Μέσα από 12 ερωτήσεις και απαντήσεις για τις μεταρρυθμίσεις, την ενίσχυση των εισοδημάτων, την αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής και το τραπεζικό σύστημα, το υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, επιχειρεί να διευκρινίσει κάθε πτυχή των μέτρων, που ανακοίνωσε χθες το κυβερνητικό οικονομικό επιτελείο.
Για την ενίσχυση του εισοδήματος των πολιτών.
1) Γιατί οι συνταξιούχοι με προσωπική διαφορά θα λάβουν φέτος επίδομα προσωπικής διαφοράς 100-200 ευρώ, ενώ την προηγούμενη φορά έλαβαν επίδομα 200-300 ευρώ;
Το ύψος του επιδόματος προσωπικής διαφοράς δεν μπορεί να είναι μεγαλύτερο από το ύψος της μόνιμης αύξησης που λαμβάνουν οι συνταξιούχοι. Είναι πρωτίστως θέμα δικαιοσύνης σε σχέση με εκείνους του συνταξιούχους, που είδαν μεγαλύτερες περικοπές στο παρελθόν και κατά κύριο λόγο είναι εκείνοι χωρίς προσωπική διαφορά. Υπενθυμίζεται ότι οι συντάξεις από 1.1.2023 αυξήθηκαν κατά 7,75% και το επίδομα προσωπικής διαφοράς για το 2023 ορίστηκε στα 200-300 ευρώ. Τον Ιανουάριο του 2024 η αύξηση στις συντάξεις προβλέπεται ότι θα είναι της τάξης του 3%. Συνεπώς, για παράδειγμα, αν ένας συνταξιούχος με αποδοχές 1.000 ευρώ έπαιρνε και πάλι το 2024 προσωπική διαφορά 300 ευρώ (25 ευρώ το μήνα αφορολόγητα) τότε θα εισέπραττε σχεδόν την ίδια αύξηση με συνταξιούχο που έχει ίδιες αποδοχές (1.000 ευρώ το μήνα), αλλά δεν έχει προσωπική διαφορά και θα λάβει την αύξηση του 3%, δηλαδή 30 ευρώ το μήνα.
Υπενθυμίζεται ότι σύμφωνα με τις ανακοινώσεις, που έγιναν, το πλαίσιο για την προσωπική διαφορά έχει ως εξής:
*Για 750.000 περίπου συνταξιούχους με συντάξεις έως 1.600 ευρώ, που έχουν προσωπική διαφορά (άνω των 10 ευρώ), θα δοθεί στα τέλη Δεκεμβρίου 2023 έκτακτη οικονομική ενίσχυση από 100 έως 200 ευρώ. Το δημοσιονομικό κόστος εκτιμάται σε περίπου 107 εκατ. ευρώ. Πιο συγκεκριμένα: για όσους λαμβάνουν άθροισμα κύριων συντάξεων έως 700 ευρώ θα δοθεί ενίσχυση 200 ευρώ, για όσους λαμβάνουν άθροισμα κύριων συντάξεων από 700,1 έως 1.100 ευρώ θα δοθεί ενίσχυση 150 ευρώ, για όσους λαμβάνουν άθροισμα κύριων συντάξεων από 1100,1 έως 1600 ευρώ θα δοθεί ενίσχυση 100 ευρώ.
2) Ποιοι θα λάβουν το market pass έως το τέλος του χρόνου και γιατί δεν συνεχίζεται η καθολική εφαρμογή του μέτρου;
Καταρχάς, μόλις πριν από λίγο διάστημα ψηφίστηκε η επέκταση του market pass για όλους τους δικαιούχους μέχρι τα τέλη Οκτωβρίου. Μάλιστα η πλατφόρμα των αιτήσεων έχει ήδη ανοίξει και οι πληρωμές θα γίνουν μέχρι τις 5 Νοεμβρίου. Από την 1η Νοεμβρίου και μέχρι το τέλος του έτους το market pass συνεχίζει να εφαρμόζεται μόνο στις περιοχές που επλήγησαν από τις φυσικές καταστροφές και διπλασιάζεται.
