Η απάντηση του Επιτρόπου Ρέυντερς στην ερώτηση του Ευρωβουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ – ΠΣ / The Left και μέλος της Επιτροπής Πολιτικών Ελευθεριών, Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθεσεων (LIBE) του Ευρωκοινοβουλίου, Κώστα Αρβανίτη για τις πρόσφατες νομοθετικές παρεμβάσεις της κυβέρνησης Μητσοτάκη στην ΑΔΑΕ
Όπως αναφέρεται στην ανακοίνωση του ευρωβουλευτή, μία ακόμη δυσάρεστη έκπληξη για την Κυβέρνηση Μητσοτάκη επιφυλάσσει η Κομισιόν. Απαντώντας σε ερώτηση του Κώστα Αρβανίτη για τις πρόσφατες νομοθετικές παρεμβάσεις που φαλκιδεύουν τον Ανεξάρτητο χαρακτήρα της ΑΔΑΕ ο Επίτροπος Δικαιοσύνης της ΕΕ στέλνει ένα ακόμη ασυνήθιστα αυστηρό μήνυμα υπέρ της διαφύλαξης της Ανεξαρτησίας τόσο της ΑΔΑΕ όσο και κάθε συνταγματικά κατοχυρωμένης Ανεξάρτητης Αρχής.
Μάλιστα, στο κλείσιμο της απάντησής του ο Επίτροπος Ρέυντερς απευθύνει προς την Αθήνα μια έμμεση αλλά καθαρή προειδοποίηση καθώς αναφέρεται στη δυνατότητα της Κομισιόν να «λάβει μέτρα επιβολής χρησιμοποιώντας τα εργαλεία και τα μέσα που έχει στη διάθεσή της, συμπεριλαμβανομένων των διαδικασιών επί παραβάσει», στην περίπτωση που δεν εφαρμοστεί τελικά από το κράτος-μέλος – εν προκειμένω την Ελλάδα – το δίκαιο της ΕΕ.
Στην απάντησή του προς τον Ευρωβουλευτη του ΣΥΡΙΖΑ – ΠΣ / The Left ο Βέλγος Επίτροπος επισημαίνει με έμφαση πως «ορισμένες ανεξάρτητες αρχές στα κράτη μέλη έχουν συσταθεί βάσει του δικαίου της ΕΕ και υπόκεινται σε υποχρεώσεις που απορρέουν από αυτό», ενώ στη συνέχεια περιγράφει αναλυτικά το θεσμικό πλαίσιο σύστασης και λειτουργίας της ΑΔΑΕ. Από το πλαίσιο αυτό προκύπτει ξακάθαρα η απευθείας σύνδεση της σύστασης και της λειτουργίας της αρχής με το Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που αποτελεί έναν από τους κεντρικούς πυλώνες του Ενωσιακού Δικαίου.
Τονίζεται δε στην ανακοίνωση πως, με εντυπωσιακή σαφήνεια και αυστηρότητα που δεν συνηθίζεται σε αντίστοιχες απαντήσεις Επιτρόπων σε ερωτήσεις μελών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, ο Επίτροπος Ρέυντερς επιλέγει μέσω της απάντησης προς στον Ευρωβουλευτή να απευθυνεί ένα μήνυμα ενόχλησης προς την Ελληνική Κυβέρνηση, αλλά και μια βαρύνουσας σημασίας έμμεση προειδοποίση ακόμη και για ενδεχόμενες κυρώσεις σε βάρος της χώρας μας. Το αυστηρό ύφος της απάντησης Ρέυντερς, ωστόσο, δεν έρχεται ως κεραυνός εν αιθρία. Μόλις λίγες εβδομάδες νωρίτερα είχε προηγηθεί απάντηση του Επιτρόπου Δικαιοσύνης για τις μεθοδεύσεις Μητσοτάκη σχετικά με τη διαδικασία επιλογής του Έλληνα Ευρωπαίου Εισαγγελέα.
Στην ερώτησή εκείνη ο Κώστας Αρβανίτης είχε επικαλεστεί την ίδια την Επιτροπή, που σε έγγραφό της προς την Ελληνική Κυβέρνηση, είχε χαρακτηρίσει την πρακτική της «κατάφωρη παραβίαση του άρθρου 16(1) του κανονισμού 2017/1939». Η Κομισιόν αναφέρεται στην απόφαση της Κυβέρνησης να προσκαλέσει στη σχετική διαδικασία μόνο εισαγγελείς, χωρίς να συμπεριλάβει και δικαστές, ενώ στον σχετικό κανονισμό προβλέπεται ρητά η επιλεξιμότητα και των δικαστών.
