Ελαιόλαδο: Ευχάριστα ήταν τα νέα για τους καταναλωτές το τελευταίο διάστημα, μετά από μία περιόδο όπου οι τιμές σημείωναν διαρκώς άνοδο
Μετά την εκτόξευση των τιμών στο ελαιόλαδο τα προηγούμενα χρόνια που έφτασαν μέχρι και τα 10 ευρώ το λίτρο, λόγω του καύσωνα που έπληξε καταστροφικά την παραγωγή της Μεσογείου, από πέρυσι επανήλθε η παραγωγή σε φυσιολογικά επίπεδα με αποτέλεσμα να καταγράφεται απότομη πτώση των τιμών.
Αυτήν τη στιγμή οι τιμές παραγωγού είναι διαμορφωμένες στα 4,5 – 5 ευρώ το λίτρο ελαιολάδου, τιμές που σύμφωνα με τις ενδείξεις φαίνεται να διατηρηθούν καθώς προμηνύεται μία καλή ελαιοκομική παραγωγή σε παγκόσμιο επίπεδο το 2025-2026, όπως αναφέρει το rethnea.gr.
Από τον Νοέμβριο του 2024 και έπειτα, περίοδος μείωσης για τις τιμές του ελαιολάδου, πολλοί είναι οι παραγωγοί που προτίμησαν να αποθηκεύσουν το λάδι τους και να μην το διαθέσουν προς πώληση, ελπίζοντας στο σενάριο ότι οι τιμές θα επιστρέψουν στα υψηλά επίπεδα των προηγούμενων ετών.
Παράλληλα η απουσία ενός εθνικού στρατηγικού πλαισίου για τους παραγωγούς στο ενδεχόμενο υπερπληρότητας, δεδομένων και των μεγάλων αποθεμάτων ελαιολάδου- δημιουργεί ανησυχία και αβεβαιότητα στον κλάδο.
Ο γεωργοοικονομολόγος Βασίλης Ζαμπούνης σε συνέντευξή του στην Τηλεόραση CRETA με τη Μίρκα Οικονομοπούλου, περιέγραψε τα δεδομένα στον κλάδο της ελαιοπαραγωγής των τελευταίων ετών.
«Τα τελευταία χρόνια οι καύσωνες και οι ξηρασίες που υπήρχαν στη Μεσόγειο και ειδικά στην Ισπανία οδήγησαν σε μία μεγάλη μείωση της παραγωγής. Έλειπαν από την αγορά περίπου 1,5 εκατομμύριο τόνοι. Αυτό οδήγησε σε μία εκτόξευση των τιμών σε όλο τον κόσμο και έτσι τα προηγούμενα χρόνια είδαμε τις τιμές να εκτοξεύονται μέχρι και 10 ευρώ το κιλό», σημείωσε ο κ. Ζαμπούνης, ενώ συμπλήρωσε: «Από τη χρονιά όμως 2023-2024 η παραγωγή της Ισπανίας επανήλθε στα φυσιολογικά της. Από τους 650.000 και τους 800.000 που είχε, επανήλθε στο 1,400.000 περίπου τόνους. Οπότε οι τιμές, ειδικά από τον Νοέμβριο του 2024 προσγειώθηκαν απότομα στα 4,5 και 5 ευρώ που βρισκόμαστε τώρα. Έπεσε ανάλογα με την ποιότητα, την οξύτητα κ.λπ.»
Το μεγάλο λάθος αυτήν την περίοδο, όπως τόνισε ο κ. Ζαμπούνης, ήταν ότι δόθηκε η κατεύθυνση στους παραγωγούς να κρατήσουν τα ελαιόλαδά τους και να μην τα πουλήσουν με χαμηλή τιμή: «Πολύς κόσμος κράτησε τα λάδια του, δεν πούλησε στα 5-6 ευρώ, με αποτέλεσμα οι τιμές από τότε να συνεχίσουν να πέφτουν και επίσης ειδικά στην Κρήτη όπως και σε άλλα μέρη στην Ελλάδα, συσσωρεύονται απούλητες ποσότητες».
Η επόμενη χρονιά, το 2025 – 2026, σύμφωνα με τις ενδείξεις θα είναι μία καλή χρονιά για την ελαιοπαραγωγή, κάτι το οποίο «σβήνει» το σενάριο της επαναφοράς των τιμών σε υψηλά επίπεδα, με τον κίνδυνο της υπερπαραγωγής και των μεγάλων αποθεμάτων να είναι ορατός.
