Οι ζωγραφιές των θυμάτων ρίχνουν φως στην παιδική κακοποίηση και οι ειδικοί εξηγούν όλα όσα έχουν διαπιστώσει κατά τη διάρκεια της επαγγελματικής τους πορείας.
Τα θύματα περιγράφουν τον εφιάλτη τους με συγκεκριμένα χρώματα και σκίτσα. Είναι μικρά παιδιά που εκφράζονται σε ένα κομμάτι χαρτί. Όπως έκανε ένα παιδί στο Αγρίνιο, που υπέφερε μέσα στο σπίτι του, από τον γιο της babysitter που είχαν προσλάβει οι γονείς για να τον προσέχει.
Οι ζωγραφιές που δείχνουν την απώλεια της παιδικής ηλικίας και της αθωότητας. «Φωνάζουν» από μόνες τους για ένα βίαιο περιβάλλον μέσα στα κλειστά σπίτια και αποκαλύπτουν τον τρόμο του παρόντος και τους φόβους του μέλλοντος. Τα χρώματα συνήθως είναι ζωντανά, κυριαρχεί το κόκκινο που συνήθως συμβολίζει την ένταση, ή το μαύρο που δείχνει την σκοτεινή πλευρά που βιώνει ένα παιδί – θύμα κακοποίησης.
Παρατηρώντας τα σκίτσα των παιδιών που έχουν υποστεί οποιοδήποτε είδος κακοποίησης, όπως εξηγεί ο ψυχολόγος Παναγιώτης Πλουμίδης, είναι «σαν να ανοίγεις το βιβλίο της ζούγκλας». Πρόκειται για παιδιά-θύματα που προσπαθούν να αναδείξουν τα συναισθήματά τους, καθώς το να τα εκφράσουν, συχνά αποτελεί τον πιο δύσκολο αγώνα. Όμως οι ιστορίες τους τις περισσότερες φορές, παραμένουν απλές μουντζούρες στο χαρτί, καθώς δεν αποκωδικοποιούνται έγκαιρα.
Μερικές φορές η απεικόνιση των συναισθημάτων τους είναι προφανής, όπως μία ζωγραφιά ενός εξάχρονου με μία φιγούρα με γεννητικά όργανα, ή από την άλλη είναι διακριτική, όπως ένα παιδικό σκίτσο που δείχνει φιγούρες με κομμένα άκρα. «Τα παιδιά προφανώς και μιλούν μέσα από τις ζωγραφιές τους και για αυτό πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί και παρατηρητικοί. Φαίνεται πως δεν μπορούν να εκφράσουν με λέξεις αυτό που τους συμβαίνει και ίσως χρειαστεί πάρα πολύς καιρός. Ο φόβος της αποκάλυψης αλλά και οι “συνέπειές” της συνήθως κρατούν σιωπηλά τα θύματα και ευάλωτα στη συνεχιζόμενη κακοποίηση» αναφέρει ο κ. Πλουμίδης.
«Παρατηρούμε αν το παιδί στη ζωγραφιά είναι απομακρυσμένο από τους γονείς, εάν το σπίτι δεν είναι πολύ “καλοφτιαγμένο” σαν μορφή, ή εάν δεν υπάρχει ήλιος, κάτι το οποίο δείχνει μία ψυχική οριοθέτηση. Υπάρχουν κι πιο “σκοτεινά” σκίτσα, με το πρώτο καμπανάκι να είναι τα ζωγραφισμένα γεννητικά όργανα, ή η περίπτωση που υπάρχει κάποια μουντζούρα σε εκείνο το σημείο. Τα κομμένα άκρα επίσης αποτελούν “red flag” καθώς το παιδί προσπαθεί να δείξει πως αυτά τα χέρια κάνουν πράγματα που δεν θα έπρεπε, ή επιχειρεί να παρουσιάσει μία συμπεριφορά που δεν είναι αποδεκτή από το ίδιο. Κάποιες ζωγραφιές έχουν πάρα πολύ γυμνό ή και εντελώς γυμνό, αυτό είναι σοκαριστικό».
