Το παρασκήνιο της συνάντησης Μητσοτάκη – Ερντογάν στη Νέα Υόρκη και τα επόμενα βήματα που συμφωνήθηκαν. Ηρεμο κλίμα αλλά και «αγκάθια» στην ελληνοτουρκική προσέγγιση. Τι συζήτησαν πίσω από τις κλειστές πόρτες οι δύο ηγέτες.
Οι οδηγίες που έλαβαν οι υπουργοί Εξωτερικών Γεραπετρίτης και Φιντάν, οι οποίοι θα καταθέσουν τις τελικές εισηγήσεις τους μέσα στο επόμενο τρίμηνο. Συγκροτούνται ειδικές ομάδες διπλωματών σε Αθήνα και Αγκυρα για να διερευνήσουν πώς και πότε θα μπορούσε να ξεκινήσει η συζήτηση για την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας και της ΑΟΖ.
Mια περίοδος έντονης κινητικότητας ξεκινά για τις ελληνοτουρκικές σχέσεις που θα διαρκέσει έως τη διοργάνωση του Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας τον προσεχή Ιανουάριο στην Αγκυρα, όπως προέκυψε από τη νέα, τρίτη εντός του έτους, συνάντηση κορυφής ανάμεσα στον Ελληνα πρωθυπουργό και τον Τούρκο Πρόεδρο στη Νέα Υόρκη την περασμένη Τρίτη. Οπως είχε ενημερώσει τους αναγνώστες της από τις 8 Σεπτεμβρίου η Realnews, οι Κυριάκος Μητσοτάκης και Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν εξουσιοδότησαν τους υπουργούς Εξωτερικών των χωρών τους, Γιώργο Γεραπετρίτη και Χακάν Φιντάν, να διερευνήσουν «αν υπάρχουν οι βασικές συνισταμένες και μια κοινή βάση κατανόησης για να εισέλθουν Αθήνα και Αγκυρα στη συζήτηση για την οριοθέτηση ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδας». Ξημερώματα Παρασκευής, εξάλλου, ο ίδιος ο πρωθυπουργός έκανε λόγο από το βήμα της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ για «παράθυρο ευκαιρίας» στις διμερείς σχέσεις, καθώς στο προ ημερών τετ α τετ με τον Τούρκο Πρόεδρο κατέγραψε την αμοιβαία βούληση για επιμήκυνση της περιόδου των ήρεμων νερών στο Αιγαίο και στην ανατολική Μεσόγειο, χωρίς, βεβαίως, να παραγνωρίζονται ούτε οι αντικειμενικές δυσκολίες της διμερούς σχέσης ούτε και η ενίοτε απρόβλεπτη συμπεριφορά της τουρκικής ηγεσίας.
Η νέα αφετηρία στην οποία κατέληξαν οι δύο ηγέτες έχει ένα πλούσιο παρασκήνιο, το οποίο πηγαίνει πίσω στη συνάντηση Μητσοτάκη – Ερντογάν τον περασμένο Μάιο, κατά την οποία και οι δύο πλευρές άρχισαν να διερευνούν προθέσεις ως προς το κατά πόσο η εκκίνηση ενός τέτοιου διαλόγου είναι εφικτή.
Σύμφωνα, μάλιστα, με πληροφορίες της «R», οι υπουργοί Εξωτερικών των δύο χωρών είχαν άτυπες συζητήσεις για το θέμα στις τηλεφωνικές και στις κατ’ ιδίαν επαφές τους. Παρά το γεγονός πως από τη μεγάλη εικόνα απουσιάζει προς το παρόν ένα σημαντικό κομμάτι του παζλ, που δεν είναι άλλο από τον νέο ένοικο του Λευκού Οίκου και το πώς θα διαμορφωθούν μετά την 5η Νοεμβρίου οι πολιτικές ισορροπίες στην Ουάσιγκτον, στην Αθήνα κυριαρχεί η εκτίμηση ότι ύστερα από τον περυσινό Ιούλιο στο Βίλνιους και τα έξι συνεχόμενα ραντεβού των δύο ηγετών τους τελευταίους 16 μήνες έχει έρθει η στιγμή να διερευνηθεί η προοπτική εισόδου στα… βαθιά νερά του πολιτικού διαλόγου, ήτοι στη συζήτηση για την οριοθέτηση των θαλάσσιων ζωνών. Τον οδικό χάρτη τον συμφώνησαν ήδη οι Κυριάκος Μητσοτάκης και Ερντογάν, δίνοντας εντολή στους υπουργούς τους να προχωρήσουν στη διερεύνηση και να γνωστοποιήσουν στους ηγέτες έως το τέλος του έτους αν υπάρχει κοινό έδαφος. Επειδή, όπως αναφέρει έμπειρος διπλωμάτης, αυτή η διερεύνηση θα πρέπει να γίνει συντεταγμένα, ώστε να μην υπάρχουν παρεξηγήσεις και πισωγυρίσματα, καθώς και να διευκρινίζονται οι θέσεις και οι διαφορές, συγκροτούνται ατύπως διερευνητικές ομάδες στο πλευρό των υπουργών που παρακολουθούν την πορεία των συζητήσεων.