Η απάντηση στο ερώτημα γιατί δεν συνεχίζεται το market pass για όλους και το επόμενο έτος είναι γιατί η Κυβέρνηση επιλέγει την μόνιμη και σταθερή ενίσχυση των εισοδημάτων των πολιτών, που έρχεται μέσω των αυξήσεων στις αποδοχές τους. Οι αυξήσεις στους δημοσίους υπαλλήλους, στις συντάξεις από τις αρχές του νέου έτους, η αύξηση κατά 8% του Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος, οι αυξήσεις στα αναπηρικά επιδόματα που ήδη εφαρμόζονται, το ξεπάγωμα των τριετιών και η εκ νέου αύξηση του κατώτατου μισθού από τις αρχές του νέου έτους, ενισχύουν σταθερά και μόνιμα τα εισοδήματα των πολιτών και εξυπηρετούν αυτή τη στρατηγική. Επιπλέον, το Υπουργείο Ανάπτυξης ανακοίνωσε τέσσερις νέες πρωτοβουλίες για τη συγκράτηση των τιμών που περιλαμβάνουν ειδική επισήμανση στα ράφια για προϊόντα με μειωμένες τιμές, υποχρέωση των σούπερ μάρκετ να κοινοποιούν στο Υπουργείο Ανάπτυξης τους τιμοκαταλόγους των προμηθευτών, δημοσίευση των τιμών λιανικής στα βασικότερα φρούτα και λαχανικά στον ιστότοπο e-katanalotis και ειδική εφαρμογή (app) για την υποβολή καταγγελιών και μέσω κινητού τηλεφώνου.
3) Γιατί δεν χορηγείται εφέτος το επίδομα θέρμανσης στην αντλία;
Οι τιμές του πετρελαίου θέρμανσης πέρυσι – στην έναρξη της χειμερινής περιόδου – εξαιτίας της ενεργειακής κρίσης διαμορφώνονταν σε πολύ υψηλότερα επίπεδα σε σχέση με τις επικρατούσες εκτιμήσεις για την τιμή εκκίνησης του καυσίμου τον προσεχή Οκτώβριο αν και η εν λόγω αγοράς έχει πάντοτε τις δικές της αβεβαιότητες. Πρακτικά η τιμή έναρξης πέρυσι, μετά την κρατική επιδότηση στην αντλία και τις επιπλέον εκπτώσεις από την αγορά, διαμορφώθηκε κοντά στα επίπεδα που εκτιμάται ότι θα κινηθεί εφέτος χωρίς τις επιδοτήσεις αυτές. Συνεπώς, η κυβέρνηση αποφάσισε να διατηρήσει το επίδομα θέρμανσης με βελτιωμένα κριτήρια καταβολής για τις οικογένειες με παιδιά, αλλά ακολουθώντας την ευρωπαϊκή τάση για περιορισμό των οριζόντιων επιδοτήσεων επιλέγει στον προϋπολογισμό του 2024 την προώθηση άλλων κοινωνικών πρωτοβουλιών (αύξηση ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος, αύξηση αναπηρικών επιδομάτων, επίδομα προσωπικής διαφοράς για τους συνταξιούχους, κ.λπ.).
Έτσι, για τη χειμερινή περίοδο 2023-2024 θα χορηγηθεί επίδομα θέρμανσης στα ίδια επίπεδα με πέρυσι, δηλαδή 350 ευρώ πολλαπλασιαζόμενο με βαθμο-ημέρες. Το εισοδηματικό όριο παραμένει το ίδιο για τον άγαμο (16.000 ευρώ) και τον έγγαμο (24.000 ευρώ), αλλά αυξάνεται για τις οικογένειες με παιδιά από 3.000 ευρώ για κάθε τέκνο, σε 5.000 ευρώ για κάθε τέκνο.