Στην απάντησή του ο αρμόδιος Επίτροπος Δικαιοσύνης είχε δηλώσει ξεκάθαρα πως «τα κράτη μέλη θα πρέπει να ακολουθούν τα κριτήρια επιλεξιμότητας που προβλέπονται στον κανονισμό (ΕΕ) 2017/1939 του Συμβουλίου», η αυστηρή τήρησή τους, δηλαδή, συνιστά υποχρέωση και όχι επιλογή για κάθε Κράτος – Μέλος.
Αποκλείοντας κάθε περιθώριο για την Κυβέρνηση Μητσοτάκη να επικαλεστεί δήθεν λάθος ή διαφορετική ερμηνεία ως προς τα κριτήρια επιλεξιμότητας, αποκαλύπτει πως αυτά είχαν γίνει γνωστά με τον πιο επίσημο και σαφή τρόπο και στην Ελληνική Κυβέρνηση, καθώς όπως σημειώνει «η Επιτροπή υπενθύμισε στα ενδιαφερόμενα κράτη μέλη τα εφαρμοστέα κριτήρια και τη διαδικασία επιλογής, καλώντας τα να λάβουν όλα τα αναγκαία μέτρα για να διασφαλίσουν τη συμβατότητα των εθνικών νομοθεσιών και διαδικασιών με τον κανονισμό (ΕΕ) 2017/1939 του Συμβουλίου.»
«Η απάντηση Ρέυντερς έρχεται σε μια στιγμή που η επίθεση της απερχόμενης κυβέρνησης Μητσοτάκη σε βάρος της ΑΔΑΕ κορυφώνεται. Το μήνυμα του Επιτρόπου της ΕΕ αποκτά ιδιαίτερη σημασία καθώς από μόνη της η απάντηση συνιστά μια δεινή ήττα των μεθοδεύσεων Μητσοτάκη» σχολιάζει ο Κώστας Αρβανίτης, και συνεχίζει: «Με αυστηρή γλώσσα, τόσο με τη σημερινή του απάντηση όσο και με την προηγούμενη, για το ζήτημα της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας, αποκρούει μεθοδεύσεις και λαθροχειρίες της κυβέρνησης Μητσοτάκη και στέλνει αυστηρό μήνυμα συμμόρφωσης με το δίκαιο της ΕΕ, ένα δίκαιο που η Κυβέρνηση Μητσοτάκη δεν διστάζει να καταπατά όποτε τη βολεύει. Αυτό κάνει καταλύοντας την Ανεξαρτησία της ΑΔΑΕ, αυτό κάνει και όταν παίζει επικίνδυνα θεσμικά παιχνίδια με το θεσμό του Ευρωπαίου Εισαγγελέα. Ο τοξικός κ. Μητσοτάκης και ο θεσμικός κατήφορος της κυβέρνησής του ενοχλούν ανοιχτά ακόμη και τη συντηρητική γραφειοκρατία των Βρυξελλών, κακοποιούν το κράτος Δικαίου και απομακρύνουν τη χώρα μας από την Ευρώπη.
Κάτω τα χέρια από την ΑΔΑΕ – Κάτω χέρια από το Κράτος Δικαίου.»
Ακολουθεί το πλήρες κείμενο της απάντησης Ρέυντερς και της ερώτησης του Κώστα Αρβανίτη για το “πραξικόπημα Μητσοτάκη κατά της ΑΔΑΕ”:
Απάντηση του κ. Reynders
εξ ονόματος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής
Ανεξάρτητες αρχές όπως τα εθνικά ιδρύματα ανθρώπινων δικαιωμάτων, οι διαμεσολαβητές ή οι φορείς ισότητας αποτελούν σημαντικές ασφαλιστικές δικλείδες για το κράτος δικαίου και αναπόσπαστο μέρος των εθνικών συστημάτων ελέγχων και ισορροπιών. Η Επιτροπή παρακολουθεί τις εξελίξεις που σχετίζονται με την ανεξαρτησία, τους πόρους και την ικανότητα των εν λόγω ανεξάρτητων αρχών στην ετήσια έκθεσή της για το κράτος δικαίου και έχει εκδώσει σχετικές συστάσεις σε ορισμένες περιπτώσεις στην έκθεση του 2022 για το κράτος δικαίου. Ορισμένες ανεξάρτητες αρχές στα κράτη μέλη έχουν συσταθεί βάσει του δικαίου της ΕΕ και υπόκεινται σε υποχρεώσεις που απορρέουν από αυτό.
