Η νέα δίκη για τις αμφισβητούμενες επιδοτήσεις του ΟΠΕΚΕΠΕ ξεκίνησε στο Μονομελές Πλημμελειοδικείο της Αθήνας και αφορά 14 κατηγορούμενους κυρίως από την Κρήτη, που αντιμετωπίζουν κατηγορίες περί απάτης ή απόπειρας απάτης σε βάρος των οικονομικών συμφερόντων της ΕΕ.
Κεντρικό πρόσωπο στη διαδικασία ήταν η μάρτυρας Παρασκευή Τυχεροπούλου, υπάλληλος της Διεύθυνσης Άμεσων Ενισχύσεων, η οποία κλήθηκε για ακόμα μία φορά να εξηγήσει στο δικαστήριο πώς οργανώνονταν οι παράτυπες δηλώσεις για το εθνικό απόθεμα. Όπως τόνισε, «εκείνη την περίοδο κάναμε ελέγχους για το εθνικό απόθεμα, έναν “κουμπαρά” που προοριζόταν για νέους αγρότες». Από το 2015, όπως σημείωσε, είχε παρατηρηθεί «μια τάση να δηλώνονται βοσκοτόπια χωρίς ζωικό κεφάλαιο», με βασική προϋπόθεση δήθεν την τήρηση της «καλής γεωργικής κατάστασης» της έκτασης, κάτι που στην πράξη ήταν αδύνατο για τις περισσότερες πετρώδεις και ξυλώδεις εκτάσεις.
Περιγράφοντας το μοτίβο που εντόπισαν οι ελεγκτές, η μάρτυρας είπε χαρακτηριστικά: «Σε αυτά τα οκτώ ΑΦΜ που είχα ελέγξει, τα πρώτα πράγματα που είδαμε είναι ότι δεν είχαν ζώα. Ο κυριότερος έλεγχος που κάναμε ήταν το Ε9 των ιδιοκτητών. Αυτά μας έδειξαν ότι πρόκειται για την ίδια πατέντα… στο Ε9 οι εκτάσεις αυτές ήταν δηλωμένες μόνο μία χρονιά». Πρόσθεσε ότι ήδη από τον πρώτο έλεγχο «χτυπούσε καμπανάκι» επειδή εντόπιζαν εκτάσεις που εμφανίζονταν ξανά και ξανά σε προηγούμενες «τεχνικές λύσεις», δηλαδή σε εκτάσεις που δίνονταν προσωρινά για βόσκηση σε κτηνοτρόφους.
Με έμφαση περιέγραψε πως πρόκειται για «τεράστιες εκτάσεις, περίπου 120 εκτάρια», σε περιοχές όπως Ροδόπη και Άρτα, «πολύ μακριά από την έδρα των δικαιούχων». Όπως εξήγησε, φαινόταν ότι οι ίδιες δημόσιες εκτάσεις «με κάποιο τρόπο ιχνηλατούνταν από κάποιους που τις μοίραζαν σε άλλους» και εμφανίζονταν ξαφνικά ως ιδιωτικές.
Στην αντεξέταση, όταν ρωτήθηκε αν ήταν υποχρεωτικό οι αιτούντες να διαθέτουν ζωικό κεφάλαιο, απάντησε: «Δεν ήταν υποχρεωτικό. Όσοι όμως έχουν ζωικό κεφάλαιο, οι εκτάσεις που δηλώνουν είναι βοσκοτόπια και σπάνια είναι ιδιωτικά». Σε άλλη ερώτηση αν ο καθένας μπορούσε να νοικιάσει έναν βοσκότοπο, απάντησε με νόημα: «Αν μένετε στην Κρήτη και μισθώνετε στον Γράμμο, είναι περίεργο. Πώς θα κάνετε την ελάχιστη γεωργική δραστηριότητα; Εσείς μπορείτε να δηλώσετε ό,τι θέλετε… και την Ακρόπολη μπορείτε να δηλώσετε, αλλά δεν έπρεπε να επιδοτηθείτε!».
Η μάρτυρας υπενθύμισε ότι το 2020, κατόπιν εντολής του τότε προέδρου του ΟΠΕΚΕΠΕ, Γρηγόρη Βάρρα, πραγματοποιήθηκε εκτενής δειγματοληπτικός έλεγχος στα ΑΦΜ που ζητούσαν δικαιώματα από το εθνικό απόθεμα, έλεγχος που αποκάλυψε την εμπλοκή των συγκεκριμένων κατηγορουμένων.
Αναφερόμενη σε κατηγορούμενη που υποστήριζε ότι διέθετε ζωικό κεφάλαιο, η μάρτυρας σχολίασε: «Αν είχε τόσο μεγάλο ζωικό κεφάλαιο, δεν δικαιούνταν το εθνικό απόθεμα». Επιπλέον, περιέγραψε μια «άλλη μέθοδο ξεπλύματος των δικαιωμάτων»: πρώτα δηλώνονταν εκτάσεις χωρίς ζώα για να εγκριθούν δικαιώματα και την επόμενη χρονιά δηλωνόταν ζωικό κεφάλαιο «χωρίς να υπάρχουν οι εκτάσεις».
