Με μια σειρά εκπομπών με θέμα τη γενοκτονία του ποντιακού ελληνισμού, η Δημοτική Τηλεόραση Θεσσαλονίκης TV100 τιμά την ιστορική μνήμη.
Από τη Δευτέρα 17 Μαΐου έως και την Πέμπτη 20 Μαΐου, καθημερινά στις 7 το απόγευμα θα μεταδίδονται ειδικές εκπομπές – διαλέξεις με τίτλο «Ο Ελληνισμός του Πόντου – Από τους αρχαίους χρόνους στην Έξοδο», παραγωγής του Φιλανθρωπικού Ιδρύματος Ιβάν Σαββίδη και του OPEN TV σε συνεργασία με την Έδρα Ποντιακών Σπουδών ΑΠΘ.
Τη Δευτέρα 17 Μαΐου στις 9 το βράδυ θα προβληθεί η εκπομπή «Ο Πόντος εσταυρώθη», παραγωγή της Δημοτικής Τηλεόρασης Θεσσαλονίκης TV100 (2020) που φέρνει στο φως συγκλονιστικές μαρτυρίες για την γενοκτονία των Ποντίων κατά τη 2η δεκαετία του 20ού αιώνα. Η εκπομπή θα προβληθεί με υπότιτλους και στη νοηματική για ανθρώπους που έχουν προβλήματα ακοής.
Τέλος, την Τετάρτη 19 Μαΐου στις 9 το βράδυ, θα προβληθεί η εκπομπή «Στα χνάρια των Αργοναυτών», ένα ιστορικό ντοκιμαντέρ που καταγράφει την άνοδο και την πτώση του πολιτισμού των Ελλήνων του Πόντου, που κατέληξε στο μεγάλο διωγμό και την γενοκτονία των Ελλήνων ποντίων από τους Νεότουρκους, στην αυγή του 20ου αιώνα.
Δευτέρα 17/5 έως Πέμπτη 20/5, στις 19.00 | «Ο Ελληνισμός του Πόντου – Από τους αρχαίους χρόνους στην Έξοδο»
- Δευτέρα 17/5 | Ο Ελληνισμός του Πόντου – Από τους αρχαίους χρόνους στην Έξοδο – Α’ μέρος (Κυριάκος Χατζηκυριακίδης – Επίκουρος καθηγητής Επώνυμης Έδρας Ποντιακών Σπουδών ΑΠΘ, Θεοδόσης Κυριακίδης – Διδάκτωρ Ιστορίας Επιστημονικός συνεργάτης Έδρας Ποντιακών Σπουδών ΑΠΘ)
Στο πρώτο επεισόδιο της σειράς διαλέξεων-ντοκιμαντέρ της Έδρας Ποντιακών Σπουδών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης οι θεατές έχουν την ευκαιρία να ενημερωθούν για τον αποικισμό της περιοχής από τους Έλληνες και για τις διαδοχικές πολιτικές δυνάμεις που επικράτησαν στην περιοχή, όπως το Βασίλειο του Πόντου και τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία. Επιπλέον, το πρώτο επεισόδιο περιλαμβάνει τη διάδοση του χριστιανισμού στον Πόντο, τα πρώτα μοναστικά κέντρα και το μαρτύριο του Αγίου Ευγενίου, πολιούχου της Τραπεζούντας. Το επεισόδιο κλείνει με πτυχές της ιστορίας του Πόντου στην πρώιμη και μέση βυζαντινή περίοδο (3ος – αρχές 13ου αι.), καθώς και με τη σταδιακή διείσδυση και κυριαρχία του Ισλάμ στην περιοχή.
- Τρίτη 18/5 | Ο Ελληνισμός του Πόντου – Από τους αρχαίους χρόνους στην Έξοδο – Β’ μέρος (Θεοδόσης Κυριακίδης – Διδάκτωρ Ιστορίας Επιστημονικός συνεργάτης Έδρας Ποντιακών Σπουδών ΑΠΘ, Κυριάκος Χατζηκυριακίδης – Επίκουρος καθηγητής Επώνυμης Έδρας Ποντιακών Σπουδών ΑΠΘ)
Στο δεύτερο επεισόδιο της σειράς περιγράφονται η ίδρυση της Αυτοκρατορίας της Τραπεζούντας (δυναστεία των Μεγάλων Κομνηνών) και οι δυσκολίες που αυτή είχε να αντιμετωπίσει όπως: τη σελτζουκική απειλή, τις αψιμαχίες της ντόπιας αριστοκρατίας, καθώς και τις δυο ναυτικές δυνάμεις της εποχής, τη Γένουα και η Βενετία. Επιπλέον, γίνεται αναφορά στην ανάπτυξη του εμπορίου και της οικονομίας, που οδήγησαν με τη σειρά τους στην ανάπτυξη του πολιτισμού, την άνθηση των Γραμμάτων και των Τεχνών. Στο ίδιο επεισόδιο επισημαίνονται τα σπουδαία εκκλησιαστικά μνημεία, οι εκκλησίες και οι μονές, οι αγώνες των Μεγάλων Κομνηνών για τη διατήρηση της ισχύος τους και η σταδιακή παρακμή τους. Το επεισόδιο κλείνει με την κατάλυση της Αυτοκρατορίας και τις συνέπειές της στον Ελληνισμό του Πόντου.
