Χιλιάδες κωφά άτομα μιλούν την Ελληνική Νοηματική Γλώσσα, σε μια χώρα, όμως, που δεν αφουγκράζεται τις ανάγκες τους.
Φαντάσου το για λίγο, να μην ακούς και να βρεθείς σε μια δημόσια υπηρεσία, στην τράπεζα, στο σχολείο των παιδιών σου, στη δουλειά σου ή στο γιατρό ή σε ένα νοσοκομείο, να πρέπει να συνεννοηθείς για ένα ζωτικής σημασίας για σένα ζήτημα, να χρειάζεσαι τον διερμηνέα Ελληνικής Νοηματικής Γλώσσας (ΕΝΓ) -δηλαδή έναν εξειδικευμένο επαγγελματία που θα είναι η φωνή σου και τα αυτιά σου- και να μην τον έχεις. Να μην σου παρέχεται δωρεάν από το κράτος ώστε να νιώθεις και εσύ -ως κωφός / βαρήκοος- ισότιμος πολίτης της χώρας σου, αλλά και να μην έχεις λεφτά να πληρώσεις γι’ αυτή την υπηρεσία που δικαιούσαι, άρα να καταδικάζεσαι στην περιθωριοποίηση και τον κοινωνικό και οικονομικό σου αποκλεισμό από τα στοιχειώδη.
Το Σωματείο Διερμηνέων Ελληνικής Νοηματικής Γλώσσας (ΣΔΕΝΓ), το οποίο αριθμεί πάνω από τριάντα χρόνια ενεργούς δράσης, αποτελεί τον μοναδικό φορέα σε πανελλήνιο επίπεδο που εκπροσωπεί τους πιστοποιημένους διερμηνείς Ελληνικής Νοηματικής Γλώσσας. Στο πολύπλευρο έργο τους κεντρική θέση κατέχουν η υποστήριξη και συλλογική εκπροσώπηση των μελών τους, η κατοχύρωση του επαγγέλματός τους και η ισότιμη πρόσβαση των κωφών και βαρήκοων πολιτών σε όλα τα αγαθά και τις υπηρεσίες μέσω της διερμηνείας στη νοηματική γλώσσα.
Στη νομική μου συνεργασία μαζί τους, αλλά και στη διαρκή κοινωνική μου δράση και υποστήριξη των αιτημάτων τους, καταγράφω, ενδεικτικά, δύο σοβαρά θέματα που θα έπρεπε να έχουν λυθεί προ πολλού στην Ελλάδα, σε μια ευρωπαϊκή χώρα η οποία έχει κυρώσει τη Διεθνή Σύμβαση του ΟΗΕ για τα Δικαιώματα των ΑμεΑ:
η νομοθετική κατοχύρωση του επαγγέλματός του διερμηνέα Ελληνικής Νοηματικής Γλώσσας, καθώς η ιδιότητα του διερμηνέα δεν είναι αναγνωρισμένη από το κράτος,
η τοποθέτηση διερμηνέων σε κρίσιμους τομείς, όπως στην Υπηρεσία Επικοινωνιών Έκτακτης Ανάγκης «112», αλλά και σε νοσοκομεία, δημόσιες υπηρεσίες, πανεπιστημιακά ιδρύματα κλπ., ώστε να γίνει πράξη η πλήρης ενσωμάτωση των κωφών και βαρήκοων πολιτών στην κοινωνία.
Βεβαίωση Επάρκειας & Πιστοποιητικό Διερμηνείας
Ως προς το πρώτο ζήτημα, σημειώνουμε το πρόσφατο Προεδρικό Διάταγμα 85/2022 (ΦΕΚ 232/Α/17-12-2022), το οποίο ρυθμίζει το ζήτημα του προσοντολογίου και κλαδολογίου των φορέων του Δημοσίου Τομέα. Σχετικά με τα προσόντα που αφορούν στον κλάδο των διερμηνέων ΕΝΓ, έχει οριστεί (σ. 7663, Ι. Τομέας Μεταφραστών) ως πρώτο προσόν Απολυτήριος Τίτλος Δευτεροβάθμιας ή Μεταδευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, ωστόσο ως δεύτερο απαιτούμενο προσόν αναφέρεται απλώς η Επάρκεια στην Ελληνική Νοηματική Γλώσσα και όχι, όπως θα έπρεπε, το Πιστοποιητικό Διερμηνείας.
Να σημειώσουμε ότι η Βεβαίωση Επάρκειας συνιστά ένα επίπεδο γλωσσομάθειας, αντιστοιχούσα σε ένα βασικό επίπεδο γνώσης της νοηματικής, ενώ το Πιστοποιητικό Διερμηνείας αποτελεί το απαιτούμενο προσόν, προκειμένου να ασκήσει κανείς το επάγγελμα της διερμηνείας. Το επάγγελμα της διερμηνείας το ασκούν, όπως δηλώνει άλλωστε και η ίδια η ιδιότητα, επαγγελματίες διερμηνείς, κάτοχοι του Πιστοποιητικού Διερμηνείας, που συνιστά το ανώτατο επίπεδο γνώσης της γλώσσας.
