Ιστορικό διασπάσεων ή και ενότητας;
Ακούω και διαβάζω πολλούς σχολιαστές που λένε ότι το «ριζικό της αριστεράς είναι η διάσπαση». Ότι τάχα η ιστορία της αριστεράς είναι μια σειρά εσωτερικών ρήξεων. Όμως, αυτό δεν αληθεύει αν και είναι γεγονός ότι η ιστορία της αριστεράς καταγράφει πολλές διασπάσεις. Έναν ρόλο σε αυτό παίζει και το γεγονός ότι η αριστερά σε αντίθεση με την δεξιά δεν κατείχε το μεγαλύτερο διάστημα την εξουσία που πάντα δρα για αυτήν ενοποιητικά.
Εκείνο που σήμερα αποσιωπάται είναι ότι η ιστορία της αριστεράς λαμπρύνεται από μεγάλες στιγμές ενότητας, κοινής δράσης με άλλες δυνάμεις, προώθησης συμμαχιών και πολιτικών συμπαράταξης. Το «λαϊκό μέτωπο» στον μεσοπόλεμο, Το ΕΑΜ, η ΕΠΟΝ και ο ΕΛAΣ στην διάρκεια της κατοχής, τα συμμαχικά ψηφοδέλτια προχουντικά και οι μεγάλοι αγώνες του 114, το κίνημα των Λαμπράκηδων αποτελούν την ζωντανή απόδειξη της θέσης μου. Το ίδιο συνέβη με τα μεγάλα γεγονότα στην διάρκεια της Χούντας.
Αλλά και μεταχουντικά, όλα τα μεγάλα κόμματα της αριστεράς διέθεταν πολιτική συνεργασιών και συμμαχιών, ενότητας. Το ΠΑΣΟΚ πρόβαλε το ενοποιητικό σχήμα των μη προνομιούχων και την ΕΛΕ (Εθνική Λαϊκή Ενότητα). Το ΚΚΕ προώθησε σειρά συνεργασιών σε όλα τα μέτωπα, και στα εκλογικά ψηφοδέλτια. Ακόμα και το μικρό «ΚΚΕ εσωτερικού», όπως και η ΕΑΡ, προώθησαν την ενοποίηση του χώρου της ανανεωτικής αριστεράς. ΚΚΕ και «ΚΚΕ εσωτερικού» συγκρότησαν τον Συνασπισμό της αριστεράς και της Προόδου. Από τον τελευταίο προέκυψε ο ΣΥΡΙΖΑ. Για πολλά από αυτά είχα γράψει αναλυτικά στο βιβλίο μου «Ο Συνασπισμός της Αριστεράς» (1988, με πολλαπλές εκδόσεις) Μόνο τα τελευταία χρόνια ΚΚΕ και ΠΑΣΟΚ έδειξαν να ξεφεύγουν από την παράδοση της πολιτικής της ενότητας και των πολιτικών συμμαχιών.
Η αριστερά όταν ήταν λογική, σοφή και αποτελεσματική επεδίωκε την ενότητα διαφορετικών δυνάμεων και την συμμαχία με τρίτες προοδευτικές δυνάμεις. Την δημιουργία μεγάλων δημοκρατικών-πατριωτικών μετώπων, με στοιχεία αλληλεγγύης, συμπαράστασης και ενσυναίσθησης και μέσα σε κλίμα εμπιστοσύνης. Δυστυχώς, η τάση που παρουσιάστηκε τα τελευταία 15 χρόνια ήταν να ταυτίζεται η πολιτική μεγέθυνσης και ενοποίησης ενός κόμματος με την πολιτική συμμαχιών. Ουσιαστικά η τελευταία διαγράφτηκε. Επιλογή που εντέλει μεγέθυνε με τη σειρά της τα προβλήματα ενότητας εντός των κομμάτων.
Η αλλαγή από το 2015 στο 2023 στο ΣΥΡΙΖΑ
Ο ΣΥΡΙΖΑ κατήλθε στις εκλογές του 2023 χωρίς τις συμμαχίες που είχε κάνει το 2015 με σειρά από μικρότερες δυνάμεις όπως το ΠΡΑΤΤΩ, την Σοσιαλιστική Πατριωτική Κίνηση και τους Οικολόγους. Η αριθμητική που είχε στο μυαλό του ήταν αντίθετη με την άλγεβρα της πολιτικής. Πίστευε βαθιά λανθασμένα ότι θα έπαιρνε «κυβερνητικά ποσοστά» και αυτή την φορά δεν ήταν διατεθειμένος να μοιράσει τις κυβερνητικές θέσεις με άλλους! Αλαζονεία και έλλειψη πολιτικής κατανόησης των γεγονότων. Παρέβλεψε αυτό που είχαν δείξει οι εκλογές του 2015, ότι στην πολιτική η ενότητα και οι συμμαχίες δεν παράγουν ένα απλό άθροισμα των συμμετεχόντων δυνάμεων, αλλά δίνουν ένα πολύ μεγαλύτερο γινόμενο. Η δε κύρια δύναμη που είναι ο ΣΥΡΙΖΑ ωφελείται το περισσότερο από τις συμμαχίες. Όχι μόνο διότι «απλά» αθροίζει επιπλέον δυνάμεις, αλλά διότι εμφανίζεται ενώπιον της ελληνικής κοινωνίας ως δύναμη που συνενώνει και συστρατεύει μαζί της τους «άλλους». Ως υπεύθυνο πολιτικό κόμμα που ενδιαφέρεται για την νίκη των προοδευτικών δυνάμεων. Που κάνει συμφωνίες με υπευθυνότητα. Που επιδιώκει το καλύτερο δυνατό. Η αντίθετη πολιτική παράγει και μια διαφορετική εικόνα και δυσπιστίες.
