Είναι εύκαμπτα, ημιδιαφανή, εκτυπώνονται από τρισδιάστατους εκτυπωτές, τοποθετούνται σε παράθυρα, στέγες, ακόμη και στα αυτοκίνητα, ή μπορείς να τα «φορέσεις», καθώς θα είναι πάνω στην τσάντα ή στο μπουφάν σου. Τι είναι; Τα νέα φωτοβολταϊκά τρίτης γενιάς, τα οποία μπορούν να αποδίδουν ηλεκτρική ενέργεια σχεδόν από παντού όπου πέφτει ο ήλιος.
Κι αν αυτά σας φαίνονται ήδη πολύ εντυπωσιακά, ακούστε κι αυτό: Το πρώτο εργοστάσιο παραγωγής τους στον κόσμο θα γίνει στην Ελλάδα και συγκεκριμένα στη Θεσσαλονίκη, στο πλαίσιο μεγάλου ευρωπαϊκού προγράμματος. Μάλιστα, παράλληλα εξελίσσεται κι ένα δεύτερο εμβληματικό έργο, για την αναβάθμιση ενός πρωτοπόρου εργαστηρίου σε ερευνητικό κέντρο πρώτης γραμμής, αναδεικνύοντας την Ελλάδα και ειδικά τη Θεσσαλονίκη σε παγκόσμιο κόμβο αριστείας στον τομέα των οργανικών φωτοβολταϊκών και στη νανοτεχνολογία.
«Η 3η γενιά φωτοβολταϊκών μπορεί να ενσωματωθεί σε πολλά διαφορετικά μέρη. Καθώς είναι ημιδιαφανή, μπορούν να μπουν σε θερμοκήπια, έτσι ώστε να περνάει το φως για τη φωτοσύνθεση, στα τζάμια των σπιτιών ή στους υαλοπίνακες των γυάλινων κτιρίων, σε στέγες, τέντες, πάρκινγκ, στάσεις λεωφορείων, σε ηλεκτρικά αυτοκίνητα, ακόμη και σε τσάντες ή ρούχα», λέει στην «Κ» ο ομότιμος καθηγητής στο ΑΠΘ Στέργιος Λογοθετίδης, ιδρυτής και διευθυντής του Εργαστηρίου Νανοτεχνολογίας LTFN του ΑΠΘ, καθώς και πρόεδρος της εταιρείας ΟΕΤ (Organic Electronics Technologies).
Ενεργειακή πρόκληση
«Τα εκτυπωμένα οργανικά φωτοβολταϊκά έρχονται να δώσουν λύσεις σε μια περίοδο που απαιτείται μεγάλη αύξηση της εγκατεστημένης ισχύος ανανεώσιμων πηγών ενέργειας αλλά και του χώρου που καταλαμβάνουν. Με βάση τους στόχους που έχουν τεθεί, μέχρι το 2030 και πολύ περισσότερο μέχρι το 2050 απαιτούνται τεράστιες ποσότητες. Από το 2026 και μετά απαιτείται υπερδιπλασιασμός του ετήσιου ρυθμού εγκατάστασης και από το 2038 και μετά, έως και 4-5 φορές πάνω. Πού θα μπουν όλα αυτά; Πώς δεν θα υπάρξει σπατάλη γης, με συνέπειες και στην αγροτική παραγωγή και διατροφή;» σημειώνει ο κ. Λογοθετίδης. Αλλά δεν είναι μόνο το θέμα του χώρου. «Τα συμβατικά φωτοβολταϊκά είναι πολύ πιο ακριβά στην παραγωγή τους, καθώς απαιτούν ακριβά υλικά και υψηλές θερμοκρασίες όταν κατασκευάζονται. Η 3η γενιά είναι εκτυπώσιμη και στηρίζεται στους οργανικούς ημιαγωγούς. Είναι πολύ πιο σύγχρονη. Η τεχνολογία πυριτίου, στην οποία βασίζονται τα συμβατικά φωτοβολταϊκά, πήρε το Νομπέλ του 1951, ενώ οι οργανικοί ημιαγωγοί, το 2000. Επίσης, η 3η γενιά είναι πολύ πιο ελαφριά, μόλις 400 γραμμάρια το τετραγωνικό μέτρο, όταν η 1η γενιά φτάνει τα 22 κιλά», συμπληρώνει ο διευθυντής του LTFN.
Μερικές από τις εφαρμογές των οργανικών ηλιακών πάνελ που θα φτιάχνονται στη Θεσσαλονίκη. Κτίρια, οχήματα, θέσεις στάθμευσης, στάσεις αστικών μέσων μαζικής μεταφοράς, παράθυρα σπιτιών μετατρέπονται εύκολα και γρήγορα σε μονάδες παραγωγής πράσινης ενέργειας.
Η απόδοση των φωτοβολταϊκών 3ης γενιάς όσον αφορά τη μετατροπή ηλιακής ενέργειας σε ηλεκτρική είναι ακόμη μικρότερη των συμβατικών, αλλά εξελίσσεται γρήγορα. «Η απόδοση είναι συνάρτηση του χρόνου ανάπτυξης της τεχνολογίας και του όγκου της παραγωγής. Εάν υπάρξει μαζική παραγωγή οργανικών φωτοβολταϊκών, το κόστος θα πέσει πολύ», σημειώνει ο κ. Λογοθετίδης.
