Η ιδιωτικοποίηση του νερού αποτελεί έναν μακροχρόνιο πολιτικό καημό της Ν.Δ. Ο κ. Μητσοτάκης και σε αυτή την περίπτωση, όπως σε σειρά κρίσιμων ζητημάτων, τα οποία άνοιξε μετά το 2019, εφαρμόζει στη χώρα έναν μεταχρονολογημένο νεοφιλελευθερισμό.
Ένα μοντέλο που έχει εφαρμοστεί, έχει δοκιμαστεί και έχει αποτύχει.
Τα διεθνή παραδείγματα είναι δεκάδες. Κάθε προσπάθεια, είτε απαντάται στην Ευρώπη είτε στη Βόρεια και Νότια Αμερική, έφερε αύξηση των τιμολογίων του νερού, πτώση της ποιότητάς του και των σχετικών υπηρεσιών, τεράστια κέρδη για τους ιδιώτες.
Οι ιδιωτικοποιήσεις αυτές δεν λειτουργούν προς το συμφέρον των λαών, άρα, μοιραία, δεν «περπατάνε». Μετά από κάποια χρόνια, έρχεται η αποϊδιωτικοποίηση.
Την τελευταία 15ετία και μόνο στην Ευρώπη είχαμε πάνω από 130 αποϊδιωτικοποιήσεις υποδομών ύδρευσης και αποχέτευσης.
Αξίζει να δούμε μερικά παραδείγματα.
Βουδαπέστη, Ουγγαρία
Το 1994 ιδρύθηκε η εταιρεία ύδρευσης της Βουδαπέστης. Το 1997 παραχωρήθηκε μέρος των μετοχών της και, έτσι, το δημοτικό συμβούλιο κατείχε το 73,6% αυτών και οι ιδιώτες το 23,7%.
Golden boys της μειοψηφίας ανέλαβαν το management της εταιρείας, σε μία σύμβαση 25ετίας η οποία δεν κράτησε ως το τέλος.
Μετά από 15 χρόνια το δημοτικό συμβούλιο της πόλης προχώρησε στην αγορά του μειοψηφικού μεριδίου της εταιρείας, καθώς, μεταξύ άλλων:
- Οι ιδιώτες δεν άφηναν κανέναν άλλον να έχει λόγο στη στρατηγικής της επιχείρησης.
- Τα διοικητικά κόστη, πάντα εγγυημένα για τα golden boys, εκτοξεύτηκαν.
- Η αύξηση των χρεώσεων ύδρευσης ήταν υψηλότερη του πληθωρισμού και δυσανάλογη σε σχέση με άλλες χώρες.
Μετά την αποϊδιωτικοποίηση, τα έξοδα συντήρησης καλύπτονται από τα τέλη χρήσης, ενώ η τιμολογιακή πολιτική καθορίζεται από το κοινοβούλιο και την κυβέρνηση.
Λυών, Γαλλία
Η υπηρεσία ύδρευσης ιδιωτικοποιήθηκε το 1986. Που οδήγησε;
- Σε πολύ ακριβό νερό, από τα ακριβότερα στη Γαλλία.
- Σε υπερβολικά κέρδη για τους ιδιώτες.
- Σε κακές επιδόσεις και υπηρεσίες, με χαρακτηριστικότερο παράδειγμα την απώλεια νερού σε ποσοστό σχεδόν 20% το 2007.
- Σε χρηματοδότηση των ιδιωτών με εκατομμύρια ευρώ για «προμήθειες ανανέωσης εξοπλισμού», οι οποίες αντί να γίνουν έργο έγιναν «αέρας».
Μετά το 2008, ξεκίνησε η επαναδιαπραγμάτευση των όρων της σύμβασης για το νερό, ειδικότερα για τη μείωση της τιμής του. Μείωση δεν επετεύχθη, όμως. Αυτό που επετεύχθη ήταν μικρότερες αυξήσεις σε σχέση με το προηγούμενο σύστημα.
Η τελευταία σε ισχύ σύμβαση με τους ιδιώτες υπεγράφη το 2015, όταν τους παραδόθηκε η διαχείριση μιας υπηρεσίας αξίας άνω των 90 εκατ. ευρώ ετησίως.
Τελικά, τον Δεκέμβριο του 2020, το μητροπολιτικό συμβούλιο της Λυών υπερψήφισε την ανάκτηση του δημόσιου ελέγχου της διαχείρισης του νερού στην ευρύτερη περιοχή.
Η αποϊδιωτικοποίηση αυτή ακολούθησε την τάση που αναδύονταν στις μεγαλύτερες πόλεις της Γαλλίας, όπως του Παρισιού και της Νίκαιας.
Ροστόκ, Γερμανία
Το 1993, το Ροστόκ ιδιωτικοποίησε τα έργα ύδρευσής του. Είκοσι πέντε χρόνια αργότερα, το 2018, η πόλη αποφάσισε να «επανακτήσει» το νερό, ακολουθώντας τα βήματα άλλων 16 γερμανικών πόλεων.
Μετά την αποϊδιωτικοποίηση, τα τέλη ύδρευσης είναι 24% χαμηλότερα και η διαχείριση λυμάτων 14,4% φθηνότερη.
Η ιδιωτικοποίηση είχε φέρει αύξηση στις τιμές χρέωσης κατά περίπου 20%. Αλλά αυτό δεν οδήγησε σε υψηλότερη ποιότητα υπηρεσιών ή σε σημαντικές επενδύσεις στα συστήματα ύδρευσης.