4) Ποιους αφορά η υποχρεωτική ασφάλιση έναντι φυσικών καταστροφών;
Σε αυτή τη φάση (από το 2024) η υποχρέωση θα ισχύσει για μεσαίες και μεγάλες επιχειρήσεις με ετήσιο κύκλο εργασιών άνω των 2 εκατ. ευρώ. Η ασφάλιση θα πρέπει να καλύπτει πλημμύρα, σεισμό και πυρκαγιά και να αφορά το κτίριο, τα μηχανήματα, τον εξοπλισμό και τα αποθέματα. Από 1/1/2024 οι επιχειρήσεις αυτές δεν θα αποζημιώνονται από την κρατική αρωγή. Υπολογίζεται ότι στην κατηγορία αυτή εντάσσονται περί τις 16.000 επιχειρήσεις- που καλύπτουν ωστόσο το 87% του συνολικού τζίρου-, οι περισσότερες από τις οποίες ήταν ήδη ασφαλισμένες καθώς οι αποζημιώσεις που καταβάλλονται από τον κρατικό προϋπολογισμό έχουν ανώτατο όριο που δεν καλύπτει τέτοιου μεγέθους ζημιές. Ωστόσο όπως ανέφερε και ο πρωθυπουργός, είναι καιρός να ξεκινήσει ο δημόσιος διάλογος για την υποχρεωτική ασφάλιση όλων των περιουσιών από φυσικές καταστροφές. Είναι ο μόνος τρόπος να αποκατασταθούν ζημιές που είναι αδύνατο να καλύψει τόσο ο κρατικός όσο και – στις περισσότερες περιπτώσεις – ο οικογενειακός προϋπολογισμός.
Για την αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής.
5) Ανακοινώθηκαν δέκα μέτρα άμεσης εφαρμογής για την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής. Τι παραπάνω έχουν αυτά τα δέκα μέτρα σε σχέση με άλλες προσπάθειες που έγιναν από όλες τις προηγούμενες κυβερνήσεις για την αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής;
Για αυτήν την Κυβέρνηση η καταπολέμηση της φοροδιαφυγής είναι μια από τις βασικές της προτεραιότητες για δύο κυρίως λόγους. Πρώτον, για λόγους κοινωνικής δικαιοσύνης και διασφάλισης ίσων όρων ανάμεσα σε επαγγελματίες και επιχειρήσεις. Και δεύτερον, γιατί με αυτόν τον τρόπο θα μειωθούν σημαντικά τα φορολογικά βάρη στο μέλλον. Άλλωστε, αυτή η Κυβέρνηση την πρώτη τετραετία έφερε χειροπιαστά αποτελέσματα στο κυνήγι της φοροδιαφυγής. Να θυμίσουμε ότι προωθήθηκε η ηλεκτρονική τιμολόγηση, περιορίστηκε στο μισό το λεγόμενο «κενό ΦΠΑ». Αλλά δεν φτάνει αυτό. Χρειάζεται εντατικοποίηση της προσπάθειας και βασικός σύμμαχος προς αυτό είναι οι ψηφιακές τεχνολογίες, η διεύρυνση των ηλεκτρονικών συναλλαγών και ο περιορισμός της χρήσης των μετρητών. Στα δέκα μέτρα άμεσης εφαρμογής, ενδεικτικά αναφέρεται η διασύνδεση των POS με τις ταμειακές μηχανές, η θεσμοθέτηση της υποχρεωτικής αγοραπωλησίας ακινήτων μόνο με ηλεκτρονικά μέσα πληρωμής, η καθολική εφαρμογή ηλεκτρονικών τιμολογίων και βιβλίων, η θεσμοθέτηση της πληρωμής των προνοιακών επιδομάτων μέσω πιστωτικών καρτών, η υποχρεωτική αγοραπωλησία ακινήτων με τραπεζικά μέσα πληρωμής. Και όλα αυτά τα μέτρα θα αρχίζουν να εφαρμόζονται εντός των πρώτων μηνών του 2024. Επομένως, υπάρχει τόσο η ισχυρή πολιτική βούληση όσο και τα σύγχρονα ψηφιακά εργαλεία για να επιτευχθεί ο στόχος του περιορισμού της φοροδιαφυγής.
