Τα κράτη μέλη της Νότιας Ευρώπης, όπως η Ελλάδα και η Ιταλία, έσπευσαν να καλωσορίσουν το νέο μεταναστευτικό σύμφωνο της ΕΕ, αλλά εξακολουθούν να υπάρχουν ερωτήματα σχετικά με το κατά πόσον οι νέοι κανόνες θα ελαφρύνουν το βάρος των χωρών πρώτης γραμμής, σημειώνει σε ρεπορτάζ του το Euractiv.
Επιπλέον, η ασαφής ενεργοποίηση μέτρων έκτακτης ανάγκης λόγω της λεγόμενης «οπλισμένης» μετανάστευσης, η οποία θα οριστεί ως τέτοια από τις εθνικές κυβερνήσεις, εγείρει ερωτηματικά και μπορεί να αξιοποιηθεί πολιτικά, προειδοποιούν οι ευρωβουλευτές, συμπληρώνει.
Η νέα συμφωνία, η οποία σφραγίστηκε μετά από πολυετείς διαπραγματεύσεις, χαιρετίστηκε από τις κυβερνήσεις των νότιων κρατών μελών της ΕΕ.
Στη Ρώμη, η πρωθυπουργός Τζόρτζια Μελόνι δήλωσε ότι «η Ιταλία δεν αισθάνεται πια μόνη», ενώ στην Αθήνα, η κυβέρνηση χαρακτήρισε τη συμφωνία ως μια σημαντική ευρωπαϊκή απάντηση στην προσπάθεια της Ελλάδας να «εφαρμόσει μια αυστηρή αλλά δίκαιη πολιτική στο μεταναστευτικό ζήτημα».
Για τον ευρωβουλευτή Κώστα Αρβανίτη, οι προοδευτικές δυνάμεις του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου είχαν θέσει σαφείς γραμμές, χωρίς να υπάρχει αντίρρηση από την κεντροδεξιά προς τον Ισπανό ευρωβουλευτή και επικεφαλής της επιτροπής LIBE Χουάν Λόπες ΑΓΚΙΛΆΡ. «Για λόγους που σχετίζονται με την εσωτερική πολιτική σκηνή της Ισπανίας, ο Aguilar έκανε ένα μεγάλο βήμα πίσω. Η ισπανική Προεδρία πανηγυρίζει που έκλεισε τη συμφωνία, ενώ για τη δεξιά, όπως στην Ιταλία και την Ελλάδα, η συμφωνία κινείται στο πλαίσιο της αφήγησης των κυβερνήσεών τους», δήλωσε ο ευρωβουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ στο Euractiv.
Ο Κώστας Αρβανίτης τόνισε επίσης ότι η διάταξη που θα ορίζουν τα κράτη μέλη της ΕΕ – και όχι τα θεσμικά όργανα της ΕΕ με εμπειρογνώμονες – πότε γίνεται προσπάθεια «οπλισμένης» μετανάστευσης από εξωτερικές χώρες, δίνει τη δυνατότητα στα κράτη μέλη να «σβήσουν τα εγκλήματα του παρελθόντος και τα εγκλήματα που διαπράττονται στον καιρό της κρίσης».
Το ζήτημα είναι ευρωπαϊκό, όχι εθνικό. Γι’ αυτό θέλω να υπάρχει ευρωπαϊκή επιβεβαίωση ότι ένα κράτος μέλος βρίσκεται σε κρίση. Αυτό είναι κάτι που δεν έκανε ο Αγκιλάρ», δήλωσε ο Αρβανίτης.
Η λεγόμενη εργαλειοποίηση ή οπλοποιημένη μετανάστευση υποδηλώνει μια κατάσταση κατά την οποία μια χώρα ή ένας μη κρατικός φορέας διευκολύνει την άφιξη μεταναστών στο έδαφος της ΕΕ.
Στο παρελθόν, οι χώρες της Ανατολικής Ευρώπης κατηγόρησαν τη Ρωσία και τη Λευκορωσία για οπλοποίηση της μετανάστευσης. Το ίδιο είπε και η Ελλάδα το 2020, όταν κατηγόρησε την Τουρκία ότι άνοιξε μονομερώς τα σύνορά της προς την Ελλάδα για να επιτρέψει σε πρόσφυγες και μετανάστες που αναζητούν καταφύγιο να φτάσουν στην ΕΕ.
Μια πηγή από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο που συμμετείχε στις συνομιλίες σχολίασε ότι η αρχική πρόταση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου προέβλεπε ότι η ενεργοποίηση της λειτουργίας κρίσης θα πρέπει να γίνεται από τα θεσμικά όργανα της ΕΕ και όχι από τα κράτη μέλη.
Ωστόσο, αυτό άλλαξε κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων με τα κράτη μέλη.