- Τετάρτη 19/5 | Ο Ελληνισμός του Πόντου – Από τους αρχαίους χρόνους στην Έξοδο – Γ’ μέρος (Κυριάκος Χατζηκυριακίδης – Επίκουρος καθηγητής Επώνυμης Έδρας Ποντιακών Σπουδών ΑΠΘ, Θεοδόσης Κυριακίδης – Διδάκτωρ Ιστορίας Επιστημονικός συνεργάτης Έδρας Ποντιακών Σπουδών ΑΠΘ)
Στο τρίτο επεισόδιο της σειράς περιγράφονται αρχικά τα πρώιμα οθωμανικά χρόνια (1461-16ος αι.) και η περίοδος κυριαρχίας των Ντερεμπέηδων (16ος-17ος αι.). Σημειώνονται, επίσης, ο σημαντικός ρόλος της Αργυρούπολης με τα μεταλλεία αργύρου καθώς και οι μετακινήσεις του ελληνικού στοιχείου προς την τσαρική Ρωσία, ιδιαίτερα μετά από κάθε ρωσοτουρκικό πόλεμο. Στην ύστερη οθωμανική περίοδο τονίζεται η ρεφορμιστική περίοδος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας (Τανζιμάτ) και οι επιπτώσεις της στους Ρωμιούς και τις κοινότητές τους, όπως η αποκάλυψη των κρυπτοχριστιανών και η πρόοδος του ελληνικού στοιχείου στο εμπόριο και την παιδεία με τη δημιουργία, μεταξύ άλλων εκπαιδευτηρίων, του περιώνυμου Φροντιστηρίου Τραπεζούντας. Επιπροσθέτως, γίνεται αναφορά στη διπλωματική παρουσία των Μεγάλων Δυνάμεων της εποχής με τη δημιουργία ενός δικτύου προξενικών σταθμών. Τέλος, ιδιαίτερη μνεία γίνεται στην οικονομική ιστορία της περιόδου, τους εμπορικούς δρόμους και τις αλλαγές τους, καθώς και στις ελληνικές αστικές οικογένειες και τις δραστηριότητές τους.
- Πέμπτη 20/5 | Ο Ελληνισμός του Πόντου – Από τους αρχαίους χρόνους στην Έξοδο – Δ’ μέρος (Θεοδόσης Κυριακίδης – Διδάκτωρ Ιστορίας Επιστημονικός συνεργάτης Έδρας Ποντιακών Σπουδών ΑΠΘ, Κυριάκος Χατζηκυριακίδης – Επίκουρος καθηγητής Επώνυμης Έδρας Ποντιακών Σπουδών ΑΠΘ)
Στο τέταρτο και τελευταίο επεισόδιο της σειράς γίνεται αναφορά στην Επανάσταση των Νεοτούρκων, την ανάπτυξη του τουρκικού εθνικισμού καθώς και στους παράγοντες που συνετέλεσαν στη ριζοσπαστικοποίησή του. Ακολούθησαν οι Βαλκανικοί Πόλεμοι, η σταδιακή απώλεια εδαφών για την καταρρέουσα Οθωμανική Αυτοκρατορία, οι πρώτες διώξεις του ελληνικού στοιχείου και η προετοιμασία των Νεοτούρκων για την εξόντωση του χριστιανικού στοιχείου. Στη συνέχεια αναπτύσσεται το νεοτουρκικό σχέδιο της συστηματικής εκκαθάρισης των Ελλήνων που οδήγησε στη Γενοκτονία τους, και παρουσιάζονται οι πρωταίτιοι αυτών των εγκλημάτων. Ακόμη, τονίζεται η δημιουργία των ανταρτικών σωμάτων και ο αγώνας τους για την προστασία του άμαχου πληθυσμού. Μετά τη λήξη του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου ο Μουσταφά Κεμάλ ολοκλήρωσε το γενοκτονικό σχέδιο. Το τελευταίο επεισόδιο ολοκληρώνεται με το ενδιαφέρον της Ελλάδας για τους πληθυσμούς που κατέφυγαν στη Ρωσία-ΕΣΣΔ, καθώς και με την αναφορά στην Ανταλλαγή των πληθυσμών, το προσφυγικό ζήτημα και την αποκατάσταση των προσφύγων στην Ελλάδα.