Το ζήτημα του Πατριωτισμού
Η αριστερά μεγαλούργησε όποτε συνέδεσε το κοινωνικό ζήτημα με το εθνικό. Οι Μαρξ και Ενγκελς πάλεψαν πριν από 175 χρόνια για έναν τέτοιο συνδυασμό μέσα στην Πρώτη Διεθνή. Αντίπαλό τους είχαν τους αναρχικούς και πριν από όλα τον Προυντόν. Ο τελευταίος αρνιόταν τον πατριωτισμό, την ύπαρξη εθνικών συμφερόντων, την ανάγκη ξεχωριστής εξωτερικής πολιτικής για την αριστερά. Σήμερα, κατά παράδοξο τρόπο, υπάρχουν δυνάμεις στην αριστερά που ενώ υιοθετούν τις απόψεις του Προυντόν νομίζουν ότι αυτές οι θέσεις είναι μαρξιστικές. Δείχνουν σταθερή έλλειψη ενδιαφέροντος για μια πατριωτική εξωτερική πολιτική καθώς και για την κατανόηση «των μυστικών της διπλωματίας» και τείνουν σε αυτό που ο Μαρξ ονόμασε ως εθνομηδενισμό.
Ένα ακόμα χαρακτηριστικό τους είναι η εκ μέρους τους απόρριψη του πατριωτισμού στην Ελλάδα, χωρίς αυτή, έστω, να συνοδεύεται από την αντιπαλότητα στον σοβινισμό τρίτων, όπως είναι συχνά η πολιτική και η συνθηματολογία της τουρκικής ηγεσίας. Ταυτίζουν δε, κάθε κριτική στην Κυβέρνηση του Μητσοτάκη με τον εθνικισμό, υπερασπιζόμενοι τον «Μητσοτακισμό» ακριβώς όπως έκαναν το βρώμικό 1989 που οδήγησε το ΚΚΕ να χάσει τις μισές δυνάμεις του και τον Συνασπισμό να μείνει εκτός βουλής. Μια πολιτική συμπόρευσης με την δεξιά για την οποία πολλοί λίγοι έκαναν αυτοκριτική και που αποτελεί ακόμα αιτία αντιπαλότητας έναντι πολλών από εμάς που αντιταχθήκαμε σε αυτή την συγκυβέρνηση. Δεν είναι τυχαίο ότι τελευταία χρόνια βιώσαμε κομμάτι της αριστεράς που αρνιόταν συστηματικά κάθε κριτική στον τομέα της εξωτερικής πολιτικής της ΝΔ!
Ο πατριωτισμός είναι συστατικό της αριστεράς, της ταυτότητας και της ιστορίας της. Για τμήμα των δυνάμεών της δεν είναι αυτονόητος. Μάλιστα, όσο πιο αρνητικές είναι αυτές οι δυνάμεις προς τον πατριωτισμό τόσο περισσότερο επικαλούνται το δήθεν «αυτονόητο» του, στο όνομα του οποίου τον αρνούνται. Αλλά στον τίτλο τους προσθέτουν στοιχεία, όπως το «νέα», «ριζοσπαστική, λες και δεν είναι και αυτά αυτονόητα. Με την διαφορά, όμως, ότι το Πατριωτικό οφείλουμε να το προβάλλουμε προκειμένου να μην αφήσουμε το πεδίο ελεύθερο και να το καταλάβει η σοβινιστική δεξιά και η ακροδεξιά.
Υποστηρίζω, ότι δεν υπάρχουν καταρχάς δεξιά ή αριστερά θέματα, αλλά δεξιές ή αριστερές απαντήσεις. Και όταν η αριστερά δεν απαντά, τότε κυριαρχούν οι αρνητικές αντιλήψεις. Στην σε μεγάλο βαθμό έλλειψη στρατηγικής σκέψης και άρνησης του πατριωτισμού μέρους της αριστεράς, το τελευταίο απέδειξε με την δράση και την συμπεριφορά του, ότι όχι μόνο δεν μπορεί να νικήσει, αλλά δεν γνωρίζει και να χάνει.
Δια ταύτα
Πεποίθησή μου είναι, ότι η αριστερά σήμερα, οφείλει να είναι δημοκρατική, πατριωτική, κοινωνικά ευαίσθητη και αποτελεσματική. Να έχει πολιτική ενότητας και συμμαχιών. Τόσο στο κοινωνικό επίπεδο, όσο και στο πολιτικό. Στόχος η ανατροπή του καθεστώτος της ΝΔ και του συμπλέγματος εξουσίας της διαπλοκής / ολιγαρχίας καθώς και η προώθηση ενός κοινού προγράμματος αναγέννησης της κοινωνίας και της πατρίδας.
Το άρθρο του Νίκου Κοτζιά δημοσιεύτηκε στην Αυγή της Κυριακής, 10.12.2023