Όσον αφορά την εποπτεία και την επιβολή των εθνικών κανόνων για τη μεταφορά της οδηγίας για την προστασία της ιδιωτικής ζωής στις ηλεκτρονικές επικοινωνίες στο εθνικό δίκαιο, η Ελλάδα επέλεξε να ορίσει την Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα και την Αρχή Διασφάλισης του Απορρήτου των Επικοινωνιών (ΑΔΑΕ) ως αρμόδιες εποπτικές αρχές. Το άρθρο 8 παράγραφος 3 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (στο εξής: Χάρτης) απαιτεί η τήρηση των κανόνων προστασίας των δεδομένων να υπόκειται στον έλεγχο ανεξάρτητης αρχής. Σύμφωνα με το άρθρο 8 παράγραφος 3 του Χάρτη, ο γενικός κανονισμός για την προστασία δεδομένων απαιτεί οι εθνικές αρχές προστασίας δεδομένων να είναι ανεξάρτητες. Η ΑΔΑΕ είναι ανεξάρτητη σύμφωνα με το ελληνικό Σύνταγμα. Επιπλέον, η οδηγία για την προστασία της ιδιωτικής ζωής στις ηλεκτρονικές επικοινωνίες απαιτεί από τις εθνικές αρμόδιες αρχές να διαθέτουν τις αναγκαίες εξουσίες για την παρακολούθηση και την επιβολή των εν λόγω εθνικών διατάξεων, μεταξύ άλλων με την επιβολή αποτελεσματικών, αναλογικών και αποτρεπτικών κυρώσεων.
Εάν τα κράτη μέλη δεν εφαρμόσουν το δίκαιο της ΕΕ, η Επιτροπή, ως θεματοφύλακας των Συνθηκών, μπορεί να λάβει μέτρα επιβολής χρησιμοποιώντας τα εργαλεία και τα μέσα που έχει στη διάθεσή της, συμπεριλαμβανομένων των διαδικασιών επί παραβάσει.
Ερώτηση με αίτημα γραπτής απάντησης E-000242/2023 προς την Επιτροπή
Άρθρο 138 του Κανονισμού
Κωνσταντίνος Αρβανίτης (The Left)
Θέμα: Κράτος Δικαίου και λειτουργία των Ανεξάρτητων Αρχών
Οι Ανεξάρτητες Αρχές εντάσσονται στο σύστημα ελέγχων και ισορροπιών, το οποίο αποτελεί κεντρικό γνώρισμα του δικαιοκρατικού χαρακτήρα των σύγχρονων ευρωπαϊκών δημοκρατιών. Το πολύτιμο συμβουλευτικό, εποπτικό και ελεγκτικό έργο τους, η συνεισφορά τους ως αδέκαστων θεσμικών διαμεσολαβητών στην ομαλή διάδραση και διαλειτουργικότητα μεταξύ των οργάνων του Κράτους, καθώς και η κοινωνικά εγγυητική τους αποστολή στον χώρο της προστασίας πανθομολογούμενων δικαιωμάτων, έννομων αγαθών και αξιών είναι απολύτως αναγνωρισμένα και κατοχυρωμένα στο πλαίσιο του νομικού και πολιτικού κεκτημένου της Ένωσης. Τούτο προκύπτει από τις ιδρυτικές συνθήκες, από πληθώρα ενωσιακών νομοθετικών κειμένων και από τη νομολογία του ΔΕΕ. Επίσης, ομολογείται απερίφραστα και σταθερά στις ετήσιες εκθέσεις της Επιτροπής για το Κράτος Δικαίου.
Στην Ελλάδα, με πρόσφατες νομοθετικές και πολιτικές πρωτοβουλίες, η κυβερνώσα κοινοβουλευτική πλειοψηφία και η εκτελεστική εξουσία μεθοδεύουν τον δραστικό περιορισμό του ελεγκτικού βεληνεκούς της Αρχής Διασφάλισης του Απορρήτου των Επικοινωνιών. Mε σκοπό τη συσκότιση του σκανδάλου των παρακολουθήσεων, τα μέλη της Αρχής υπόκεινται σε αντισυνταγματική συρρίκνωση αρμοδιοτήτων, απαξιώνονται και στοχοποιούνται δημόσια από κυβερνητικά στελέχη, παρεμποδίζονται στην άσκηση του έργου τους και αποκλείονται από κοινοβουλευτική ακρόαση. Οι εξελίξεις αυτές εντάσσονται σε μια γενικότερη κυβερνητική στόχευση αποδυνάμωσης των ανεξάρτητων Αρχών και του έργου τους στη χώρα.