Η Ισπανία ήδη εξετάζει θεσμικά εργαλεία για να προλάβει νέα κατάρρευση τιμών, όπως σημείωσε ο κ. Ζαμπούνης, με το ισπανικό υπουργείο Γεωργίας να σκοπεύει να χρησιμοποιήσει μηχανισμούς της ΚΑΠ για νόμιμη απόσυρση ποσοτήτων από την αγορά, προκειμένου να αποσυμφορηθούν οι δεξαμενές και να συγκρατηθούν οι τιμές.
«Το ισπανικό υπουργείο Γεωργίας προετοιμάζεται να αξιοποιήσει κάποιους μηχανισμούς της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής και να καθιερώσει μία νόμιμη διαδικασία. Όπως λέει το σκεπτικό της απόφασης αυτής, εάν πράγματι επιβεβαιωθεί ότι η επόμενη χρονιά θα είναι μία χρονιά υπερπαραγωγής στην Ισπανία, να υπάρξουν οι δυνατότητες και οι μηχανισμοί, ειδικά οι μεγάλοι συνεταιρισμοί που υπάρχουν εκεί, να αποσύρουν μία μεγάλη ποσότητα ελαιολάδου ώστε να αποσυμφορηθεί η αγορά για να μην πέσουν οι τιμές σε επίπεδα τα οποία δεν θα είναι βιώσιμα για το εισόδημα του παραγωγού. Αυτό είναι ένα παλιό, άγνωστο δοκιμασμένο μέτρο ελαϊκής πολιτικής, εάν και αυτό δεν είναι τόσο απλό να γίνει».
Απευθυνόμενος στους παραγωγούς ο κ. Ζαμπούνης τόνισε ότι μία έξυπνη πρακτική πώλησης του ελαιολάδου αποτελεί η βέβαια γνώση ότι οι τιμές θα ανέβουν, όπως και έγινε πριν από τρία χρόνια καθώς η ισπανική παραγωγή καταστράφηκε από τους καύσωνες.
«Ήταν θέμα χρόνου να δούμε τις τιμές να ανεβαίνουν», σημείωσε, ενώ στην περίπτωση που δεν υπάρχει κάποιο καταστροφικό φαινόμενο προτιμότερο είναι να πουλήσουν οι παραγωγοί το προϊόν τους, ώστε να έχουν ένα εισόδημα έστω που να καλύπτουν τις ανάγκες τους.
«Εκτός από τέτοιες εξαιρέσεις και ειδικές περιπτώσεις ισχύει ο κανόνας που λέμε «πούλα και μετάνιωνε». Να μην πουλάμε ποτέ όταν η αγορά πέφτει, να πουλάμε σταδιακά όταν η αγορά ανεβαίνει, να αξιοποιούμε αυτές τις ευκαιρίες ώστε εάν έχουμε μία σημαντική ποσότητα να διώχνουν λίγο-λίγο το λάδι τους και στο τέλος της χρονιάς να έχουν έναν ικανοποιητικό μέσο όρο, ένα καλό εισόδημα που να βγάζουν τα έξοδά τους και για την οικογένεια, την αναπλήρωση του κόστους κ.λπ.», τόνισε, ενώ συμπλήρωσε: «Αυτά απαιτούν μία χώρα που έχει μία συγκροτημένη ελαϊκή πολιτική, έχει οργανώσεις, έχει συνεταιρισμούς και φορείς. Το μεγάλο πρόβλημα στην Ελλάδα είναι ότι εδώ και πάρα πολλά χρόνια λείπουν αυτά τα εργαλεία».
Ελαιόλαδο: «Μυστήριο» με τη μεγάλη απόκλιση των τιμών από το χωράφι στο… ράφι
Για μεγάλη «αδιαφάνεια» έκανε λόγο ο κ. Ζαμπούνης για το εμπόριο του ελαιολάδου στη χώρα, καθώς παρατηρείται μεγάλη απόκλιση ανάμεσα στην τιμή παραγωγού και τη λιανική τιμή.
Το «μυστήριο» έγκειται στο γεγονός ότι και στην Ισπανία και στην Ελλάδα η τιμή παραγωγού είναι η ίδια, ωστόσο στο ράφι οι τιμές της Ελλάδας είναι «αδικαιολόγητα» υψηλότερες από ότι στην Ισπανία, σύμφωνα με τον κ. Ζαμπούνη.
«Στο ελαιόλαδο υπάρχει μία πολύ μεγάλη αδιαφάνεια την οποία κανείς δεν θέλει να τη φωτίσει. Στο Olive news έχουμε θέσει επανειλημμένα το ερώτημα ότι πως καταφέρνει η ισπανική βιομηχανία αυτήν τη στιγμή ο Ισπανός καταναλωτής να πληρώνει για το εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο 5,5 ευρώ και στην Ελλάδα η μέση τιμή είναι στα 9 ευρώ. Όταν η τιμή παραγωγού στην Ισπανία και στην Ελλάδα είναι ακριβώς η ίδια. Όσα παίρνει ο Ισπανός παραγωγός παίρνει και ο Έλληνας παραγωγός, αλλά στο ράφι η τιμή είναι πολύ διαφορετική».
