρο της Πολιτικής Ομάδας Renew Europe στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο
κα Ska Keller και κο Philippe Lamberts
Συμπροέδρους της Πολιτικής Ομάδας των Πρασίνων / EFA στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο
κο Ryszard Legutko και κο Raffaele Fitto
Συμπροέδρους της Πολιτικής Ομάδας ECR στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο
κα Manon Aubry και κο Martin Schirdewan
Συμπροέδρους της Πολιτικής Ομάδας GUE / NGL στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο
Θα ήθελα να εκφράσω την απόλυτη ανησυχία μου και τις έντονες επιφυλάξεις μου σχετικά με τα σχέδια της ελληνικής κυβέρνησης για την αποσυναρμολόγηση σημαντικών αρχαιολογικών ευρημάτων ιδιαίτερης ιστορικής αξίας, που ανασκάφηκαν στον σταθμό του μετρό «Βενιζέλος» στη Θεσσαλονίκη, ο οποίος τελεί υπό κατασκευή.
Η ελληνική κυβέρνηση σκοπεύει να αποσυναρμολογήσει τις αρχαιότητες, να τις μεταφέρει προσωρινά σε αποθηκευτικό χώρο κάπου έξω από την πόλη και να τις επανατοποθετήσει, μετά την ολοκλήρωση της κατασκευής του σταθμού, υποστηρίζοντας ότι αυτή η διαδικασία θα επιταχύνει την ολοκλήρωση της γραμμής του μετρό (που πλέον υπολογίζεται για το τέλος του 2023). Αυτή η απόφαση είναι ιδιαίτερα επιζήμια για τις αρχαιότητες και εντελώς αντίθετη με το προηγούμενο σχέδιο κατασκευής του σταθμού που προέβλεπε την ύπαρξη των αρχαιοτήτων in situ, και το οποίο εγκρίθηκε το 2017. Ως εκ τούτου, προκάλεσε επικριτικές αντιδράσεις από αρχαιολόγους, ακαδημαϊκούς και την κοινωνία των πολιτών στην Ελλάδα και σε όλο τον κόσμο.
Η παγκόσμια αρχαιολογική κοινότητα έχει υπογραμμίσει επανειλημμένα την παγκόσμια σημασία αυτών των αρχαιολογικών ευρημάτων, τα οποία αποτελούν ένα μοναδικό απομεινάρι ενός αστικού συνόλου μνημειακής κλίμακας. Πρόκειται για την High Street της Θεσσαλονίκης, η οποία ανακαλύφθηκε σωζόμενη σε εξαιρετικά καλή κατάσταση. Αποτελεί το μόνο αρχαιολογικό μνημείο στην Ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, το οποίο χρονολογείται στην Ύστερη αρχαιότητα, Ρωμαϊκή και Πρώιμη Βυζαντινή περίοδο (4ος-9ος αιώνας μ.Χ.), αλλά και ένα από τα πιο εντυπωσιακά ευρήματα από αυτές τις περιόδους οπουδήποτε στον κόσμο. Σύμφωνα με τους επιστήμονες, η πρωταρχική σημασία αυτού του ευρήματος είναι τέτοια ώστε η πόλη της Θεσσαλονίκης να μπορεί να χαρακτηριστεί ως Τοποθεσία Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO (η μεγαλύτερη και καλύτερα διατηρημένη Βυζαντινή πόλη της ύστερης αρχαιότητας, οπουδήποτε στον κόσμο).
Περισσότεροι από 200 κορυφαίοι ειδικοί παγκοσμίως έχουν προειδοποιήσει ότι η διαδικασία διαμελισμού και μεταφοράς τους, θέτει σε κίνδυνο τις αρχαιότητες και είναι χωρίς προηγούμενο σε μια τόσο μεγάλη και περίπλοκη δομή. Ότι μπορεί να προκαλέσει ανεπανόρθωτη ζημιά στη φυσική κατάσταση των αρχαιοτήτων κατά την εξαγωγή και αφαίρεσή τους, καθώς και δραστική μείωση της αυθεντικότητας του μνημειακού συνόλου. Το σχέδιο στερείται επίσης συγκεκριμένου σχεδιασμού σχετικά με την επιστροφή των ευρημάτων, το κόστος και τη διάρκεια της διαδικασίας. Δεν μπορεί επίσης να αποκλειστεί η ανάγκη να χρειαστούν επιπλέον ανασκαφές.
Το Ανώτατο Διοικητικό Δικαστήριο της Ελλάδας (Συμβούλιο της Επικρατείας) αποφάσισε τον Μάιο του 2021, με τη μικρότερη δυνατή πλειοψηφία (13 προς 12 ψήφοι), ότι η αποκόλληση των αρχαιοτήτων δεν παραβιάζει την ελληνική νομοθεσία. Ωστόσο, το θέμα υπερβαίνει κατά πολύ ένα ζήτημα καθαρά διοικητικού χαρακτήρα: Στην πραγματικότητα, αποτελεί ζήτημα παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς, με την απομάκρυνση, καταστροφή της αυθεντικότητας και πιθανή ζημιά των αρχαιοτήτων να είναι καταστροφικές για την επιστημονική και αρχαιολογική κοινότητα και για το ελληνικό και ευρωπαϊκό κοινό.
Ως εκ τούτου, ανησυχώ ιδιαίτερα για τον βαθμό που έχει ενημερώσει ορθά η ελληνική κυβέρνηση την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, η οποία συγχρηματοδοτεί αυτό το έργο, αναφορικά με: την σημαντικότητα και μοναδικότητα της ανακάλυψης αυτού του αρχαιολογικού συγκροτήματος, της ιδιαίτερης ευρωπαϊκής πολιτιστικής κληρονομιάς που κομίζει και για τον αντίκτυπο του σχεδίου της στις προθεσμίες του έργου.
Απευθύνω έκκληση, συντασσόμενος με την παγκόσμια αρχαιολογική κοινότητα, για την υλοποίηση της ήδη συμφωνημένης λύσης της in situ διατήρησης των αρχαιοτήτων στο σταθμό του μετρό Βενιζέλος στη Θεσσαλονίκη. Αυτό είναι σύμφωνο με την Ευρωπαϊκή Σύμβαση για την Προστασία της Αρχαιολογικής Κληρονομιάς που υπεγράφη στη Βαλέτα (1992), η οποία επικυρώθηκε από την Ελλάδα το 2005, υποχρεώνοντας τους υπογράφοντες «να προβλέπουν, όταν βρίσκονται στοιχεία της αρχαιολογικής κληρονομιάς κατά τη διάρκεια αναπτυξιακών εργασιών, τη διατήρησή τους in situ όταν αυτό είναι εφικτό » (άρθρο 5, IV).
Η Ευρωπαϊκή Ένωση, η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων και όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη πρέπει να ενώσουν τις δυνάμεις τους για να βρουν την καταλληλότερη και επιστημονικά ορθή λύση. Είμαι πεπεισμένος ότι έχουμε τις τεχνολογικές ικανότητες και τις επιστημονικές γνώσεις για να σώσουμε τα αρχαιολογικά ευρήματα στο σταθμό του μετρό «Βενιζέλος» στη Θεσσαλονίκη, προς όφελος των Ελλήνων, των Ευρωπαίων και της ιστορικής και πολιτιστικής τους κληρονομιάς.
Με εκτίμηση
Δημήτρης Παπαδημούλης
Αντιπρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου
Επικεφαλής της Ευρωομάδας του ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία
