Ήταν Δεκέμβριος του 2014 όταν ο καθηγητής Εφαρμοσμένων Μαθηματικών Κωνσταντίνος Σιέττος προέβλεψε με τη χρήση διάφορων μαθηματικών μοντέλων ότι η εξάπλωση του ιού Έμπολα στη Λιβερία και τη Σιέρα Λεόνε θα σταματούσε τρεις μήνες αργότερα. Η πρόβλεψη δικαιώθηκε τότε από τα γεγονότα.
Σήμερα ο Κωνσταντίνος Σιέττος και η ομάδα του σε συνεργασία με τον καθηγητή Μικροβιολογίας του ΕΚΠΑ Αθανάσιο Τσακρή χαρτογράφησαν με τη βοήθεια ανάλογων εργαλείων την πανδημία COVID-19 στο αρχικό επίκεντρό της, την επαρχία Χουμπέϊ της Κίνας.
«Με την πανδημία δεν έχουμε ξεμπερδέψει» λέει στο ΑΠΕ – ΜΠΕ από τη Νάπολη της Ιταλίας όπου διδάσκει στο τοπικό πανεπιστήμιο πριν αναφερθεί στις πολύτιμες πληροφορίες που προσφέρουν αυτές οι μελέτες. Στην περίπτωση της Κίνας, οι ερευνητές δημιούργησαν ένα μαθηματικό μοντέλο με βάση τα επιδημιολογικά δεδομένα που είχαν συγκεντρώσει από τις 11 Ιανουαρίου έως τις 10 Φεβρουαρίου. Ήταν από τις πρώτες μελέτες που έγιναν σε τόσο αρχικό στάδιο προσφέροντας μια πρόβλεψη τριών εβδομάδων μπροστά.
Σε δεύτερη μελέτη η ομάδα εστίασε στην περίπτωση της Λομβαρδίας αναπτύσσοντας ένα πιο προχωρημένο μαθηματικό μοντέλο. Οι ερευνητές συγκέντρωσαν στοιχεία από την αρχή της καταγραφής τους, στις 21 Φεβρουαρίου, έως τις 19 Μαρτίου όπου επιβλήθηκε και το γενικό λοκντάουν. Ο στόχος ήταν με διάφορες μαθηματικές μεθόδους να βρεθεί η «ημέρα 0», δηλαδή η έναρξη.
«Βρήκαμε πως τα πρώτα κρούσματα πρέπει να εκδηλώθηκαν στα μέσα Ιανουαρίου, ενώ ο πρώτος εντοπισμός έγινε στις 21 Φεβρουαρίου. Αυτό σημαίνει πως χάθηκε πολύτιμος χρόνος. Αλλά ακόμη και μετά τη λήψη των πρώτων μέτρων, οι βιομηχανίες, όπου συγκεντρώνεται πλήθος εργαζομένων, συνέχισαν να λειτουργούν. Ακόμη και τώρα ένας μεγάλος όγκος εργαζομένων εξακολουθεί να πηγαίνει στην εργασία του. Η πανδημία βρήκε τη Λομβαρδία εντελώς απροετοίμαστη. Ακόμη και στα νοσοκομεία δεν υπήρχαν σε επάρκεια υλικά για την προστασία των γιατρών και των νοσηλευτών» λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο Κωνσταντίνος Σιέττος.
Γιατί είναι όμως τόσο σημαντική αυτή η ημερομηνία; «Γιατί έτσι μπορούμε να εκτιμήσουμε τη δυναμική της επιδημίας» απαντά. «Δεν είναι το ίδιο να έχει ξεκινήσει μια επιδημία στα μέσα Φεβρουαρίου με το να έχει ξεκινήσει τον Δεκέμβριο με έναν συγκεκριμένο αριθμό επιβεβαιωμένων κρουσμάτων. Η αρχική ημερομηνία μάς δείχνει, πρώτον, πότε πρέπει να περιμένουμε το τέλος και, δεύτερον, ποιος μπορεί να είναι ο πιθανός αριθμός των κρουσμάτων».
Το συμπέρασμα με βάση αυτά τα δεδομένα είναι πως εάν τηρηθούν αυτά τα μέτρα η επιδημία θα αποσβεστεί στη Λομβαρδία περί τα τέλη Μαΐου με τις αρχές Ιουνίου. Και στην Ελλάδα; «Έχουμε μόνο συγκεντρωτικά στοιχεία για τη χώρα και αυτό δεν μας βοηθά επιστημονικά επειδή είναι μεγάλη η πληθυσμιακή ανομοιογένεια» απαντά.
Σε κάθε περίπτωση, ο έλληνας καθηγητής εφιστά προσοχή. «Με αυτή την πανδημία δεν έχουμε τελειώσει. Υπάρχει ο κίνδυνος αλλεπάλληλων κυμάτων. Δεν ξέρουμε ακόμη εάν θα μεταλλαχθεί ο ιός με αποτέλεσμα να προσβάλλονται περισσότερο οι νέοι. Πανδημίες θα έχουμε στο μέλλον».
Το ερώτημα υπό αυτές τις συνθήκες είναι εάν μπορούν τα μαθηματικά μοντέλα να λύσουν το πρόβλημα. «Η ίδια ερώτηση μού είχε τεθεί από έναν ξένο δημοσιογράφο με αφορμή τη μελέτη για τον Έμπολα» λέει ο Κωνσταντίνος Σιέττος. «Τα μαθηματικά μοντέλα μπορούν να βοηθήσουν. Αλλά τηρουμένων πάντα των αναλογιών, το πρόβλημα και της φτωχής Αφρικής και της πλούσιας Ευρώπης είναι η υποχρηματοδότηση των δημόσιου συστήματος υγείας».
Στην Ιταλία, προσθέτει, έχουν γίνει τα τελευταία χρόνια περικοπές ύψους 37 δισ. ευρώ. «Το δημόσιο σύστημα υγείας δεν είναι πολυτέλεια, είναι ανάγκη» καταλήγει. «Εάν ήταν επαρκώς θωρακισμένο, η αντιμετώπιση θα ήταν πολύ καλύτερη. Τα ποσοστά θνησιμότητας θα μπορούσαν να πέσουν ακόμη και κατά 50%».