Τέλος, για τους ισχυρισμούς περί κληρονομικής ιδιοκτησίας κάποιων βοσκοτόπων, η Τυχεροπούλου ήταν κατηγορηματική: «Το μόνο που γνωρίζω είναι ότι αυτές οι εκτάσεις είναι δημόσια βοσκοτόπια γιατί τις χρησιμοποιήσαμε στην τεχνική λύση. Στην Ελλάδα υπάρχουν ελάχιστα ιδιωτικά βοσκοτόπια».
Η διαδικασία συνεχίστηκε η διαδικασία με τις απολογίες των δύο κατηγορουμένων που είχαν προσέλθει αυτοπροσώπως. Ο πρώτος, φοιτητής, περιέγραψε ότι ενημερώθηκε το 2022-2023 ότι βρίσκεται υπό έλεγχο, χωρίς –όπως υποστήριξε– να γνωρίζει το παραμικρό για την αίτηση που είχε υποβληθεί στο όνομά του. «Ρώτησα τους δικούς μου και μου είπαν ότι μάλλον εκ παραδρομής ο παππούς, που ήταν κτηνοτρόφος…» ανέφερε.
Πρόεδρος: Τι έκανε ο παππούς; Η αίτηση ήταν για νέους αγρότες. Πώς σχετίζεται αυτό με τον παππού σας;
Κατηγορούμενος: Δεν γνωρίζω… λάθος του παππού; Του λογιστή; Του μελετητή;
Πρόεδρος: Αφού βρεθήκατε κατηγορούμενος δεν ψάξατε τι συνέβη;
Μάρτυρας: Μου είπαν ότι έγινε λάθος…
Πρόεδρος: Και πού είναι αυτοί; Γιατί δεν εμφανίστηκαν να πουν “εμείς φταίμε, μπλέξαμε το παιδί”;
Μάρτυρας: Έχουμε φιλική σχέση…
Πρόεδρος: Μετά από όλα αυτά τον κρατήσατε τον λογιστή; Προσέξτε μην ξαναβρεθείτε κατηγορούμενος…
Σε ερώτηση του εισαγγελέα αν γνωρίζει τον άνθρωπο με τον οποίο υπέγραψε το ηλεκτρονικό μισθωτήριο της έκτασης, ο κατηγορούμενος απάντησε ότι δεν γνώριζε κανέναν.
Τη σκυτάλη πήρε ο δεύτερος κατηγορούμενος, ο οποίος παρουσίασε εκτενώς το υπόβαθρό του: «Είμαι ηθοποιός, έχω συμμετάσχει σε σειρά στο OPEN, έχω βραβευτεί, είμαι πολυσχιδής προσωπικότητα. Το όνειρό μου εδώ και χρόνια ήταν να δημιουργήσω ένα κέντρο αγροτουρισμού. Είχα κάνει έρευνα, είχα δει τι λείπει από την αγορά. Έχω δικά μου χωράφια με ελιές στη Σαλαμίνα· αν ήθελα απλώς να εισπράξω χρήματα, θα τα δήλωνα αυτά, αλλά δεν το έκανα». Περιέγραψε το όραμά του για έναν χώρο που θα φιλοξενεί ηθοποιούς και αθλητές, προωθώντας το «ευ ζην». «Ήθελα μεγάλη έκταση· κι ένα εκατομμύριο στρέμματα να έβρισκα, θα τα ήθελα», είπε χαρακτηριστικά.
Πρόεδρος: Σε τι ενέργειες προχωρήσατε για αυτό το κέντρο;
Κατηγορούμενος: Πήγα σε ένα σχετικό κέντρο, ρώτησα τι πρέπει να κάνω και με βοήθησαν. Μου βρήκαν λογιστή, μεσίτη και νοίκιασα εκτάσεις στα Γρεβενά. Μόνος μου έβρισκα πολύ υψηλές τιμές, ενώ αυτοί μου βρήκαν πολύ χαμηλές.
Πρόεδρος: Πήγατε ποτέ να δείτε τις εκτάσεις;
Κατηγορούμενος: Όχι, αλλά ρώτησα αν πληρούν τις προϋποθέσεις που ήθελα.
Ο κατηγορούμενος συνέχισε λέγοντας: «Μου έβαλαν 5.000 ευρώ. Μετά άκουσα περίεργα πράγματα και προσπάθησα να τα επιστρέψω. Μου έλεγαν ότι δεν γίνεται. Δεν μπορούσα να βρω κανέναν από όσους με βοήθησαν στην αρχή. Απευθύνθηκα στον δικηγόρο μου για να βρω τρόπο να τα επιστρέψω». Εξήγησε ότι όλη η διαδικασία είχε γίνει μέσω ΚΥΔ στον Πειραιά.
