«Η ψυχική υγεία συνεπάγεται συμπεριφορά θερμή, γενναιόδωρη και γεμάτη κατανόηση, συναίσθημα τρυφερό, στάση εγκάρδια και πράξεις αλληλεγγύης…» γράφει ο Αργεντίνος ψυχοθεραπευτής και συγγραφέας
Χόρχε Μπουκάι στο βιβλίο του «Ο Δρόμος της ευτυχίας».
Αν δούμε το σύγχρονο τρόπο ζωής μας, αν φέρουμε με πολλές εικόνες ενός παζλ στο μυαλό μας την καθημερινότητά μας, θα δούμε πόσο αληθινά είναι τα λόγια αυτά. Και πόσο συχνά διαφορετική είναι η ζωή μας από αυτά που γράφει ο συγγραφέας στο βιβλίο του.
Γράφει η Μυρτώ Τζώρτζου
Παγκόσμια Ημέρα Ψυχικής Υγείας σήμερα και οι αριθμοί λένε από μόνοι τους τη σκληρή και άβολη συχνά αλήθεια. Γιατί η λεπτή γραμμή που χωρίζει το είμαι ψυχικά καλά και δεν είμαι είναι τόσο λεπτή που συχνά γίνεται αόρατη.
-Πάνω από 450 εκατομμύρια άνθρωποι παγκοσμίως πάσχουν από ψυχικές διαταραχές.
-Κάθε χρόνο, ένας στους πέντε έφηβους αντιμετωπίζει τουλάχιστον ένα ψυχολογικό πρόβλημα.
-Οι ψυχικές διαταραχές στο 60% ξεκινούν στην εφηβεία, όπου ή δεν δίνεται η κατάλληλη σημασία και αγνοούνται ή παρουσιάζεται άρνηση του προβλήματος.
-Η κατάθλιψη εμφανίζεται σε παγκόσμια κλίμακα περίπου σε 154 εκατομμύρια άτομα.
-Οι διαταραχές που σχετίζονται με κατάχρηση αλκοόλ φτάνουν τα 95 εκατομμύρια κρούσματα.
-Η σχιζοφρένεια είναι μια από τις 10 συχνότερες αιτίες αναπηρίας στον κόσμο.
-Σύμφωνα με τα στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (Π.Ο.Υ.), κάθε χρόνο καταγράφονται περίπου 800.000 θάνατοι από αυτοκτονία, αριθμός πολύ μεγαλύτερος από τους θανάτους σε μία εμπόλεμη ζώνη. Συγκεκριμένα, κάθε 40 δευτερόλεπτα ένας άνθρωπος φεύγει από τη ζωή από αυτοχειρία.
– Όπως λένε οι ειδικοί, η αυτοκτονία αποτελεί αυτή τη στιγμή τη 2η αιτία θανάτου παγκοσμίως στις ηλικίες 15-29 ετών.
Έβαλε και η πανδημία το χέρι της
Η πανδημία και η καραντίνα των τελευταίων ετών έκαναν τα πράγματα ακόμα χειρότερα. Το γνωρίζουμε όλοι αυτό άλλωστε. Κλειστήκαμε σπίτι, με το φόβο και την αγωνία του τι μας περιμένει και αν θα αρρωστήσουμε. Οι επαφές μας με τον έξω κόσμο ήταν για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα ελάχιστες. Βλέπαμε σπάνια τα αγαπημένα πρόσωπα. Χάσαμε αγαπημένα πρόσωπα. Χάσαμε τις δουλειές μας. Άλλαξαν οι συνθήκες δουλειάς μας. Κυκλοφορούσαμε με μάσκα και ξεχάσαμε τα πρόσωπα των ανθρώπων γύρω μας. Απωλέσαμε την ελευθερία μας. Μια νέα, ζοφερή πραγματικότητα δημιουργήθηκε με βίαιο τρόπο καθώς έπρεπε μέσα σε ελάχιστο χρονικό διάστημα να αλλάξουμε τη ζωή και τις συνήθειές μας.