6) Μέσα στα μέτρα αντιμετώπισης της φοροδιαφυγής είναι και η διασύνδεση των POS με τις ταμειακές μηχανές, ένα μέτρο το οποίο έχει εξαγγελθεί στο παρελθόν. Πότε θα ολοκληρωθεί και ποιους θα αφορά;
Πολλές φορές συγχέεται η διασύνδεση των ταμειακών μηχανών με την ΑΑΔΕ, με την διασύνδεση των ταμειακών μηχανών με τα POS. Η διασύνδεση των ταμειακών μηχανών με την ΑΑΔΕ έχει γίνει ήδη και λειτουργεί. Μάλιστα έγιναν και γίνονται συστηματικοί στοχευμένοι έλεγχοι από την ΑΑΔΕ, έχουν επιβληθεί πρόστιμα και έχουν κλείσει και επιχειρήσεις που παρανομούν. Η διασύνδεση τώρα των ταμειακών μηχανών με τα POS θα ολοκληρωθεί μέσα στους πρώτους μήνες του 2024, θα αφορά και τις 450.000 επιχειρήσεις, που υποχρεώνονται βάσει νόμου να το πράξουν και μέσω αυτής θα καταγράφεται κάθε συναλλαγή POS στην ταμειακή μηχανή με άμεση διαβίβαση των δεδομένων στην ΑΑΔΕ σε σχεδόν πραγματικό χρόνο. Επιπλέον, σταδιακά θα επεκταθεί η κατοχή και η χρήση POS και στους υπόλοιπους κλάδους λιανικής. Με αυτές τις κινήσεις περιορίζεται δραστικά μια σημαντική εστία φοροδιαφυγής που ζημιώνει πρωτίστως τους πολίτες.
7) Τι αλλάζει στις επιχειρήσεις με την καθολική εφαρμογή ηλεκτρονικών τιμολογίων και του myDATA;
Προχωράμε μέσα στο 2024, αφού πάρουμε και τις σχετικές εγκρίσεις από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, στην υποχρεωτική εφαρμογή σε όλες τις επιχειρήσεις των ηλεκτρονικών τιμολογίων, μέσω των οποίων θα στέλνονται τα στοιχεία στην πλατφόρμα του myDATA. Πλέον τα έσοδα που δηλώνονται δεν μπορούν να υπολείπονται από αυτά που προκύπτουν από την ηλεκτρονική πληροφόρηση, ενώ ως τιμολόγια εξόδων θα προσμετρώνται για φορολογικούς σκοπούς μόνο όσα έχουν διαβιβασθεί ηλεκτρονικά στο myDATA. Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι από τις δηλώσεις του ΦΠΑ και τις δηλώσεις εισοδήματος τις δύο χρονιές που έπονται (2024 και 2025) δεν θα μπορεί κάποιος να δηλώσει έσοδα ή έξοδα που δεν θα βρίσκονται στο myDATA. Για την ακρίβεια θα μπορεί να δηλώσει μόνο παραπάνω έσοδα ή λιγότερα έξοδα πληρώνοντας και στις δύο περιπτώσεις παραπάνω φόρο.
8) Για ποιο λόγο προχωρήσατε στην επιβολή πρόσθετων επιβαρύνσεων και υποχρεώσεων στους ιδιοκτήτες ακινήτων που δραστηριοποιούνται στις βραχυχρόνιες μισθώσεις; Και μάλιστα επιβάλλοντάς τους και το λεγόμενο πράσινο τέλος;
Η ρύθμιση που εισάγουμε προβλέπει ότι όσοι ιδιοκτήτες εκμεταλλεύονται τρία ή περισσότερα ακίνητα με το καθεστώς της βραχυχρόνιας μίσθωσης θα πρέπει να κάνουν έναρξη επιτηδεύματος, θα υπόκεινται σε ΦΠΑ και θα πληρώνουν τα τέλη παρεπιδημούντων και αντιμετώπισης των συνεπειών της κλιματικής αλλαγής (που αντικαθιστά το φόρο διαμονής). Αυτές οι υποχρεώσεις ήδη ισχύουν για τα τουριστικά καταλύματα. Ας πούμε ότι στην ίδια τουριστική περιοχή υπάρχει ένα κατάλυμα με πέντε διαμερίσματα και ένας ιδιοκτήτης που νοικιάζει πέντε γκαρσονιέρες μέσω βραχυχρόνιων μισθώσεων. Ο πρώτος πληρώνει ήδη ΦΠΑ και όλες τις παραπάνω επιβαρύνσεις, ενώ ο δεύτερος μέχρι σήμερα δεν πληρώνει τίποτε από αυτά, παρά το γεγονός ότι ουσιαστικά ασκεί επιχειρηματική δραστηριότητα. Με τον τρόπο αυτό δημιουργούνται συνθήκες άνισου ανταγωνισμού.