«Το νέο σύμφωνο προβλέπει ότι τα κράτη μέλη της ΕΕ θα ορίζουν μια τέτοια κατάσταση έκτακτης ανάγκης όπως επιθυμούν […] αυτό τους δίνει το βήμα να κλιμακώσουν την καταστολή κατά των ανθρώπων που έχουν ανάγκη, θα μπορούσε να αξιοποιηθεί πολιτικά και να θέσει σε κίνδυνο το κεκτημένο της ΕΕ», δήλωσε η πηγή στο Euractiv.
Η… ξεχασμένη υποχρεωτική μετεγκατάσταση
Κατά την έναρξη των διαπραγματεύσεων πριν από τρία χρόνια, οι χώρες του Νότου της ΕΕ επέμεναν στην υποχρεωτική μετεγκατάσταση για να ελαφρύνουν το βάρος τους, αναφέρει στη συνέχεια το Euractiv.
Η θέση του Κοινοβουλίου της ΕΕ ήταν η ίδια, ιδίως όσον αφορά τις περιόδους κρίσης.
Ωστόσο, επικράτησε η πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής: Δεν υπάρχει υποχρεωτική μετεγκατάσταση, αλλά αντίθετα, εάν άλλα κράτη μέλη δεν δέχονται πρόσφυγες, πρέπει να παρέχουν στις χώρες πρώτης γραμμής οικονομική ή υλική βοήθεια.
«Οι χώρες της Βαλτικής απείλησαν με βέτο για την οπλισμένη μετανάστευση, γιατί η Ελλάδα δεν έκανε το ίδιο με την υποχρεωτική μετεγκατάσταση;», αναρωτήθηκε ο Αρβανίτης.
Τοπικά δημοσιεύματα στην Αθήνα ανέφεραν ότι το νέο μεταναστευτικό σύμφωνο κρύβει κάποιους κινδύνους για τις χώρες πρώτης γραμμής, επισημαίνοντας το σενάριο όπου οι χώρες της ΕΕ δεν δέχονται πρόσφυγες, αλλά προτιμούν να τους στηρίζουν οικονομικά.
«Σε ένα τέτοιο σενάριο, οι χώρες πρώτης γραμμής θα βρεθούν σε χειρότερη κατάσταση από ό,τι τώρα […] καθώς οι πρόσφυγες θα παραμείνουν στο νότο και πολιτικά, σύμφωνα με τη νέα συμφωνία, ο βορράς της Ευρώπης θα είναι στη σειρά» δήλωσε στο Euractiv πηγή του Ευρωπαϊκού, Κοινοβουλίου.
Το νέο μεταναστευτικό σύμφωνο προβλέπει επίσης την ταχεία απέλαση είτε παράνομων μεταναστών είτε ανθρώπων των οποίων το αίτημα ασύλου απορρίφθηκε στις χώρες προέλευσης ή διέλευσης.
Ωστόσο, για την Αθήνα, η κατάσταση σε αυτό το θέμα γίνεται πιο περίπλοκη, καθώς η χώρα διέλευσης είναι η Τουρκία και οι επικριτές υποστηρίζουν ότι οι γρήγορες επιστροφές χρειάζονται την πολιτική βούληση της Τουρκίας.
Οι ελληνοτουρκικές σχέσεις είναι ήρεμες, αλλά ήταν πάντα εύθραυστες και θα μπορούσαν να αλλάξουν εν μία νυκτί.
Σε μια μεταναστευτική συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας του 2016, η Άγκυρα δεσμεύτηκε να σταματήσει τους ανθρώπους που ταξιδεύουν παράτυπα από την Τουρκία προς τα ελληνικά νησιά.
Επιπλέον, όποιος φτάνει παράτυπα στα ελληνικά νησιά από την Τουρκία θα μπορούσε να επιστρέφεται εκεί.
Νωρίτερα αυτόν τον μήνα, έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σχετικά με την κατάσταση των σχέσεων ΕΕ-Τουρκίας έδειξε ότι οι επιστροφές παράτυπων μεταναστών στην Τουρκία πρέπει να βελτιωθούν.
Η έκθεση σημείωνε ότι η Τουρκία παραμένει σημαντική χώρα διέλευσης για τις παράτυπες αφίξεις στην ΕΕ μέσω των διαδρομών των Δυτικών Βαλκανίων και της Ανατολικής Μεσογείου, με αύξηση 34% τους πρώτους δέκα μήνες του 2023 σε σύγκριση με την ίδια περίοδο του 2022.
Η έκθεση της ΕΕ αναγνωρίζει ότι, όσον αφορά την Τουρκία, ο ρυθμός των επιστροφών είναι αργός από το 2016 και καλεί την Άγκυρα να τηρήσει τις δεσμεύσεις της.
Η Τουρκία φιλοξενεί εδώ και χρόνια εκατομμύρια πρόσφυγες από τη Συρία και λαμβάνει οικονομική στήριξη από την ΕΕ, κρατώντας έναν σοβαρό πονοκέφαλο μακριά από τις πρωτεύουσες της ΕΕ.
