Νιώθω πως ήρθε η ώρα πια, όσον αφορά το πώς προσεγγίζουμε την αναπηρία, να μετακινηθούμε από το «εγώ» στο «εμείς», και να εξοικειωθούμε με αυτή ως πτυχή της ποικιλομορφίας που διέπει την ανθρώπινη κατάσταση.
Δυστυχώς, τα άτομα με αναπηρία καθημερινά αντιμετωπίζονται ως πολίτες β΄ κατηγορίας. Η λέξη “αναπηρία” χρησιμοποιείται μέχρι και σήμερα σαν βρισιά και προσβολή, ακόμα και από πολιτικά πρόσωπα στον δημόσιο λόγο⸱ ενδεικτικό της προκατάληψης που υφιστάμεθα τα ανάπηρα άτομα και της γενικότερης θέασής μας ως κάτι λιγότερο από τον «αρτιμελή άνθρωπο».
Μιλάμε φυσικά για ξεκάθαρο ρατσισμό.
Η μορφή του ρατσισμού που υποτιμά την αναπηρία και θεωρεί τα άτομα με κάθε είδους βλάβη (σωματική, νοητική κ.λπ.) ως πολίτες β’ κατηγορίας ονομάζεται “μισαναπηρισμός”. Πρόκειται για μια έκφανση του ρατσισμού που μεταμφιέζεται για να μην είναι εύκολα αναγνωρίσιμη και κρύβεται ύπουλα σε πολλές συμπεριφορές της κοινωνίας και της Πολιτείας απέναντι στα ανάπηρα άτομα.
Τα σχετικά παραδείγματα είναι αμέτρητα: η πολιτεία, λόγου χάρη, αδιαφορεί για το ότι εγώ ως τυφλός καταναλωτής δεν γνωρίζω τις ημερομηνίες λήξης, τις τιμές, τα συστατικά και τις οδηγίες χρήσης των προϊόντων που αγοράζω και χρησιμοποιώ καθημερινά. Στα νοσοκομεία, όπου η πληροφόρηση είναι ακόμα πιο ζωτικής σημασίας, δεν υπάρχουν διερμηνείς της Ελληνικής Νοηματικής Γλώσσας για την υποστήριξη των κωφών και βαρήκοων ασθενών. Κι αν η ισότιμη πρόσβαση στην πληροφορία θεωρείται πολυτέλεια μπροστά σε άλλα, «σημαντικότερα» δικαιώματα, συνεχίζοντας να διαβάζετε θα συνειδητοποιήσετε ότι ούτε καν η ασφάλεια και η προστασία της ζωής δεν διαφυλάσσεται. Τραγικό και πρόσφατο παράδειγμα, φυσικά, ο άδικος χαμός του ανάπηρου άντρα που παρασύρθηκε από αυτοκίνητο στη Βάρκιζα, ο οποίος ελλείψει κατάλληλων υποδομών κινείτο αναγκαστικά στην άσφαλτο. Αυτή είναι η πραγματικότητα για τους συμπολίτες μας με κινητική αλλά και με οπτική βλάβη: στη δεύτερη περίπτωση, π.χ., πολύ συχνά κάποιος, για να βολευτεί, παρκάρει το αυτοκίνητό του πάνω στο πεζοδρόμιο και αναγκάζει τους τυφλούς πεζούς όπως εγώ να κινηθούν με το λευκό μπαστούνι μέσα στον δρόμο, θέτοντας σε κίνδυνο τη ζωή μας. Ακόμα και σε χώρους όμως θεωρητικά μη επικίνδυνους, η ασφάλεια δεν είναι δεδομένη. Γνωρίζετε, π.χ., ότι δεν υπάρχουν σχέδια εκκένωσης προσαρμοσμένα για ΑμεΑ σε καμία δημόσια υπηρεσία και δομή; Έτσι, κάθε μέρα διακινδυνεύουμε χωρίς να ευθυνόμαστε, επειδή ο μισαναπηρισμός καλά κρατεί, επειδή η πολιτεία αδυνατεί να σταθεί στο ύψος των περιστάσεων.
Τι απαιτείται σε επίπεδο κοινωνίας για να αλλάξει αυτή η κατάσταση;
Αντίδοτο στον μισαναπηρισμό —όπως και κάθε ρατσισμό— είναι το να μάθουμε να προσεγγίζουμε τη διαφορετικότητα με διερεύνηση και ανάγκη κατανόησής της κι όχι προκατάληψη, σε όσο μικρότερη ηλικία γίνεται. Έχοντας επίγνωση αυτού, στην κοινωνική επιχείρηση “Με Άλλα Μάτια” υλοποιούμε αφιλοκερδώς και με άδεια του Υπουργείου Παιδείας βιωματικό, εκπαιδευτικό πρόγραμμα εξοικείωσης των παιδιών με την αναπηρία σε όλα τα σχολεία της χώρας. Μόνο τα τελευταία πέντε χρόνια, και παρά την πανδημία, η ομάδα μας έχει επισκεφτεί πάνω από 450 σχολικές μονάδες και έχουμε συναντήσει περισσότερους από 34.000 μαθήτριες και μαθητές σε έναν ελεύθερο διάλογο για τη συμπερίληψη, την προσβασιμότητα, τη ζωή με την αναπηρία ευρύτερα.
Κι αν πιστεύετε πως η αναπηρία ταυτίζεται με την ανικανότητα ενός ατόμου, σας προσκαλώ να παρακολουθήσετε την καμπάνια μας #SpeakUp —βρίσκεται σε όλα τα social media της ΑΜΚΕ «Με Άλλα Μάτια». Εκεί θα δείτε πολλά και διαφορετικά παραδείγματα του πώς ανάπηρα άτομα έχουν διαθέσιμες λύσεις για προβλήματα της καθημερινότητάς τους, έχουν τρόπους να διαβιούν αυτόνομα στην κοινότητα. Αρκεί φυσικά να υπάρχει κατάλληλος σχεδιασμός σε υπηρεσίες και προϊόντα, και να εξασφαλίζεται η πρόσβαση σε αυτά. Εκεί έγκειται η ισότητα και προς αυτή την κατεύθυνση οφείλουμε να παλεύουμε, ο καθένας από το μετερίζι του.