Βερολίνο, Γερμανία
Το 1999 η Βουλή των Αντιπροσώπων του Βερολίνου ενέκρινε την πρόταση της Γερουσίας για την πώληση του 49,9% της Berlin Wasser Holding AG, της επιχείρησης ύδρευσης του Βερολίνου, σε κοινοπραξία ιδιωτικών γερμανικών και γαλλικών εταιρειών.
Τα πρώτα αποτελέσματα της σύμπραξης:
- Μέχρι το 2004 οι τιμές του νερού είχαν αυξηθεί κατά περίπου 35%.
- Οι επενδύσεις σε υποδομές μειώθηκαν την περίοδο 2009 – 2013.
- Το προσωπικό της επιχείρησης μειώθηκε κατά 2.000 άτομα (από 7.000 συνολικά).
Η κατάσταση αυτή διαμόρφωσε το 2011 συνθήκες για τοπικό δημοψήφισμα, κυρίως βάσει της πρωτοβουλίας πολιτών, με βασικό όρο τη διαφάνεια των όρων της σύμβασης ιδιωτικοποίησης, η οποία είχε κρατηθεί μυστική μέχρι τότε.
Η πρωτοβουλία υπερψηφίστηκε από το 98% (666.235 ψήφοι) των ψηφοφόρων που έλαβαν μέρος στο δημοψήφισμα, ενώ η συμμετοχή στη διαδικασία ξεπέρασε το 25% του εκλογικού σώματος.
Μετά την επαναγορά, οι επενδύσεις σε υποδομές αυξήθηκαν και η τιμή για την επεξεργασία των λυμάτων μειώθηκε.
Ατλάντα, ΗΠΑ
Το 1999, το δημοτικό συμβούλιο υπέγραψε 20ετές συμβόλαιο διαχείρισης, ύψους 428 εκατ. δολαρίων, με την United Water, θυγατρική του γαλλικού εταιρικού ομίλου Suez, για τη λειτουργία του συστήματος ύδρευσης της πόλης.
Η United Water υποσχέθηκε να μειώσει, κατά το ήμισυ, το κόστος λειτουργίας των συστημάτων ύδρευσης και αποχέτευσης.
Αντί αυτού προκλήθηκαν:
- Χιλιάδες επισκευές με καθυστερήσεις.
- Χρεώσεις για εργασίες που δεν είχαν υλοποιηθεί.
- Απώλεια 400 θέσεων εργασίας.
- Αυξημένα ποσοστά λογαριασμών αποχέτευσης (12% κατά μ.ό. ετησίως).
- Απώλεια κάποιων δισ. δολάρια για την πόλη λόγω των αναποτελεσματικών συστημάτων μέτρησης και χρέωσης νερού της United Water.
Το 2003, το δημοτικό συμβούλιο αποφάσισε να καταγγείλει τη σύμβαση και να επαναφέρει τις υπηρεσίες ύδρευσης στη δημοτική διοίκηση.
Μπουένος Άιρες, Αργεντινή
Το 1993, ιδιωτική κοινοπραξία της οποίας ηγείτο η γαλλική πολυεθνική Suez, έλαβε 30ετή παραχώρηση για τη λειτουργία των υπηρεσιών ύδρευσης και αποχέτευσης της μητροπολιτικής περιοχής του Μπουένος Άιρες.
Κατά την περίοδο 1993-2002, οι ιδιώτες:
- Εκπλήρωσαν μόνο το 61% των συμβατικών στόχων επενδύσεων.
- Ο μέσος λογαριασμός αυξήθηκε κατά 62%.
Η εκλογή του Κίρχνερ στην προεδρία της χώρας το 2003, έδωσε προοπτική στο ενδεχόμενο ακόμα και λύσης της σύμβασης.
Μετά από αυξανόμενες αντιπαραθέσεις μεταξύ κυβέρνησης – κοινοπραξίας, η κυβέρνηση ψήφισε έκτακτα προεδρικά διατάγματα τον Μάρτιο του 2006 για να ακυρώσει την παραχώρηση της εταιρείας και να δημιουργήσει τη διάδοχη, δημόσια πλέον, επιχείρηση στο πλαίσιο ενός συμμετοχικού συστήματος ιδιοκτησίας (το κράτος κατέχει το 90% και το συνδικάτο των εργαζομένων το 10% των μετοχών).
Ελλάδα
Στην Ελλάδα σήμερα, επί Μητσοτάκη, ζούμε αυτό που είδαμε πολύ έντονα να συμβαίνει, στα μέσα της δεκαετίας του ’80, στη βόρεια Αμερική (ΗΠΑ και Καναδάς) και στους «πειραματικούς σωλήνες» που χρησιμοποιούσαν για να κάνουν τις νεοφιλελεύθερες δοκιμές τους, στη Νότια Αμερική, όπου και πρωτοπαρουσιάστηκαν τέτοια μοντέλα διαχείρισης σχετικά με τα φυσικά μονοπώλια.
Ζούμε όσα έγιναν στα τέλη της προηγούμενης χιλιετίας στις χώρες της δυτικής Ευρώπης και αμέσως μετά στις χώρες του πρώην ανατολικού μπλοκ που ήταν σε έντονη μετάβαση.
Ζούμε την εφαρμογή ενός μοντέλου που δοκιμάστηκε και απέτυχε. Όπου και αν εφαρμόστηκε.
Η ιδιωτικοποίηση του νερού δεν είναι πρόοδος.
Πρόοδο θα αποτελέσει η απρόσκοπτη και αδιάκοπη πρόσβαση όλων σε αυτό.
Άλλωστε, το νερό είναι δημόσιο αγαθό, το πόσιμο νερό ανθρώπινο δικαίωμα.
Και αυτό θα το καταλάβει και ο κ. Μητσοτάκης την 21η Μαΐου.
