Την επαναπροσέγγιση της Τουρκίας με το Ισραήλ, με μία συμφωνία οριοθέτησης των θαλάσσιων οδών, αντίστοιχη με εκείνη που υπέγραψε η Άγκυρα με την προσωρινή κυβέρνηση της Τρίπολης, εισηγήθηκε στον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ο εγκέφαλος του τουρκολιβυκού μνημονίου, αντιναύαρχος Σιχάτ Γιαγτσί.
Στην αποκάλυψη προχώρησε ο Σινάν Ουλγκέν, επικεφαλής του κέντρου µελετών EDAM, µε έδρα την Κωνσταντινούπολη. Στη σχετική ανάρτησή του καταγράφεται ότι «τα τελευταία χρόνια, µια αποτυχηµένη περιφερειακή πολιτική από την πλευρά της Αγκυρας, σε συνάρτηση µε την άνευ όρων στήριξη της µουσουλµανικής αδελφότητας, οδήγησε σε αποξένωση της Τουρκίας από την Αίγυπτο και το Ισραήλ. Ως αποτέλεσµα, η Τουρκία βρίσκεται αντιµέτωπη µε µια συµµαχία κρατών της περιοχής που είναι αποφασισµένα να εκµεταλλευτούν τον φυσικό πλούτο της ανατολικής Μεσογείου, σε βάρος των συµφερόντων της Τουρκίας. Για τον Ερντογάν, η συµφωνία µε τη Λιβύη είναι µια φόρµουλα για να σπάσει η αποµόνωση της Τουρκίας και να κερδίσει στήριξη προς όφελός της στο τι η ίδια θεωρεί ως δικαιότερη κατανοµή των υπεράκτιων ενεργειακών αποθεµάτων στην ανατολική Μεσόγειο».
Ο πρωταγωνιστής αυτής της πολιτικής είναι ο αντιναύαρχος και αρχηγός του τουρκικού Ναυτικού, Σιχάτ Γιαγτσί. «Χωρίς τον ρεαλισµό και το θάρρος του Προέδρου Ερντογάν, αυτό θα είχε παραµείνει ένα ακαδηµαϊκό χαρτί στο ράφι µιας βιβλιοθήκης», δήλωσε σχετικά ο Σ. Γιαγτσί για το τουρκολυβικό µνηµόνιο. Ο θαυµασµός είναι αµοιβαίος. Σε οµιλία του στα εγκαίνια του ρωσοτουρκικού αγωγού TurkStream, ο Ερντογάν εξήρε το όνοµα του Γιαγτσί.
Τώρα που η συµφωνία της Λιβύης έχει ολοκληρωθεί, ο Σ. Γιαγτσί λέει ότι υπάρχει ακόµα µία κίνηση που πρέπει να κάνει οπωσδήποτε η Τουρκία: «Υπάρχει ένα πολύ σηµαντικό βήµα που πρέπει να κάνουµε τώρα. Θα πρέπει να υπογράψουµε µε το Ισραήλ, το συντοµότερο δυνατό, την ίδια συµφωνία όσον αφορά την ΑΟΖ που υπογράψαµε µε τη Λιβύη. Αυτό το βήµα θα πρέπει οπωσδήποτε να γίνει». Κάποιοι µπορεί να µπουν στον πειρασµό να εκτιµήσουν ως υπερβολή µια τέτοια κίνηση για δύο κράτη τα οποία ήταν στρατηγικοί εταίροι από το 1990. Οµως, την τελευταία δεκαετία, από την εποχή του αιµατηρού επεισοδίου στο πλοίο «Μavi Marmara» (σ.σ.: στις 31 Μαΐου 2010, οι ισραηλινές ειδικές δυνάµεις πραγµατοποίησαν επιδροµή στη νηοποµπή που επιχείρησε να σπάσει τον αποκλεισµό της Γάζας), οι σχέσεις τους επιδεινώθηκαν και, µάλιστα, Τουρκία και Ισραήλ δεν έχουν ανταλλάξει πρεσβευτές από τον Μάιο του 2017.