Εισαγγελική πρόταση
Σε μια αγόρευση με σαφείς αιχμές για τον τρόπο λειτουργίας του συστήματος επιδοτήσεων, ο εισαγγελέας της έδρας ζήτησε την ενοχή όλων των κατηγορουμένων όπως ακριβώς τους αποδίδονται οι κατηγορίες. Μοναδική εξαίρεση, όπως επισήμανε, θα πρέπει να αποτελέσει ένας κατηγορούμενος, στον οποίο εισηγήθηκε να αναγνωριστεί το ελαφρυντικό του σύννομου βίου, καθώς επέστρεψε το ποσό που είχε λάβει.
Ο εντεταλμένος Ευρωπαίος Εισαγγελέας, Διονύσης Μουζάκης, τοποθετήθηκε εκτενώς για το πλαίσιο μέσα στο οποίο κινήθηκαν οι επίμαχες πράξεις. Υπογράμμισε ότι ο ΟΠΕΚΕΠΕ βρίσκεται στο προσκήνιο τους τελευταίους μήνες λόγω πολλών ανοιχτών υποθέσεων και τόνισε ότι το μεγαλύτερο λάθος θα ήταν να θεωρήσει κανείς πως η «σκληρή» Ευρωπαϊκή Εισαγγελία κυνηγάει έντιμους και εργατικούς αγρότες. Όπως ανέφερε, ειδικά οι υποθέσεις σχετικές με το εθνικό απόθεμα αποτυπώνουν μια βαριά αντικοινωνική συμπεριφορά, καθώς υπό προϋποθέσεις μειώνονταν τα χρήματα που θα έπρεπε να καταλήξουν σε πραγματικούς γεωργούς και κτηνοτρόφους.
Ο εισαγγελικός λειτουργός ξεκαθάρισε ότι δεν πρόκειται για μεμονωμένα περιστατικά, αλλά για ένα καλά οργανωμένο σύστημα εκμετάλλευσης αδυναμιών του πλαισίου. Επισήμανε επίσης ότι κανένας κατηγορούμενος δεν μίλησε για τον ρόλο των ΚΥΔ, ο οποίος – όπως είπε – πρέπει να αποτελέσει αντικείμενο περαιτέρω διερεύνησης.
Σε σχέση με τη συγκεκριμένη υπόθεση, ο κ. Μουζάκης ανέφερε πως η δικογραφία σχηματίστηκε με πρωτοβουλία του ΟΠΕΚΕΠΕ, έπειτα από έλεγχο των αρμόδιων υπαλλήλων. Διαπιστώθηκε ότι τα δηλωθέντα αγροτεμάχια βρίσκονταν σε διαφορετικές περιοχές από αυτές που εμφανίζονταν, με μία μόνο εξαίρεση, ενώ τα ποσά μίσθωσης ήταν εξαιρετικά χαμηλά – στοιχεία που κινητοποίησαν τον έλεγχο. Επιπλέον, πολλοί από τους εκμισθωτές δήλωσαν τις συγκεκριμένες εκτάσεις ως δικές τους μόνο για εκείνο το έτος.
Ο εισαγγελέας παρέθεσε ενδεικτικά τα πανομοιότυπα ευρήματα μεταξύ των υποθέσεων. Για την πρώτη κατηγορουμένη, επισημάνθηκε ότι τα χωράφια που δήλωσε στη Ροδόπη είχαν χρησιμοποιηθεί τα προηγούμενα χρόνια στην τεχνική λύση, ενώ το μίσθωμα ανερχόταν σε μόλις 30 ευρώ τον μήνα. Ο δεύτερος κατηγορούμενος φέρεται να δήλωσε εκτάσεις στα Γρεβενά που προηγουμένως είχαν παραχωρηθεί σε 15 κτηνοτρόφους, με μίσθωμα μόλις 10 ευρώ και χωρίς να υπάρχει καταγεγραμμένο ζωικό κεφάλαιο. Αντίστοιχα, ο τρίτος κατηγορούμενος δήλωσε γη στο Γαλαξίδι Φωκίδας, η οποία και πάλι είχε κατανεμηθεί σε κτηνοτρόφους το προηγούμενο έτος, ενώ ο εκμισθωτής την είχε καταχωρήσει στο Ε9 μόνο για μία χρονιά. Παρόμοιο μοτίβο καταγράφηκε και για όλους τους κατηγορούμενους.
Τέλος, ο εισαγγελέας αναφέρθηκε στον κατηγορούμενο ηθοποιό, ο οποίος επέστρεψε το ποσό των 5.500 ευρώ. Τόνισε ότι και αυτός ακολούθησε την ίδια μεθοδολογία, ενώ υπογράμμισε ότι οι 7 από τους 8 κατηγορούμενους έκαναν αίτηση μέσω του ίδιου ΚΥΔ και οι περισσότεροι νοίκιασαν από τον ίδιο εκμισθωτή. Όσο για τον ισχυρισμό δύο κατηγορουμένων πως τις αιτήσεις τις έκαναν οι παππούδες τους, ο εισαγγελέας απάντησε πως αυτό δεν συμβαδίζει με τη λογική, καθώς οι συγκεκριμένες επιδοτήσεις αφορούν νέους αγρότες.