Τα Ηνωμένα Έθνη, η Τουρκία και η Ουκρανία εμμένουν στην υλοποίηση της συμφωνίας για τη μεταφορά σιτηρών μέσω της Μαύρης Θάλασσας παρά την προχθεσινή ηχηρή αποχώρηση της Ρωσίας, ανακοινώνοντας αργά χθες σχέδιο μετακίνησης για σήμερα Δευτέρα 31 Οκτωβρίου, 16 πλοίων (12 εξερχόμενα και 4 εισερχόμενα) τα οποία βρίσκονται αυτή τη στιγμή στα τουρκικά χωρικά ύδατα.
Σε ανακοίνωσή του, το Κοινό Κέντρο Συντονισμού (JCC) στην Κωνσταντινούπολη, όπου εργάζονται Ρώσοι, Ουκρανοί, Τούρκοι και προσωπικό του ΟΗΕ, ανέφερε ότι οι τρεις αντιπροσωπείες συμφώνησαν επίσης να γίνουν κοινές επιθεωρήσεις σήμερα σε 40 εξερχόμενα πλοία, αλλά και ότι η ρωσική αντιπροσωπεία δεν θα συμμετάσχει καθώς αποσύρεται «για απροσδιόριστο χρονικό διάστημα».
Η Πρωτοβουλία της Μαύρης Θάλασσας για τα σιτηρά υπογράφηκε στις 22 Ιουλίου στην Τουρκία με τη μεσολάβηση του ΟΗΕ. Τα πλοία επιτρεπόταν να εισέλθουν άδεια στα λιμάνια της Ουκρανίας, αλλά έπρεπε να ελεγχθούν εκ των προτέρων και κατά την επιστροφή στην Κωνσταντινούπολη – κυρίως για να διασφαλιστεί ότι δεν μετέφεραν όπλα. Έκτοτε έχουν εξαχθεί από τα ουκρανικά λιμάνια της Μαύρης Θάλασσας 9,5 εκατομμύρια τόνοι σιταριού, αραβόσιτου, ηλιελαίου, βρώμης, ελαιοκράμβης και σόγιας.
Πριν δύο 24ωρα ωστόσο η Ρωσία ανακοίνωσε πως αποσύρεται από το σύμφωνο ως αντίδραση στις ουκρανικές επιθέσεις με drone κατά του ρωσικού στόλου στη Σεβαστούπολη, επικαλούμενη αδυναμία πλέον να «εγγυηθεί την ασφάλεια των εμπορικών πλοίων». Κατηγόρησε μάλιστα τη Βρετανία για συντονισμό των επιθέσεων, κάτι που το Λονδίνο απέρριψε, αλλά και ότι υποστηρίζει ότι τα drone που επιτέθηκαν στον στόλο της στη Μαύρη Θάλασσα χρησιμοποίησαν τον «ασφαλή διάδρομο» που προορίζεται για τη μεταφορά των σιτηρών και ότι το ένα από αυτά ενδέχεται να εκτοξεύτηκε από «εμπορικό πλοίο».
Τουρκία και ΟΗΕ που υπήρξαν οι βασικοί μεσολαβητές για τη σύναψη του συμφώνου ξεκίνησαν άμεσα διαβουλεύσεις προκειμένου η Ρωσία να αναθεωρήσει την απόφασή της με τον γενικό γραμματέα του Οργανισμού Αντόνιο Γκουτέρες να εκφράζει τη βαθιά του ανησυχία για την κατάσταση και να αναβάλει κατά μία ημέρα το ταξίδι του στο Αλγέρι, όπου επρόκειτο να παραστεί στη Σύνοδο του Αραβικού Συνδέσμου, ώστε να εντείνει τις προσπάθειες.
Ο στόχος είναι «η ανανέωση και η πλήρης υλοποίηση της πρωτοβουλίας για τη διευκόλυνση της εξαγωγής τροφίμων και λιπασμάτων από την Ουκρανία αλλά και η απομάκρυνση των εμποδίων που έχουν απομείνει για τις εξαγωγές ρωσικών τροφίμων και λιπασμάτων», ανέφερε ο εκπρόσωπός του, Στεφάν Ντουζαρίκ.
Ο Τούρκος υπουργός Άμυνας Χουλουσί Ακάρ ήρθε σε επαφή με τους ομολόγους του σε Ρωσίας και Ουκρανία καλώντας τους να προσπαθήσουν να διασώσουν τη συμφωνία αλλά και να αποφύγουν οποιαδήποτε πρόκληση, ανακοίνωσε το τουρκικό υπουργείο Άμυνας.
Το Υπουργείο Υποδομών της Ουκρανίας ανέφερε ότι χθες Κυριακή 30/11 218 πλοία που σχετίζονται με εξαγωγές σιτηρών έχουν μπλοκαριστεί — 22 φορτώθηκαν και ακινητοποιήθηκαν σε λιμάνια, 95 φόρτωσαν και αναχώρησαν και 101 αναμένουν επιθεωρήσεις. Ένα από τα πλοία, το Ikaria Angel, είναι φορτωμένο με 40.000 τόνους σιτηρών για την Αιθιοπία στο πλαίσιο προγράμματος επισιτιστικής βοήθειας του ΟΗΕ. Το πλοίο πήρε το πράσινο φως για να φύγει αλλά δεν έχει εισέλθει ακόμα σε ανθρωπιστικό διάδρομο καθώς εκκρεμούν οι επιθεωρήσεις.
Το ΝΑΤΟ και η Ευρωπαϊκή Ένωση επίσης προέτρεψαν τη Ρωσία να ξανασκεφτεί απόφασή της εν μέσω της παγκόσμιας επισιτιστικής κρίσης, ενώ οι ΗΠΑ την κατηγόρησαν ότι εργαλειοποιεί το ζήτημα των τροφίμων.
Πάντως η Μόσχα αφήνει ανοικτό παράθυρο για διαπραγματεύσεις, αρκεί οι προτάσεις της Δύσης να είναι ρεαλιστικές, όπως αναφέρει.
Σύμφωνα με αναλυτές η Ρωσίας βλέπει τη συμφωνία ως μοχλό πίεσης προς την Ουκρανία. «Αποχωρώντας από τη συμφωνία τώρα και ρίχνοντας την ευθύνη στην Ουκρανία, στοχεύει να επιβραδύνει τις ουκρανικές επιθέσεις γύρω από τη Μαύρη Θάλασσα», δήλωσε ο Mario Bikarski, αναλυτής της Economist Intelligence Unit. Σύμφωνα με τον ίδιο η Ρωσία θα μπορούσε να ελπίζει ότι οι δυτικοί σύμμαχοι της Ουκρανίας μπορεί να της ζητήσουν να επικεντρώσει τις δυνάμεις της αλλού για να σώσει τη συμφωνία για τα σιτηρά.
Η συμφωνία της Μαύρης Θάλασσας μείωσε τις παγκόσμιες τιμές των τροφίμων κατά περίπου 15% από τον Μάρτιο που είχαν βρεθεί στο ζενίθ, ενώ μετά τις πρόσφατες εξελίξεις αναμένεται να σημειώσουν και πάλι άνοδο.