Την ανάγκη της μαζικής παραγωγής έρχεται να καλύψει το εμβληματικό έργο που προγραμματίζεται στη Θεσσαλονίκη για τη δημιουργία του πρώτου στον κόσμο εργοστασίου παραγωγής εκτυπωμένων οργανικών φωτοβολταϊκών 3ης γενιάς για ενσωμάτωση σε κτίρια (BIPVs), θερμοκήπια (agrivoltaics) και ηλεκτρικά αυτοκίνητα. «Η μονάδα προγραμματίζεται στα τέλη του 2025 να παράγει 1.000.000 τετραγωνικά μέτρα φωτοβολταϊκών τρίτης γενιάς», σημειώνει ο κ. Λογοθετίδης. Βεβαίως τίποτα δεν είναι τυχαίο, καθώς εδώ και μια επταετία υπήρχε στη Θεσσαλονίκη μια πιλοτική μονάδα παραγωγής, η οποία παρήγε εύκαμπτα φωτοβολταϊκά για θερμοκήπια, ενώ υλοποιήθηκε και υδροπονική καλλιέργεια ντομάτας με μεγάλη επιτυχία, με εξοικονόμηση νερού και χώρου.
Το ευρωπαϊκό έργο για την κατασκευή της μονάδας παραγωγής ονομάζεται Flex2Energy, έχει προϋπολογισμό 21,2 εκατ. ευρώ και έχει συνεταίρους 14 βιομηχανικούς και ερευνητικούς φορείς, έξι από Ελλάδα (ΟΕΤ, που έχει και τον συντονισμό, Alumil, ΑΠΘ, HOPE-A, Depia, Κυριακίδης), τρεις από Γαλλία, δύο από Γερμανία κι από έναν από Ουγγαρία, Λιθουανία, Ιταλία και Ρουμανία. Στόχος, η ενίσχυση της πράσινης βιομηχανίας, της πράσινης ενέργειας και των ενεργειακά αυτόνομων κτιρίων.
Νανοτεχνολογία
Το δεύτερο εμβληματικό έργο που έρχεται στη Θεσσαλονίκη για να δημιουργήσει ένα ισχυρό σύμπλεγμα έρευνας και τεχνολογίας είναι το COPE-Nano, που συντονίζεται από το Εργαστήριο Νανοτεχνολογίας LTFN – ΑΠΘ, με συμμετέχοντες φορείς διεθνούς αριστείας όπως τα πανεπιστήμια Κέμπριτζ και Μπορντό και προϋπολογισμό 30 εκατ. ευρώ (50% από την Ε.Ε., 50% εθνική χρηματοδότηση). Το COPE-Nano θα επεκτείνει το διεθνώς αναγνωρισμένο Εργαστήριο Νανοτεχνολογίας LTFN σε ένα αυτόνομο και βιώσιμο κέντρο αριστείας στη Θεσσαλονίκη. «Αναβαθμιζόμαστε, με καινούργιες υποδομές, καινούργια κτίρια, για βασική, εφαρμοσμένη και βιομηχανική έρευνα αιχμής στους ταχέως αναπτυσσόμενους τομείς της νανοτεχνολογίας, της βιοηλεκτρονικής, της νανοηλεκτρονικής. Είναι πολύ σημαντική εξέλιξη για τη χώρα μας, καθώς θα δημιουργούνται νέα τεχνολογία και τεχνογνωσία, νέα προϊόντα, που θα μπορούν να αξιοποιηθούν ειδικά στην Ελλάδα», τονίζει ο κ. Λογοθετίδης.
Και τα δύο έργα θα δημιουργήσουν νέες θέσεις εργασίας και μάλιστα σε εξειδικευμένο προσωπικό. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των συντελεστών, 70-100 θέσεις σε κάθε έργο. Οπως σημειώνεται, οι επενδύσεις αυτές θα βοηθήσουν να βρει δουλειά εξειδικευμένο και επιστημονικό δυναμικό από την Ελλάδα, αλλά και στο brain gain, δηλαδή την επιστροφή έμπειρων στελεχών που εργάζονται τώρα στο εξωτερικό.
«Πρόκειται για τη μεγαλύτερη ελληνική διάκριση και δύο εμβληματικά έργα τα οποία διέπρεψαν απέναντι σε πολλές ανταγωνιστικές προτάσεις άλλων ευρωπαϊκών χωρών και κοινοπραξιών και αξιολογήθηκαν θετικά από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, στo πλαίσιo του Horizon Europe», αναφέρεται στην ανακοίνωση των συντελεστών.
Η δημόσια ανακοίνωση της έναρξης των ερευνητικών έργων Flex2Energy και COPE-Nano θα πραγματοποιηθεί στο ξενοδοχείο Divani Caravel αύριο Πέμπτη 26 Ιανουαρίου, στις 11 π.μ.