- Δευτέρα 17/5, στις 21.00 | «Ο Πόντος εσταυρώθη»
Συγκλονιστικές μαρτυρίες διά στόματος ιστορικών που μέσα από την επίμονη έρευνά τους έχουν φέρει στο φως τα ντοκουμέντα της γενοκτονίας του ποντιακού ελληνισμού, συνθέτουν τον βασικό καμβά της ειδικής εκπομπής της Δημοτικής Τηλεόρασης Θεσσαλονίκης.
Στην εκπομπή μιλούν οι:
- Κωνσταντίνος Φωτιάδης, ομότιμος καθηγητής Ιστορίας
- Κυριάκος Στ. Χατζηκυριακίδης, επίκουρος καθηγητής επώνυμης Έδρας Ποντιακών Σπουδών ΑΠΘ – Τμήμα Ιστορίας-Αρχαιολογίας
- Θεοδόσιος Κυριακίδης, διδάκτορας Νεότερης Ιστορίας του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας
- Χάρης Τσιρκινίδης, ερευνητής και συγγραφέας
- Σάββας Αναστασιάδης, βουλευτής και πρόεδρος της Διαρκούς Επιτροπής της Βουλής για τον Ελληνισμό της Διασποράς
- Γιάννης Αμανατίδης, βουλευτής και πρώην υφυπουργός Εξωτερικών
- Γιώργος Μαυρόπουλος, ιδρυτής και πρόεδρος του Ελληνικού Κέντρου Έρευνας για τη Μικρά Ασία και τον Πόντο (Σικάγο)
Το φωτογραφικό υλικό προέρχεται από το αρχείο της Άννας Θεοφυλάκτου (Κέντρο Ιστορίας Θεσσαλονίκης) και τα σημειώματα – ντοκουμέντα από το Πολιτικό Αρχείο Εθνικού Συμβουλίου του Πόντου (Εύξεινος Λέσχης Θεσσαλονίκης).
*Η φράση του τίτλου προέρχεται από τον ιστορικό λόγο του Λεωνίδα Ιασονίδη, που εκφωνήθηκε στον Ι.Ν. του Αγίου Νικολάου του Γαλατά της Κωνσταντινούπολης την 24/4/1922 (εκδ. Αργοναύται Κομνηνοί, Αθήνα)
- Αρχισυνταξία – παρουσίαση: Γιάννης Θ. Κεσσόπουλος
- Σκηνοθεσία – μοντάζ: Στέργιος Φουρκιώτης
- Αφηγήσεις μαρτυριών: Νίκος Κολοβός, ηθοποιός – Νίκος Νικολάου, ηθοποιός
- Λύρα: Φάνης Κουρουκλίδης
- Τετάρτη 19/5, στις 21.00 | «Τα χνάρια των Αργοναυτών»
Η Τραπεζούντα, «η καλλίστη των πόλεων» όπως την ονόμασε τον 11ο αιώνα ο πατριάρχης Ιωάννης Η’ Ξιφιλίνος, αποτέλεσε την πρωτεύουσα των Ελλήνων στην Ανατολή για πάνω από δυο χιλιετίες. Υπήρξε σταυροδρόμι πολιτισμών και εμπορικών σχέσεων, στο κέντρο στρατιωτικών και πολιτικών ενδιαφερόντων. Στη μεγάλη ακμή της υπήρξε η πρωτεύουσα μιας Αυτοκρατορίας, της Αυτοκρατορίας των Μεγάλων Κομνηνών.
Αυτό το ιστορικό ντοκιμαντέρ καταγράφει την άνοδο και την πτώση του πολιτισμού των Ελλήνων του Πόντου, που κατέληξε στο μεγάλο διωγμό και την γενοκτονία των Ελλήνων ποντίων από τους Νεότουρκους, στην αυγή του 20ου αιώνα.
- Παρουσίαση, αφήγηση: Κώστας Αρζόγλου
- Σκηνοθεσία, Φωτογραφία: Αλέξης Μπαρζός
- Έρευνα & Επιστημονική επιμέλεια: Θεοδόσης Κυριακίδης
- Σενάριο: Νικόλας Ζηργάνος
- Μουσική: Γιάννης Παξεβάνης
- Μοντάζ: Γιάννης Μπιλήρης, Άννα Πρόκου
- Διεύθυνσή & Οργάνωση Παραγωγής: Αναστασία Σκουμπρή
- Μια παραγωγή της Small Planet για το Ερευνητικό Κέντρο Αγίου Γεωργίου Περιστερεώτα ©2010
