Μετά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, οι χώρες που συμμετείχαν σε αυτόν είχαν μεγάλα οικονομικά προβλήματα να αντιμετωπίσουν. Η Αμερική, κάποια χρόνια μετά, άρχισε να πηγαίνει καλά. Η άνοδος του χρηματιστηρίου έφερε μια σιγουριά και μια αισιοδοξία στους Αμερικανούς που είχαν σιγά σιγά αφήσει πίσω τον πόλεμο και προσπαθούσαν να φτιάξουν μια νέα ζωή.
Τον Σεπτέμβριο του 2025 οι τιμές του χρηματιστηρίου έφτασαν στο πιο ψηλό σημείο. Και όλοι ξεκινάνε να δανείζονται για να παίξουν στο χρηματιστήριο.
από τη Μυρτώ Τζώρτζου
Ελάχιστοι είχαν προβλέψει ότι όλο αυτό είναι μια φούσκα. Έτσι γίνεται άλλωστε πάντα. Μια φούσκα που ήταν έτοιμη να σπάσει. Με καταστροφικές για την κοινωνία συνέπειες.
Και φτάνουμε στον Οκτώβριο του 2029. Η πτώση των τιμών των μετοχών έχει ξεκινήσει. Στις 24 Οκτωβρίου ο Dow Jones υποχωρεί 9%. 13 εκατομμύρια μετοχές αλλάζουν χέρια, αριθμός-ρεκόρ για εκείνη την εποχή.
Στις 28 Οκτωβρίου τα πράγματα διαγράφονται πολύ άσχημα.
Στις 29 Οκτωβρίου, Τρίτη, γίνεται το μεγάλο μπαμ. Η Wall Street καταρρέει. Δεν μπορεί με τίποτα να συγκρατήσει την πτώση των τιμών και να απορροφήσει τη ζημιά.
ο Dow Jones κάνει βουτιά 11%, στη δεύτερη διαδοχική συνεδρίαση πτώσης σε διψήφιο ποσοστό. Οι επενδυτές ξεπουλούν 16.410.030 μετοχές σε συνθήκες πανικού. Είναι η πρώτη ημέρα της μαύρης περιόδου που έμεινε γνωστή ως η Μεγάλη Κρίση (Great Depression). Και η Τρίτη αυτή είναι γνωστή ως Μαύρη Τρίτη.
Εκατομμύρια τίτλοι μετοχών μετατρέπονται σε χαρτιά δίχως καμιά αξία. Η αγορά μέσα σε λίγες ώρες έχει απώλειες της τάξης των 14 δισεκατομμύρια δολαρίων! Το σύνολο της ζημιάς αγγίζει τα 30 δις., ποσό που ξεπερνά κατά δέκα φορές τον ετήσιο προϋπολογισμό των ΗΠΑ!
Η οικονομική ελίτ της Αμερικής προσπαθεί να σώσει την αγορά – μέλη της οικογένειας Ροκφέλερ και της General Motors αγοράζουν μεγάλες ποσότητες μετοχών για να αποδείξουν την εμπιστοσύνη τους στην αγορά, αλλά η κίνηση δεν θα μπορούσε να ανακόψει την καταιγίδα.
Λίγες μέρες μετά πολλές τράπεζες-πάνω από 1600- με τεράστια προβλήματα ρευστότητας θα κηρύξουν πτώχευση. Μέχρι τα τέλη του 1930 καταρρέουν περίπου 9.000 τράπεζες, ενώ σε βάθος τετραετίας 85.000 επιχειρήσεις κηρύσσουν πτώχευση και 140 δις. δολάρια καταθέσεων εξατμίζονται. Έως το 1932 οι νέοι άνεργοι έχουν φτάσει τα 14 εκατομμύρια, που σημαίνει ότι περίπου 12.000 άνθρωποι χάνουν ημερησίως τη δουλειά τους! Πάνω από 23.000 φτάνουν στο χειρότερο σημείο να αυτοκτονήσουν. 1 στους 20 γεωργούς αναγκάζεται να αφήσει τη γη του και να φύγει από τον τόπο του, με σκοπό να αναζητήσει μια καλύτερη τύχη.
Από το 1929 μέχρι το 1932, οι μετοχές στο Χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης έχουν απολέσει το 73% της αξίας τους. Το 1930 εννέα εκατομμύρια λογαριασμοί αποταμιεύσεων εκμηδενίζονται.
Για αρκετούς όσα διαδραματίστηκαν τη «Μαύρη Τρίτη» αλλά και τις προηγούμενες ημέρες του Μεγάλου Κραχ, όπως έμεινε στην ιστορία, ήταν σε μεγάλο βαθμό αναμενόμενα. Τα μηνύματα για ύπαρξη φούσκας και τον κίνδυνο να σκάσει υπήρχαν αρκετό διάστημα πριν, αλλά κανείς δεν ήθελε να τα ακούσει.
Εκείνη την εποχή πιο δημοφιλείς προσωπικότητες στην Αμερική ήταν οι τραπεζίτες, οι χρηματιστές και οι οικονομολόγοι που συντηρούσαν την ευφορία και καλλιεργούσαν την εντύπωση ότι το χρηματιστήριο θα βρισκόταν σε μόνιμη άνοδο. Όσοι προειδοποιούσαν για τους κινδύνους αποκαλούνταν«Κασσάνδρες»και δεν τους έπαιρναν στα σοβαρά.
Η κατάσταση άργησε να επανέρθει.25 χρόνια χρειάστηκαν για να ξαναπάρουν οι μετοχές την αξία που είχαν πριν από το κραχ: μόνο το 1954 κατάφερε ο Dow Jones να φθάσει στα επίπεδα του φθινοπώρου του 1929 ενώ μετά τη «Μαύρη Δευτέρα» του 1987 χρειάστηκαν μόλις δύο χρόνια για να σκαρφαλώσει ξανά η τιμή πολλών μετοχών στα προ του κραχ επίπεδα.
Στην Ελλάδα η κυβέρνηση του Ελευθερίου Βενιζέλου νιώθει για τα καλά τις επιπτώσεις από όλο αυτό. Η ελληνική οικονομία επλήγη επειδή βασιζόταν στις εξαγωγές αγροτικών προϊόντων, για τα οποία μειώθηκε η ζήτηση, και στα εμβάσματα των μεταναστών, τα οποία άρχισαν να στραγγίζουν.
Μαζί, το κραχ του 1929 και η Μεγάλη Ύφεση αποτέλεσαν τη μεγαλύτερη οικονομική κρίση του 20ού αιώνα.