Βρισκόμαστε στα τέλη της δεκαετίας του ΄30. Το πιο δημοφιλές μέσο είναι ακόμα το ραδιόφωνο.
από τη Μυρτώ Τζώρτζου
Οκτώβριος του 1938. Ο ιδιοφυής Αμερικανός σκηνοθέτης και ηθοποιός Όρσον Ουέλς είναι μόλις 23 ετών. Του ζητείται να διασκευάσει για το ραδιόφωνο το μυθιστόρημα επιστημονικής φαντασίας του Άγγλου συγγραφέα Χέρμπερτ Τζορτζ Γουέλς «Ο Πόλεμος των Κόσμων», ένα από τα πρώτα λογοτεχνικά έργα, που περιγράφει με λεπτομέρειες τη σύγκρουση ενός ανθρώπου στα προάστια του Λονδίνου με εξωγήινους.
30 Οκτωβρίου 1938. Το βράδυ ο Γουέλς με τη μοναδική βαρύτονη φωνή του κάθισε, όπως κάθε φορά, μπροστά στο μικρόφωνο για να παρουσιάσει τη ραδιοφωνική του εκπομπή «The Mercury Theatre on the Air» (Το Θέατρο του Ερμή στον Αέρα). Η εκπομπή ξεκινάει στις 8 το βράδυ από το δίκτυο του CBS και είναι με τη μορφή δελτίου ειδήσεων.
Εκείνη την ώρα, ο παρουσιαστής λέει το δελτίο καιρού. Στη συνέχεια συνδέεται με το ξενοδοχείο Hotel Park Plaza της Νέας Υόρκης, όπου παίζει η ορχήστρα του Ραμόν Ρακέλο. Ξαφνικά κάποιος διακόπτει το πρόγραμμα και με σοβαρότητα μεταφέρει την είδηση ότι ακούστηκαν εκρήξεις στον πλανήτη Άρη.
Λίγο μετά κάποιος άλλος διακόπτει ξανά, λέγοντας πως ένας μετεωρίτης έπεσε στο Νιου Τζέρσεϊ και ένας Αρειανός βγήκε από μέσα!
Τα αστεροσκοπεία αναφέρουν τις υποτιθέμενες εκρήξεις στον πλανήτη Άρη. Σε μία σύνδεση με το αστεροσκοπείο του Πρίνστον ο καθηγητής Ρίτσαρντ Πίρσον (τον οποίο υποδύεται ο Γουέλς) διαβεβαιώνει τους ακροατές ότι δεν υπάρχει τίποτα ανησυχητικό, αλλά λίγο αργότερα καταφθάνουν οι πρώτες πληροφορίες για σύγκρουση μετεωρίτη στη Γη.
Ο τρόπος της παρουσίασης είναι τόσο ρεαλιστικός που δεν μπορεί παρά να τον πιστέψεις. Γίνεται χρήση προηγμένων ηχητικών εφέ και όλοι κάνουν εξαιρετική δουλειά.
Όμως παρά τις διαβεβαιώσεις ότι επρόκειτο μόνο για ένα θεατρικό έργο, εκατομμύρια ακροατές παθαίνουν πραγματικά πανικό. Είναι πεπεισμένοι ότι έρχονται οι εξωγήινοι. Και βγαίνουν πανικόβλητοι στους δρόμους. Άλλοι τρέχουν να αγοράσουν μάσκες οξυγόνου, άλλοι τρέχουν φωνάζοντας και ψάχνοντας την αστυνομία, άλλοι με το αυτοκίνητό τους τρέχουν να σωθούν. Τα μποτιλιαρίσματα είναι απίστευτα. Ένα πραγματικό χάος.
Και δεν είναι μόνο αυτά. Από όλες τις άλλες αμερικανικές περιοχές φτάνουν τηλεγραφήματα και τηλεφωνήματα συγγενών και φίλων που αγωνιούν για την τύχη των δικών τους. Ψάχνουν να μάθουν αν οι εξωγήινοι μπήκαν σε όλη την Αμερική και στον Καναδά. Γιατροί και νοσοκόμοι τηλεφωνούν στα νοσοκομεία για να προσφέρουν εθελοντικές υπηρεσίες και μερικοί δημοτικοί υπάλληλοι αρχίζουν να κάνουν σχέδια για την εκκένωση της Νέας Υόρκης.
Στο τέλος της εκπομπής ο Γουέλς κάνει μία μικρή συζήτηση γύρω από το Halloween. Το… κακό όμως έχει ήδη γίνει.
Τα νέα φτάνουν καθυστερημένα στο CBS. Ο Γουέλς διακόπτει την παράσταση και λέει, υπενθυμίζει καλύτερα, στους ακροατές ότι όλα αυτά είναι μέρος ενός θεατρικού έργου.
Το επόμενο πρωί οι New York Times με πρωτοσέλιδο δημοσίευμά τους αναφέρουν ότι «ένα τεράστιο κύμα μαζικής υστερίας κατακυρίευσε χιλιάδες ακροατές του ραδιοφώνου… κάνοντάς τους να πιστέψουν ότι ξεκίνησε μία διαπλανητική διαμάχη με την εισβολή των Αρειανών να σπέρνει το θάνατο και την καταστροφή στο Νιου Τζέρσεϊ και τη Νέα Υόρκη».
Ο Richard J. Ηand παραθέτει μελέτες σύμφωνα με τις οποίες περίπου 6 εκατομμύρια άτομα άκουσαν τη ραδιοφωνική μετάδοση του CΒS, εκ των οποίων 1,7 εκατομμύρια άτομα πίστεψαν ότι ήταν αλήθεια και 1,2 εκατομμύρια άτομα φοβήθηκαν πραγματικά.
Όσο για το ραδιοτηλεοπτικό συμβούλιο των ΗΠΑ, αυτό δεν βρίσκει κάτι επικίνδυνο στην εκπομπή, αλλά συμβουλεύει γενικώς τα δίκτυα να είναι πιο προσεκτικά στο μέλλον.
Ο Όρσον Γουέλς φοβάται ότι το γεγονός αυτό θα βλάψει την καριέρα του. Όμως συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο. Η δημοσιότητα τον βοηθάει να κλείσει ένα καλό συμβόλαιο με το Χόλιγουντ και το 1941 να γράψει το σενάριο, να κάνει την παραγωγή, να σκηνοθετήσει και να πρωταγωνιστήσει στον αριστουργηματικό «Πολίτη Κέιν».