Οι Γεραπετρίτης και Φιντάν αναμένεται να οριστικοποιήσουν τις απόψεις τους και να καταλήξουν στις εισηγήσεις τους προς τους ηγέτες στην κρίσιμη συνάντηση που αναμένεται να πραγματοποιηθεί στην Αθήνα προς το τέλος του έτους (τέλος Νοεμβρίου ή τον Δεκέμβριο). Σύμφωνα με πληροφορίες της «R», στο υποθετικό σενάριο ότι η Αθήνα και η Αγκυρα συμφωνούν σε κοινούς κανόνες και αρχές -βασική εκ των οποίων είναι το πλαίσιο του Διεθνούς Δικαίου- για την οργάνωση της συζήτησης, τότε οι Κυριάκος Μητσοτάκης και Ερντογάν θα αποφασίσουν κατά τη νέα συνάντηση κορυφής στις αρχές του 2025 στην Αγκυρα, στο πλαίσιο του Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας, πότε θα δοθεί η ειδική εντολή για την έναρξη των -σε κάθε περίπτωση- ακανθωδών συνομιλιών. Νωρίτερα -και συγκεκριμένα εντός του Νοεμβρίου- αναμένεται να έχουν μεσολαβήσει, σύμφωνα με διπλωματικές πηγές, τα ελληνοτουρκικά ραντεβού για πολιτικό διάλογο, θετική ατζέντα και Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης ανάμεσα στην υφυπουργό Εξωτερικών Αλεξάνδρα Παπαδοπούλου, τον υφυπουργό Εξωτερικών Κώστα Φραγκογιάννη και τους Τούρκους ομολόγους τους.
Το μεταναστευτικό
Πάντως, ο… ελέφαντας στο δωμάτιο και για τους δύο ηγέτες, τουλάχιστον στην παρούσα συγκυρία, ήταν το μεταναστευτικό, καθώς η απειλή ανοιχτού πολέμου ανάμεσα σε Ισραήλ και Χεζμπολάχ στον Λίβανο δημιουργεί τεράστια ανησυχία για πρόκληση μείζονος ανθρωπιστικής κρίσης και ως εκ τούτου έκρηξης των μεταναστευτικών ροών με πρώτους αποδέκτες την Τουρκία και την Ελλάδα. Οπως το έθεσε στην «R» ανώτερος κυβερνητικός αξιωματούχος που συμμετείχε στη συνάντηση κορυφής την προηγούμενη Τρίτη στη Νέα Υόρκη, «υπάρχει αμοιβαία κατανόηση ότι πρέπει να εντατικοποιηθεί η διμερής συνεργασία στο μεταναστευτικό», την ώρα που στην Αθήνα η κυβέρνηση αισθάνεται ήδη την πίεση των αισθητά αυξημένων μεταναστευτικών ροών στο νότιο Αιγαίο, αλλά και νοτίως της Κρήτης από την «οδό» της βόρειας Αφρικής. Ετερο κυβερνητικό στέλεχος χαρακτήριζε την προοπτική στενότερης συνεργασίας με την Τουρκία ζήτημα επείγουσας προτεραιότητας, καθώς δεν έκρυβε την απαισιοδοξία του για σημαντική αύξηση των μεταναστευτικών ροών από Ασία και Αφρική τους επόμενους μήνες.
Ορόσημο
Σε αυτό το πλαίσιο -και αμέσως μετά την επιστροφή του πρωθυπουργού προχθές Παρασκευή από τη Νέα Υόρκη- οι εξελίξεις φαίνεται πως επιταχύνονται με πρώτο ορόσημο τη συνάντηση του υπουργού Μετανάστευσης και Ασύλου, Νίκου Παναγιωτόπουλου, με τον Τούρκο ομόλογό του, υπουργό Εσωτερικών, Αλί Γερλίκαγια, που είχε αναβληθεί πριν από μερικούς μήνες λόγω κωλύματος της τουρκικής πλευράς. Ο Ελληνας υπουργός έχει λάβει την εντολή να επικοινωνήσει άμεσα με τον ομόλογό του, καθώς πρόθεση της κυβέρνησης είναι να πραγματοποιηθεί η συνάντηση των δύο ανδρών άμεσα, ακόμη και μέσα στις πρώτες ημέρες του Οκτωβρίου. Μάλιστα, πληροφορίες της «R» αναφέρουν ότι θα επικοινωνηθεί προς την τουρκική πλευρά ότι το ραντεβού Παναγιωτόπουλου – Γερλίκαγια θα ήταν σκόπιμο να γίνει στο πεδίο, είτε στα τουρκικά παράλια, όπως για παράδειγμα στο Μπόντρουμ, είτε σε κάποιο νησί του ανατολικού Αιγαίου, δηλαδή στο… μονοπάτι των κυκλωμάτων διακινητών, προκειμένου να δοθεί και το σήμα της αποφασιστικότητας των δύο πλευρών να αντιμετωπίσουν το ζήτημα.