Στην περίπτωση του τετράχρονου αγοριού από το Αγρίνιο, αποδείχτηκε πως οι ζωγραφιές του ήταν το «κλειδί» ώστε να αποκαλυφθεί το μαρτύριο που ζούσε κάθε φορά που ασελγούσε στο απροστάτευτο κορμάκι του ο 28χρονος γιος της babysitter που είχαν προσλάβει οι γονείς για να τον προσέχει.
Σημαντικό κομμάτι αποτελεί και η “συνέντευξη” κατά την διάρκεια που το παιδί ζωγραφίζει, στην οποία οι ειδικοί ζητούν διευκρινίσεις πάνω στο σκίτσο, με τα παιδιά να απαντούν συνήθως με φανταστικές ιστορίες, οι οποίες περιλαμβάνουν ουσιαστικά την ιστορία της οικογένειας. «Πολλές φορές επαναλαμβάνουμε τις ζωγραφιές γιατί μπορεί να μην δείξει κάτι το παιδί με την πρώτη φορά. Τα παιδιά δύσκολα αναφέρονται στα σκοτεινά τους σημεία, κι εμείς προσπαθούμε να τα φωτίσουμε. Παλεύουμε να έρθουν τα σημάδια στην επιφάνεια και να προκαλέσουν μία συνειδητότητα. Προσπαθούμε να αυξήσουμε την έννοια της αυτοπαρατήρησης του παιδιού, να καταλάβει τι ακριβώς συμβαίνει».
Σύμφωνα με τον κ. Πλουμίδη, η πιο σκοτεινή πλευρά ενός παιδιού, είναι αυτή που δεν έχει αντιληφθεί την πραγματικότητα. Στην κακοποίηση υπάρχουν επίπεδα, δηλαδή μία ασέλγεια ή ένα χάδι, σε σχέση με την διεισδυτική κακοποίηση, έχουν τεράστια διαφορά. «Δυστυχώς ή ευτυχώς, μες το μυαλό μας, έχουμε “αποτυπωμένο” πως η οικογένεια, οι γονείς και τα αγαπημένα πρόσωπα της ζωής μας, συμβολίζουν και προσφέρουν αγάπη. Τα παιδιά για αυτό δεν αντιδρούν κυρίως, γιατί συνεχίζουν να πιστεύουν στην αγάπη, όπως και θα έπρεπε να κάνουν. Είναι πάρα πολύ σφοδρή η κακοποίηση κι από πολλά μέτωπα, όπως στην περίπτωση της 12χρονης, η οποία φαίνεται να μην έχει καταλάβει τι ακριβώς έχει περάσει» λέει στο thesstoday.gr.
Στην περίπτωση αυτή, όπως εξηγεί ο τάδε, αν κι πρόκειται για ένα κοριτσάκι 12 ετών, το οποίο μπορεί να συνειδητοποιήσει λόγω της ηλικίας του πως όλα αυτά που βιώνει δεν είναι φυσιολογικά, οι ειδικοί παρατηρούν πως το παιδί αυτό ενδέχεται να μην έχει γνωρίσει ποτέ την “κανονική” αγάπη.
«Περνάμε από τόσα πολλά στάδια μέχρι να μπορέσουμε να αγγίξουμε όντως αυτό που συμβαίνει στα παιδιά-θύματα κακοποίησης. Μπορεί να υπάρχουν παλινδρομήσεις, δηλαδή το παιδί να φέρεται σαν να είναι μικρότερο από την ηλικία του. Από την άλλη, ενδέχεται να έχει εξάρσεις θυμού, αλλά και πολλή έντονη επιθετική συμπεριφορά προς τον θεραπευτή, σαν να φταίει αυτός για όλα. Άλλες φορές, προσπαθεί να τον σαγηνεύσει, όπως γινόταν αντίστοιχα σε αυτό η πράξη της κακοποίησης. Θέλει πολύ μεγάλη προσοχή την οποία και πρέπει να δείχνουμε, για να βοηθήσουμε από την πλευρά μας όσα περισσότερα παιδιά γίνεται».
ΦΩΤΟ ΑΡΧΕΙΟΥ