Σε καμία περίπτωση, λοιπόν, δεν αρκεί η κατοχή Βεβαίωσης Επάρκειας Γνώσης της ΕΝΓ για να γίνει κάποιος διερμηνέας. Η Βεβαίωση Επάρκειας αποτελεί την απαιτούμενη προϋπόθεση προκειμένου να ενταχθεί ο ενδιαφερόμενος σε τμήματα διερμηνείας, που προσφέρουν οι διάφορες σχολές εκμάθησης της ΕΝΓ. Αφού ολοκληρώσει σε ένα τέτοιο τμήμα τον προβλεπόμενο κατ’ ελάχιστον διετή κύκλο σπουδών, θα πρέπει στη συνέχεια να περατώσει επιτυχώς τις Εξετάσεις Διερμηνείας, τις οποίες διοργανώνει το ΣΔΕΝΓ σε συνεργασία με το Ιόνιο Πανεπιστήμιο, την Ομοσπονδία Κωφών Ελλάδος και τον Σύλλογο Δασκάλων ΕΝΓ. Μόνο κατόπιν αυτής της διαδικασίας και αφού κανείς συμπληρώσει εκατόν είκοσι (120) ώρες πρακτικής άσκησης, μπορεί να αποκτήσει το Πιστοποιητικό Διερμηνείας και να ασκήσει το επάγγελμα του διερμηνέα. Και πράγματι, όλοι όσοι απασχολούνται αυτή τη στιγμή ως πιστοποιημένοι διερμηνείς νοηματικής στην Ελλάδα έχουν περάσει από την προαναφερόμενη διαδικασία, ενώ επιπλέον διαθέτουν και Βεβαίωση Μέλους του Σωματείου Διερμηνέων, η οποία χορηγείται ακριβώς για να προστατευτεί το κύρος και η εγκυρότητα της επαγγελματικής ιδιότητας. Ως εκ τούτου, δε δύναται να εργαστεί κάποιος ως διερμηνέας έχων ως τυπικό προσόν μόνο τη Βεβαίωση Επάρκειας Γνώσης της ΕΝΓ.
Διερμηνείς νοηματικής στις υπηρεσίες
Ως προς το δεύτερο αίτημά, είναι απολύτως κρίσιμης σημασίας νευραλγικές υπηρεσίες να στελεχωθούν με διερμηνείς νοηματικής, στην κατεύθυνση της προστασίας αναφαίρετων δικαιωμάτων των κωφών και βαρήκοων πολιτών, σε ισότιμη βάση με όλους τους άλλους πολίτες. Κάτι τέτοιο αποτελεί άλλωστε πρωτίστως ηθική επιταγή κάθε στοιχειωδώς ευνομούμενης πολιτείας, σε πλήρη μάλιστα συμμόρφωση με τις διατάξεις του Νόμου 4488/2017, και συγκεκριμένα με την παράγραφο 1 του άρθρου 61, σύμφωνα με την οποία:
«Κάθε φυσικό πρόσωπο ή νομικό πρόσωπο δημοσίου ή ιδιωτικού δικαίου υποχρεούται να διασφαλίζει την ισότιμη άσκηση των δικαιωμάτων των ατόμων με αναπηρία στο πεδίο των αρμοδιοτήτων ή δραστηριοτήτων του […]», -με την παράγραφο 2 του άρθρου 65, σύμφωνα με την οποία: «Η ελληνική νοηματική γλώσσα αναγνωρίζεται ως ισότιμη με την ελληνική γλώσσα. Το κράτος λαμβάνει μέτρα για την προώθησή της, καθώς και για την κάλυψη όλων των αναγκών επικοινωνίας των κωφών και βαρήκοων πολιτών».
Στην Ελλάδα, τη χώρα των δύο άκρων, την ίδια στιγμή που κάθε επίσημη δημόσια τοποθέτηση του Πρωθυπουργού έχει την πρόνοια για διερμηνεία στην ΕΝΓ, παράλληλα περίπου 50.000 κωφά άτομα που μιλούν την Ελληνική Νοηματική Γλώσσα, δικαιούνται δωρεάν μόνο 40 ώρες διερμηνείας το χρόνο -ούτε δύο ημέρες κατ’ έτος δηλαδή-, χωρίς να μπορούν να πληρώσουν έξτρα ώρες διερμηνείας από το πενιχρό προνοιακό επίδομα που λαμβάνουν.