Μία εξήγηση που δεν καλύπτει πλήρως αυτό το γεγονός, αποτελεί ο συντελεστής ΦΠΑ για το ελαιόλαδο, που στην Ελλάδα είναι αρκετά υψηλότερος από ότι στην Ισπανία.
«Η Ισπανία κάποια στιγμή για να βοηθήσει την κατανάλωση είχε μηδενίσει τελείως το ΦΠΑ και μετά το πήγε στο 2% και τώρα τον έχει σταθεροποιήσει στο 4% για το λάδι. Στην Ελλάδα δυστυχώς παραμένει στο 13%, το οποίο είναι ένα πάρα πολύ υψηλό ποσοστό που επιβαρύνει όλους. Αλλά και η ελληνική βιομηχανία έχει άλλα κόστη, έχει μεγαλύτερα κόστη από την ισπανική βιομηχανία. Παρόλα αυτά όμως η τόσο μεγάλη διαφορά είναι για εμένα αδικαιολόγητη».
Παρά τις γενναίες χρηματοδοτήσεις από την ΕΕ, δεν έχει διαμορφωθεί ένα αξιόπιστο Ελαιοκομικό Μητρώο
Αναφορά έκανε στη διάρκεια της συνέντευξης ο κ. Ζαμπούνης στο Ελαιοκομικό Μητρώο που ενεργοποιείται φέτος μετά από είκοσι χρόνια αδράνειας, με τα πρόστιμα να είναι «τσουχτερά» για τους παραγωγούς που δεν θα ανταποκριθούν στην απαραίτητη γραφειοκρατία δήλωσης της παραγωγής τους.
Όπως σημείωσε ο κ. Ζαμπούνης, το Ελαιοκομικό Μητρώο είναι ένα χρήσιμο εργαλείο που θα έπρεπε εδώ και τέσσερις δεκαετίες να είχε δημιουργηθεί, με το ελληνικό κράτος να λαμβάνει χρηματοδοτήσεις από την Ευρωπαϊκή Ένωση ώστε να διαμορφωθεί, κάτι το οποίο δεν συνέβη.
«Υπό θεωρητικές συνθήκες το Ελαιοκομικό Μητρώο θα έπρεπε να υπάρχει εδώ και 40 χρόνια. Η ΕΕ έχει χρηματοδοτήσει με πολλά χρήματα το να αποκτήσει η Ελλάδα Ελαιοκομικό Μητρώο και ποτέ δεν απέκτησε ένα αξιόπιστο. Άρα πράγματι ένα σωστό Ελαιοκομικό Μητρώο, όπως και ένα αντίστοιχο για όλες τις καλλιέργειες και τα βοσκοτόπια κ.λπ., είναι κάτι που το χρειαζόμαστε».
Παράλληλα η συγκυρία – όπως τόνισε ο κ. Ζαμπούνης – δεν είναι κατάλληλη για την ενεργοποίησή του.
«Εγώ προσωπικά – όπως και άλλα πρόσωπα – έχουμε εκφράσει βαθύτατες επιφυλάξεις εάν υπό τις σημερινές συνθήκες με όλα αυτά τα προβλήματα που υπάρχουν θα πρέπει να επιφέρουμε μία τέτοια αναστάτωση στους παραγωγούς ιδιαίτερα, να τους απειλούμε με βαρύτατα πρόστιμα, γιατί αυτή η ιστορία εκτός των άλλων επισύρει και βαρύτατα πρόστιμα προς τον παραγωγό. Είμαι πολύ επιφυλακτικός εάν στις προθεσμίες που έχουν τεθεί και με την οργάνωση που υπάρχει σε επίπεδο ΔΑΟΚ, υπουργείου, ΟΠΕΚΕΠΕ, είναι η κατάλληλη στιγμή να ζητάμε να εφαρμόσουμε υποχρεωτικές δηλώσεις συγκομιδής με τη δαμόκλεια σπάθη προστίμων χιλιάδων ευρώ για τους παραγωγούς. Ένα σωστό μέτρο ερχόμαστε οι ίδιοι να το υπονομεύσουμε από τον τρόπο τον «τσαπατσούλικο» που πάμε ξαφνικά να το εφαρμόσουμε μετά από τόσα χρόνια».