Πέρα από την αντιμετώπιση αυτής της αδικίας, με τη ρύθμιση, που προωθείται, εκτιμάται ότι μερίδα ιδιοκτητών θα επαναφέρει τα ακίνητά της στην αγορά των μακροχρόνιων μισθώσεων, όπου το τελευταίο διάστημα οι πιέσεις είναι αυξημένες. Εξάλλου, το τέλος αντιμετώπισης των συνεπειών της κλιματικής αλλαγής θα συμβάλλει στη χρηματοδότηση των αποζημιώσεων από ακραία καιρικά φαινόμενα, τα οποία δυστυχώς πολλαπλασιάζονται. Το βάρος των αποζημιώσεων δεν είναι δίκαιο να παραμείνει αποκλειστικά στον κρατικό προϋπολογισμό, δηλαδή στους φορολογούμενους. Οι επισκέπτες της χώρας μας και οι ιδιοκτήτες των καταλυμάτων, οι οποίοι άλλωστε βασίζουν τη δραστηριότητά τους στο φυσικό περιβάλλον της πατρίδας μας, μπορούν και πρέπει να συμβάλλουν.
9) Τα μέτρα αυτά όμως δεν θα πλήξουν τις βραχυχρόνιες μισθώσεις, οι οποίες αποτελούν σημαντική πηγή εισοδήματος για χιλιάδες ιδιοκτήτες;
Στόχος της κυβέρνησης δεν είναι να πληγούν οι βραχυχρόνιες μισθώσεις, οι οποίες λειτουργούν συμπληρωματικά προς την ξενοδοχειακή αγορά και συνέβαλαν αποφασιστικά στη μεγάλη ανάπτυξη της τουριστικής κίνησης τα τελευταία χρόνια. Τα μέτρα που λαμβάνονται δεν πλήττουν τις βραχυχρόνιες μισθώσεις και οι λόγοι είναι οι εξής:
– Πρώτον, το μέγεθος των επιβαρύνσεων είναι μικρό: το τέλος αντιμετώπισης των συνεπειών της κλιματικής αλλαγής για τη βραχυχρόνια μίσθωση είναι 1,5 ευρώ ανά διανυκτέρευση και το τέλος παρεπιδημούντων είναι 0,5% επί του τζίρου.
– Δεύτερον, για τους ιδιοκτήτες που εκμεταλλεύονται μέχρι δύο ακίνητα δεν αλλάζει τίποτα εκτός από την επιβολή του τέλους κλιματικής αλλαγής (1,5 ευρώ ανά διανυκτέρευση).
– Τρίτον, η έναρξη δραστηριότητας και η επιβολή ΦΠΑ δεν σημαίνει μόνο επιβαρύνσεις για τους ιδιοκτήτες, αλλά και πολύ σημαντικά οφέλη, που είναι κυρίως ότι οι δαπάνες για τις προμήθειες της πλατφόρμας, τον καθαρισμό, την συντήρηση, τη διαχείριση, κλπ. του ακινήτου θα μπορούν να εκπίπτουν από το φορολογητέο εισόδημα. Επίσης στην περίπτωση των εταιρειών ο φορολογικός συντελεστής είναι χαμηλότερος σε σχέση με (από ένα εισόδημα και πάνω) την κλίμακα των ενοικίων.
Πρόκειται επομένως για μία ισορροπημένη πρόταση που από τη μία λαμβάνει υπόψη τα εύλογα παράπονα των επαγγελματιών του ξενοδοχειακού κλάδου περί αθέμιτου ανταγωνισμού και από την άλλη δεν θα στερεί από τους συμπολίτες μας ένα πρόσθετο εισόδημα από βραχυχρόνιες μισθώσεις. Στόχος μας είναι επίσης, μέσω της παρέμβασής μας, δυνητικά, να επιλέξουν κάποιοι ιδιοκτήτες την μακροχρόνια μίσθωση, αυξάνοντας έτσι το απόθεμα των κατοικιών προς ενοικίαση.