Τα παιδιά είναι τα πρώτα θύματα αυτής της κατάστασης. Ένα στα τρία παιδιά στις ΗΠΑ, σύμφωνα με έρευνες, βίωσε αισθήματα λύπης και κατάθλιψης. Δυσκολία συγκέντρωσης, πλήξη, ευερεθιστότητα, ανησυχία, νευρικότητα, μοναξιά. Αυτά είναι τα συναισθήματα που ένιωσαν τα παιδιά, κάτι που επιβάρυνε την ψυχική τους υγεία.
Το ίδιο συνέβη και στις λίγο μεγαλύτερες ηλικίες: Σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες και εκθέσεις διαφόρων οργανισμών (UNICEF, ΟΟΣΑ, ΠΟΥ, Ευρωπαϊκή Επιτροπή), τα προβλήματα ψυχικής υγείας μεταξύ των νέων ηλικίας 15 έως 24 ετών έχουν τουλάχιστον διπλασιαστεί, κατά την περίοδο 2020-2021.
Και φυσικά μετά τα παιδιά και τους νέους ακολουθούν και οι άλλοι. Η καραντίνα άλλαξε τις ζωές μας και διέλυσε την ψυχική υγεία μας.
Πρώτα από όλα τα ίδια τα άτομα που είχαν ήδη ψυχικές διαταραχές κινδύνεψαν περισσότερο αυτά τα χρόνια. Σύμφωνα πάντα με έρευνες αυτά τα άτομα, με σοβαρές διαταραχές ψυχικής υγείας είχαν υψηλότερη θνησιμότητα και ως εκ τούτου θα έπρεπε να συμπεριληφθούν στις ομάδες υψηλότερου κινδύνου για εμφάνιση σοβαρής νόσου και επιπλοκών.
Το lockdown είχε μεγαλύτερο αντίκτυπο σε άτομα με διπολική διαταραχή. Επίσης γυναίκες με κατάθλιψη επηρεάστηκαν περισσότερο από τους άνδρες και οι νεότερες ηλικίες περισσότερο από τις μεγαλύτερες.
Από τον Ιούνιο του 2020 ο επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας του Τμήματος Χημείας του ΕΚΠΑ, καθηγητής Νικόλαος Θωμαΐδης είχε δώσει στη δημοσιότητα ευρήματα που προέκυψαν από την ανάλυση των αστικών αποβλήτων του Κέντρου Επεξεργασίας Λυμάτων Ψυττάλειας κατά τη διάρκεια του lockdown. Οι αριθμοί τα λένε όλα: Κατά τη διάρκεια της πρώτης καραντίνας στην Αττική σημειώθηκε αύξηση 31% στα αντικαταθλιπτικά, 77% στις ψυχοδραστικές ουσίες λοραζεπάμης (για αγχολυτική δράση π.χ. Tavor), 36% στα αντιβιοτικά και αντιϊκά φάρμακα και 198% στα αναλγητικά φάρμακα (παρακεταμόλη).
Οι αναλύσεις από την επεξεργασία του Κέντρου Επεξεργασίας Λυμάτων της Ψυτάλειας έδειξαν επίσης αύξηση 650% (!) στην αμφεταμίνη και 37% στην μεθαμφεταμίνη (έκσταση/MDMA), αλλά και κατανάλωση 800 γρ./ημέρα κοκαΐνης.
Και το μέλλον; Άγνωστο. Γιατί τα σημάδια της πανδημίας στην ψυχή μας θα μας ταλαιπωρούν, ίσως και για όλη μας τη ζωή.
Το φετινό μήνυμα για την Παγκόσμια Ημέρα Ψυχικής Υγείας 2022 του World Federation for Mental Health και του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας είναι: «Ας κάνουμε την ψυχική υγεία και την ευημερία παγκόσμιες προτεραιότητες – Make Mental Health & Well-Being for All a Global Priority.» Μπορούμε;