Σύµφωνα, όµως, µε τους Τούρκους αναλυτές, υπάρχουν λεπτές ενδείξεις ότι αυτό µπορεί να µην είναι ολόκληρη η εικόνα. Σε πρόσφατη οµιλία του, ο Ερντογάν απείλησε ότι «κανένα σχέδιο στη Μεσόγειο χωρίς την Τουρκία δεν θα µπορούσε να επιβιώσει οικονοµικά, νοµικά ή διπλωµατικά». Ωστόσο, δήλωσε ότι η Τουρκία είναι πρόθυµη να διαπραγµατευτεί µε οποιοδήποτε κράτος, εκτός από την Κύπρο, µε την οποία δεν έχει διπλωµατικές σχέσεις. Με τη φράση «οποιαδήποτε χώρα εκτός από την Κύπρο» υπογράµµισε ότι το Ισραήλ είναι αποδεκτό. Ενα τέτοιο εγχείρηµα είναι αδύναµο τεχνικά και νοµικά. Αν η Τουρκία και το Ισραήλ αποφασίσουν να οριοθετήσουν τα θαλάσσια σύνορά τους, αυτό θα µπορούσε να οδηγήσει σε µια θαλάσσια ζώνη στα νότια της Κύπρου την οποία η Τουρκία ισχυρίζεται ως δική της. Μια τέτοια συµφωνία δεν είναι αδύνατη, καθώς ούτε η Τουρκία ούτε το Ισραήλ -ούτε και οι ΗΠΑ- είναι συµβαλλόµενα µέρη στη Σύµβαση των Ηνωµένων Εθνών για το ∆ίκαιο της Θάλασσας (1982).
Η τουρκική πλευρά ποντάρει στην πανάκριβη οικονοµική πτυχή του φιλόδοξου αγωγού EastMed, µήκους 1.900 χιλιοµέτρων, που θα µεταφέρει το φυσικό αέριο της ανατολικής Μεσογείου στην Ευρώπη. Θεωρούν ότι οι Ισραηλινοί θα ήθελαν να καταστήσουν µια πιο εφικτή συµφωνία µεταφοράς φυσικού αερίου µε την Τουρκία, χωρίς να χρειάζεται µια αλλαγή στην πολιτική ηγεσία και στις δύο χώρες.
Παρά την απουσία πρεσβευτών στην Αγκυρα και στο Τελ Αβίβ, το υφιστάµενο δίκτυο διπλωµατικών δεσµών θα µπορούσε να ενισχυθεί, σύµφωνα µε τα λόγια Τούρκου διπλωµάτη, «για µια πιο αντικειµενική, πιο ανεξάρτητη, ειλικρινή και αµοιβαία κερδοφόρα συµφωνία που θα σέβεται πλήρως τα κυριαρχικά δικαιώµατα των δύο χωρών». Οσον αφορά το Ισραήλ, δηµοσίως αντιτίθεται στη συµφωνία µεταξύ Τουρκίας και Λιβύης, όµως παρασκηνιακά διατηρεί τις επιφυλάξεις του για την οικονοµική βιωσιµότητα του αγωγού EastMed.
Ο υπουργός Εξωτερικών του Ισραήλ, Ισραέλ Κατς, έχει δηλώσει σχετικά για την τουρκολυβική συµφωνία: «Aυτή είναι η επίσηµη θέση του Ισραήλ. Αλλά αυτό δεν σηµαίνει ότι θα στείλουµε πολεµικά πλοία για να αντιπαρατεθούµε µε την Τουρκία…». Οι κινήσεις της Τουρκίας, αλλά και η γενικότερη διαµάχη για την επιρροή στην περιοχή, είναι το αποτέλεσµα του κενού ισχύος που έχει αφήσει η αποµάκρυνση των ΗΠΑ από τη Μέση Ανατολή και την Αφρική. Αυτό δίνει την ευκαιρία στον Eρντογάν να ανακτήσει την επιρροή του στη Μεσόγειο, επιδιώκοντας νέες ισχυρές συµµαχίες, όπως αρχικά έγινε µε τον Βλαντιµίρ Πούτιν.
Κατά δυτικούς διπλωµάτες, ο Τούρκος Πρόεδρος, ο οποίος δεν έχει πολλούς συµµάχους, χρειάζεται και την αποκατάσταση των σχέσεών του µε το Ισραήλ. Το σκεπτικό Ερντογάν, για όποιον σκέφτεται την τουρκική στρατηγική µε ορθολογικούς όρους, καταλήγει πάντα στο ίδιο συµπέρασµα: «Kάνε συµφωνία µε την πιο µεγάλη οικονοµία και την πιο κυρίαρχη στρατιωτική δύναµη στην περιοχή».
Πηγή: Realnews