10) Σχετικά τώρα με την υποχρεωτική αγοραπωλησία ακινήτων μέσω τραπεζών, τα μέτρο αυτό δεν θα φέρει αναστάτωση στην αγορά ακινήτων;
Στόχος μας είναι μέσω της παρέμβασής μας αυτής να καταργηθεί η δυνατότητα αγοράς ακινήτων με μετρητά, η οποία συντηρεί φαινόμενα φοροδιαφυγής και ξεπλύματος βρώμικου χρήματος. Σύμφωνα με στοιχεία από την πλατφόρμα myproperty από τον Μάρτιο του 2021 μέχρι σήμερα, από τις 338.511 δηλώσεις μεταβίβασης ακινήτων στις 42.613 δηλώσεις το τίμημα εξοφλήθηκε αποκλειστικά με μετρητά (462.493.710 ευρώ), ενώ σε 41.741 δηλώσεις το τίμημα εξοφλήθηκε εν μέρει με μετρητά (συνολική αξία 2.980.580.395 ευρώ). Επομένως, η αποκλειστική αγοραπωλησία ακινήτων μέσω τραπεζών θα κλείσει μια «μαύρη τρύπα» δυνητικής φοροδιαφυγής που ζημιώνει τόσο τα δημόσια ταμεία όσο- πολλές φορές- και τους αγοραστές των ακινήτων που επιθυμούν πλήρη διαφάνεια στις συναλλαγές.
11) Ποια επιδόματα εξαιρούνται από την υποχρεωτική καταβολή με χρεωστικές κάρτες;
Η καταβολή των επιδομάτων μέσω χρεωστικών καρτών εξασφαλίζει την διοχέτευσή τους στη νόμιμη οικονομία και όχι στην παραοικονομία. Η ρύθμιση αφορά την πλειονότητα των κοινωνικών και προνοιακών επιδομάτων (επιδόματα τέκνων, επίδομα γέννησης, επιδόματα ανεργίας). Εξαιρούνται μόνο ορισμένα επιδόματα που δεν εξαργυρώνονται σε επιχειρήσεις, όπως π.χ. το επίδομα ενοικίου. Η ολοκληρωμένη λίστα των επιδομάτων που θα καταβάλλονται μέσω χρεωστικών καρτών θα περιλαμβάνεται σε σχετική νομοθετική πρωτοβουλία που θα έρθει στη Βουλή το επόμενο διάστημα.
Για την ενίσχυση του ανταγωνισμού στο τραπεζικό σύστημα
12) Με ποιους τρόπους συγκεκριμένα μπορούν οι πολίτες να εξασφαλίσουν υψηλότερες αποδόσεις για τις αποταμιεύσεις τους και χαμηλότερες προμήθειες στις συναλλαγές τους;
Υπάρχουν ήδη εναλλακτικές επιλογές και για τις δύο περιπτώσεις. Ως προς τις αποταμιεύσεις, οι καταθέσεις προθεσμίας προσφέρουν υψηλότερες αποδόσεις, ενώ ήδη ξεκίνησε να παρέχεται η δυνατότητα συμμετοχής ιδιωτών στις εκδόσεις Εντόκων Γραμματίων του Ελληνικού Δημοσίου, που επίσης εξασφαλίζουν σημαντικές αποδόσεις, πολλαπλάσιες από τις καταθέσεις ταμιευτηρίου. Σε ό,τι αφορά τις καθημερινές συναλλαγές για μεταφορές χρημάτων είναι διαθέσιμη η πλατφόρμα IRIS, που εξασφαλίζει ταχείες συναλλαγές και χωρίς προμήθεια για ποσά μέχρι 500 ευρώ. Πρόθεση της κυβέρνησης είναι να διευκολυνθούν οι πληρωμές προς τους ελεύθερους επαγγελματίες μέσω ΙRΙS. Ο πολίτης, δηλαδή, να έχει τη δυνατότητα να συναλλάσσεται με οποιονδήποτε ελεύθερο επαγγελματία μέσω ΙRΙS, καθώς και όλοι οι ελεύθεροι επαγγελματίες να υποχρεούνται να προσφέρουν τη δυνατότητα πληρωμών μέσω ΙRΙS, εφόσον ο συναλλασσόμενος το ζητήσει.