Τούτων δεδομένων, ερωτάται η Επιτροπή:
Πώς προτίθεται να ενεργήσει προκειμένου να ενισχύσει και να διασφαλίσει τις εγγυήσεις απρόσκοπτης και αποτελεσματικής λειτουργίας των Ανεξάρτητων Αρχών στα κράτη μέλη;
Ακολουθούν τα πλήρη κείμενα της απάντησης Ρεύντερς και της ερώτησης του Κώστα Αρβανίτη για το ζήτημα του Ευρωπαίου Εισαγγελέα:
Απάντηση του κ. Reynders εξ ονόματος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής
Σύμφωνα με το άρθρο 16 παράγραφος 1 του κανονισμού (ΕΕ) 2017/1939 του Συμβουλίου, της 12ης Οκτωβρίου 2017, σχετικά με την εφαρμογή ενισχυμένης συνεργασίας για τη σύσταση της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας, κάθε κράτος μέλος προτείνει τρεις υποψηφίους(-ες) για τη θέση του (της) ευρωπαίου(-ας) εισαγγελέα μεταξύ προσώπων τα οποία είναι ενεργά μέλη της εισαγγελικής αρχής ή του δικαστικού σώματος. Κατά τη διεξαγωγή των διαδικασιών επιλογής για την πρόταση των υποψηφίων τους στη θέση των ευρωπαίων εισαγγελέων, τα κράτη μέλη θα πρέπει να ακολουθούν τα κριτήρια επιλεξιμότητας που προβλέπονται στον κανονισμό (ΕΕ) 2017/1939 του Συμβουλίου.
Ενόψει του διορισμού οκτώ νέων ευρωπαίων εισαγγελέων έως τον Ιούλιο του 2023, η Επιτροπή υπενθύμισε στα ενδιαφερόμενα κράτη μέλη τα εφαρμοστέα κριτήρια και τη διαδικασία επιλογής, καλώντας τα να λάβουν όλα τα αναγκαία μέτρα για να διασφαλίσουν τη συμβατότητα των εθνικών νομοθεσιών και διαδικασιών με τον κανονισμό (ΕΕ) 2017/1939 του Συμβουλίου. Η Επιτροπή θα εξετάσει κατά πόσον απαιτούνται περαιτέρω ενέργειες όσον αφορά τις διαδικασίες επιλογής.
Σχετικά με τους Έλληνες Ευρωπαίους Εισαγγελείς
Ερώτηση με αίτημα γραπτής απάντησης E-000030/2023 προς την Επιτροπή Άρθρο 138 του Κανονισμού Κωνσταντίνος Αρβανίτης (The Left)
Στις 20.12.2022 η Ελλάδα ολοκλήρωσε τη διαδικασία επιλογής των τριών υποψηφίων για τη θέση του Έλληνα Ευρωπαίου εισαγγελέα. Στη διαδικασία αυτή, που κινήθηκε κατόπιν του υπ’ αριθ. 42288/14.09.2022 ερωτήματος του υπουργού Δικαιοσύνης και της υπ’ αριθ. 7773/27.09.2022 πρόσκλησης υποβολής αιτήσεων του εισαγγελέα του Αρείου Πάγου, δεν κλήθηκαν και δεν έλαβαν μέρος δικαστές, αλλά μόνον εισαγγελείς, καθώς ο ελληνικός εφαρμοστικός νόμος 4786/2021 προβλέπει ότι μόνον εισαγγελείς μπορεί να είναι επιλέξιμοι για τη θέση. Περισσότερες από μία φορά, και τελευταία με την υπ’ αριθ. 4943229/05.07.2022 επιστολή της, η Επιτροπή έχει δηλώσει ότι ο αποκλεισμός των δικαστών από τη σχετική διαδικασία επιλογής συνιστά κατάφωρη παραβίαση του άρθρου 16(1) του κανονισμού 2017/1939, ο οποίος ρητά προβλέπει την επιλεξιμότητα και των δικαστών.
Ενόψει αυτών η Επιτροπή ερωτάται:
1.Δεδομένου ότι η επιλογή υποψηφίου που έχει προκύψει από αντικανονική διαδικασία μπορεί να έχει αντίκτυπο στο κύρος όλων των πράξεων που αυτός εκτελεί, θα είναι αποδεκτοί στην περαιτέρω διαδικασία επιλογής οι τρεις υποψήφιοι που προέκυψαν από τέτοια διαδικασία η οποία παραβιάζει «κατάφωρα» τον κανονισμό;
2.Ποια μέτρα σκοπεύει να λάβει για να εξασφαλίσει την εφαρμογή του εν λόγω κανονισμού από την Ελλάδα, καθώς η καθυστέρηση έγκυρης επιλογής Έλληνα Ευρωπαίου εισαγγελέα έχει αρνητικά αποτελέσματα στις ελληνικού ενδιαφέροντος υποθέσεις οικονομικού εγκλήματος και διαφθοράς που ερευνά η υπηρεσία της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας;
