Γνωμοδότηση εξέδωσε ο εισαγγελέας του Αρείου Πάγου Ισίδωρος Ντογιάκος έπειτα από ερώτημα που του έθεσε ο ΟΤΕ και η COSMOTE σχετικά με τη νομιμότητα διεξαγωγής ελέγχου σε αρχεία, τράπεζες δεδομένων, έγγραφα, βιβλία και στοιχεία των συγκεκριμένων εταιριών από την Αρχή Διασφάλισης του Απορρήτου των Επικοινωνιών (Α.Δ.Α.Ε.).
Το ζήτημα είχε προκύψει όταν το νομικό τμήμα της εταιρίας, την οποία επισκέφθηκε η ΑΔΑΕ για να διαπιστωθεί η παρακολούθηση του ανεξάρτητου ευρωβουλευτή Γιώργου Κύρτσου και του δημοσιογράφου Τάσου Τέλογλου, απευθύνθηκε για γνωμοδότηση στον εισαγγελέα του Αρείου Πάγου, καθώς το νομικό πλαίσιο είχε αλλάξει πρόσφατα.
Στην 19 σελίδων γνωμοδότηση του ο κ. Ντογιάκος, αφού κάνει εκτενή αναφορά στο νομικό πλαίσιο, σημειώνει ότι η ΑΔΑΕ δεν έχει αρμοδιότητα να ενημερώνει πολίτες για τυχόν παρακολούθηση τους για λόγους εθνικής ασφάλειας, ούτε μπορεί να απευθύνεται σε τηλεφωνικούς παρόχους, καθώς την αρμοδιότητα της ενημέρωσης έχει πλέον Τριμελές Όργανο το οποίο αποτελείται από δύο εισαγγελείς και τον πρόεδρο της ΑΔΑΕ.
Στην ίδια γνωμοδότηση αναφέρει ότι μόνο ο θιγόμενος πολίτης μπορεί να συζήτησει ενημέρωση, ενώ ξεκαθαρίζει ότι πρόσφατος νόμος της κυβέρνησης που ιδρύει το Τριμελές Οργανο για τις παρακολουθήσεις έχει αναδρομική ισχύ.
Κατά τον εισαγγελέα του Άρειου Πάγου η ΑΔΑΕ δεν έχει αρμοδιότητα από την ισχύουσα νομοθεσία να διαχειρίζεται αιτήματα πολιτών που ζητούν να πληροφορηθούν αν υπήρξε παρακολούθηση των τηλεφώνων τους για λόγους εθνικής ασφάλειας, ούτε μπορεί να απευθύνεται για το σκοπό αυτό σε τηλεφωνικούς παρόχους. «Η ενημέρωση του πολίτη, αναφέρεται στη εισαγγελική γνωμοδότηση, για τη λήψη του συγκεκριμένου μέτρου άρσεως του απορρήτου σε βάρος του για λόγους εθνικής ασφάλειας έχει ανατεθεί πλέον αποκλειστικά στο Τριμελές Οργανο του άρθρου 4 παρά & του νόμου 5002 του 2022, στο οποίο προεδρεύει Εισαγγελικός λειτουργός. Ουδές άλλος φορέας νομιμοποιείται προς τούτο ούτε και προβλέπεται από το Νόμο, άλλος τρόπος η διαδικασία ενημέρωσης. Η ΑΔΑΕ δεν έχει πλέον αρμοδιότητα για έλεγχο στους παρόχους ώστε να απαντήσει σε θιγόμενο ιδιώτη. Κυριαρχικός είναι ο ρόλος του Τριμελούς Οργάνου, στο οποίο προεδρεύει Εισαγγελικός Λειτουργός και ο Πρόεδρος της ΑΔΑΕ είναι μέλος» αναφέρει χαρακτηριστικά.
Όπως αναφέρει στην γνωμοδότηση του ο κ. Ντογιακος, η ΑΔΑΕ επιπρόσθετα δεν χρειάζεται να απευθύνεται σε τηλεφωνικούς παρόχους καθώς έχει στη διάθεση της όλες τις διατάξεις για άρση απορρήτου είτε πρόκειται για παρακολουθήσεις της ΕΥΠ για λόγους εθνικής ασφάλειας είτε για παρακολουθήσεις που διατάσσονται για τη διακρίβωση σοβαρών εγκλημάτων. «Ολόκληρο το κείμενο των Διατάξεων και των Βουλευμάτων που επιβάλλουν την άρση του απορρήτου ή απορρίπτουν σχετικό αίτημα, παραδιδόταν αμελλητί στην ΑΔΑΕ και υπό το πρίσμα των διατάξεων του προϊσχύσαντος νόμου 2225 του 1994. Το κείμενο των εν λόγω Διατάξεων και Βουλευμάτων προβλέπεται και με τη θέση σε ισχύ του νόμου 5002 του 2022 να παραδίδεται και πάλι αμελλητί στην ΑΔΑΕ, σε μη επεξεργάσιμη μορφή με ηλεκτρονικό κρυπτογραφημένο μήνυμα το οποίο καλύπτει τις προϋποθέσεις ασφάλειας του απορρήτου του περιεχομένου του. Οι Διατάξεις και τα Βουλεύματα που αποστέλλονται στην ΑΔΑΕ αποθηκεύονται και τηρούνται σε ειδικά ηλεκτρονικά αρχεία που βρίσκονται σε σύστημα βάσης δεδομένων, όπως προβλέπει ο νόμος».
Σύμφωνα με τον εισαγγελέα του Αρείου Πάγου μόνο ο θιγόμενος πολίτης μπορεί να ζητήσει να ενημερωθεί αν το τηλεφωνό του έχει παρακολουθηθεί και να ακολουθηθεί η νόμιμη διαδικασία που προβλέπεται με σχετική απόφαση του Τριμελούς Οργάνου μετά την παρέλευση τριετίας, αν η παρακολούθηση έγινε για λόγους εθνικής ασφάλειας και υπό την προϋπόθεση, πως από την ενημέρωση δεν διακυβεύεται ο σκοπός για τον οποίον έγινε. Κατα συνέπεια, δεν έχουν τη δυνατότητα να ζητήσουν στοιχεία αλλά πρόσωπα πλην του θιγόμενου, όπως για παράδειγμα αρχηγός πολιτικού κόμματος.
Σημειώνεται, ότι εκκρεμεί αίτημα του αρχηγού του ΣΥΡΙΖΑ ΠΣ Αλέξη Τσίπρα προς την ΑΔΑΕ για ενημέρωση.
Βαριές ποινές
Στη γνωμοδότηση γίνεται αναφορά και σε σειρά διατάξεων που επισύρουν ποινές που φτάνουν μέχρι και τα δέκα χρόνια κάθειρξης για όσους παραβιάζουν τη διαδικασία που προβλέπει ο νόμος. «Λόγω του ιδιαίτερα ευαίσθητου χαρακτήρα του θέματος τη άρσεως του απορρήτου των επικοινωνιών, οι προβλεπόμενες από το ήδη ισχύον νομοθετικό καθεστώς ποινικές κυρώσεις σε περίπτωση παραβίασης των σχετικών διατάξεων τόσο εκ μέρους κάποιου μέλους της ΑΔΑΕ όσο και εκ μέρους άλλων προσώπων, τα οποία αναφέρονται σαφώς στο Νόμο, είναι ιδιαίτερα σοβαρές, με προβλεπόμενη ποινή, υπό ορισμένες προϋποθέσεις, ακόμα και πρόσκαιρης κάθειρξης».