Στην Αθήνα αρμόδιοι κυβερνητικοί παράγοντες κάνουν λόγο για βελτίωση της συνεργασίας της Αγκυρας μετά και τη διμερή συμφωνία που επετεύχθη πέρυσι τέτοιο καιρό πάλι στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη για το μεταναστευτικό, ωστόσο τονίζουν με νόημα πως υπάρχουν περιθώρια ενίσχυσής της ανάμεσα στις λιμενικές Αρχές των δύο κρατών. Η αναβάθμιση της διμερούς συνεργασίας κρίνεται πλέον απαραίτητη, καθώς, σε σχέση με πέρυσι, η επιχειρησιακή δράση των κυκλωμάτων διακινητών έχει εξελιχθεί κυρίως μέσω υπερσύγχρονων εξωλέμβιων σκαφών, που θέτουν σημαντικές προκλήσεις στην ακτοφυλακή της Ελλάδας και της Τουρκίας. Ανώτατη κυβερνητική πηγή σημείωνε πως ο εκσυγχρονισμός των μεθόδων των κυκλωμάτων διακινητών απαιτεί σοβαρή επαγρύπνηση και στις δύο πλευρές του Αιγαίου. Στόχος είναι το αμέσως προσεχές διάστημα να… πειστεί η Τουρκία να αναχαιτίζει αποτελεσματικότερα τη δράση των διακινητών στο δικό της έδαφος, προκειμένου να μην πέφτουν οι βάρκες στη θάλασσα. Επιπλέον, η Αθήνα απαιτεί τη συμμόρφωση της Αγκυρας ως προς τις επιστροφές και τις επαναπροωθήσεις μεταναστών, μέρος της Κοινής Δήλωσης Ε.Ε. – Τουρκίας το 2016. Στο παρασκήνιο, μάλιστα, η Αθήνα προτίθεται να στηρίξει στις Βρυξέλλες το τουρκικό αίτημα για έξτρα χρηματοδότηση, προκειμένου η Τουρκία να συγκρατεί στο έδαφός της περισσότερους μετανάστες.
Κινητικότητα
Η κυβέρνηση επιδεικνύει έντονη κινητικότητα και σε ευρωπαϊκό επίπεδο, καθώς η απόφαση της Γερμανίας να αναστείλει για έξι μήνες τη Συνθήκη του Σένγκεν στα χερσαία σύνορά της, η προοπτική να ακολουθήσουν και άλλες χώρες της κεντρικής και της βόρειας Ευρώπης το παράδειγμα του Βερολίνου, αλλά και η απειλή για αυστηρότερους ελέγχους στις αεροπορικές συνδέσεις προς τη Γερμανία προκαλούν έντονο προβληματισμό στην Αθήνα.
Ηδη, ο Ελληνας πρωθυπουργός κλιμακώνει τις πρωτοβουλίες του στην κατεύθυνση της χάραξης κοινής γραμμής, κυρίως με τις χώρες πρώτης υποδοχής, όπως η Ιταλία, η Κύπρος, η Ισπανία, η Μάλτα, η Γαλλία και η Βουλγαρία. Προτού φθάσει στο Βερολίνο στις 14 Οκτωβρίου, όπου δεν αποκλείεται στο περιθώριο του Berlin process για τα δυτικά Βαλκάνια να συναντηθεί με τον Γερμανό καγκελάριο Ολαφ Σολτς, θα έχει συμμετάσχει στη Σύνοδο των εννέα ευρωμεσογειακών κρατών στις 11 Οκτωβρίου στην Πάφο, ενώ αναμένεται να κάνει παρέμβαση για το μεταναστευτικό στη Σύνοδο Κορυφής της Ε.Ε. στις 17 και στις 18 Οκτωβρίου στις Βρυξέλλες, με βασικά ζητούμενα την εφαρμογή της Συνθήκης του Σένγκεν και του νέου κανονισμού Μετανάστευσης και Ασύλου, αλλά και τον δίκαιο καταμερισμό των βαρών μεταξύ των Ευρωπαίων εταίρων. Να σημειωθεί ότι το τρίτο δεκαήμερο του Οκτωβρίου ο υπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου αναμένεται να υποδεχθεί στην Αθήνα τη Γερμανίδα υπουργό Εσωτερικών Νάνσι Φρέιζερ, καθώς το Βερολίνο πιέζει για επαναπροωθήσεις προσφύγων στη χώρα μας. Από την κυβέρνηση δεν είναι αρνητικοί ως προς αυτή την προοπτική, υπό την προϋπόθεση ότι οι αριθμοί δεν αναμένεται να προκαλέσουν πρόβλημα στην Αθήνα. Την ίδια ώρα, πληροφορίες της «R» αναφέρουν ότι ο Ν. Παναγιωτόπουλος ετοιμάζει σε πρώτη φάση επιστολές προς το MED5, ενώ πραγματοποιεί επαφές με τους πρέσβεις των κρατών-μελών της Ενωσης, στο πλαίσιο της εκστρατείας της Αθήνας για την απαρέγκλιτη εφαρμογή της Συνθήκης του Σένγκεν.
ΠΗΓΗ: Realnews
