Εν αναμονή των δημοτικών και περιφερειακών εκλογών τον ερχόμενο Οκτώβρη, έχει σημασία να θέσουμε ορισμένα ερωτήματα σχετικά με τη σχέση του κάθε πολίτη με τον θεσμό της Περιφέρειας.
Ο ρόλος του πολίτη φαίνεται να περιορίζεται στο να ψηφίζει μια φορά την τετραετία στις Περιφερειακές-Δημοτικές εκλογές. Κατά τα άλλα, ο πολίτης δεν εμπλέκεται ουσιαστικά στην άσκηση των καθηκόντων της Περιφέρειας. Για παράδειγμα, αν ρίξουμε μια ματιά στο site της Περιφέρειας Αττικής, στις ετήσιες εκθέσεις για τις δράσεις της Περιφέρειας, δεν αναγράφεται κάπου η εμπλοκή της κοινότητας είτε με τη μορφή κοινωνικής έρευνας για τις ανάγκες των πολιτών είτε με τη μορφή δομημένων διαδικασιών, όπου οι πολίτες θα είχαν τη δυνατότητα να καταθέτουν προτάσεις για τα σημαντικότερα προβλήματα της καθημερινότητάς τους στις γειτονιές της Αττικής.
Αντίθετα, η όποια πρόσκληση σε δημόσια διαβούλευση, φαίνεται να υλοποιείται καταναγκαστικά, γι’αυτό και δεν εξασφαλίζεται η καθολική προσβασιμότητα συμμετοχής στη διαδικασία, π.χ. για τους τεχνολογικά αναλφάβητους συμπολίτες μας.
Θα μπορούσαμε να επεκτείνουμε τον συγκεκριμένο προβληματισμό, ωστόσο, και να καταλήξουμε να αναρωτηθούμε ακόμα και για το αν ο μέσος πολίτης έχει πρόσβαση στην πληροφορία των αρμοδιοτήτων της Περιφέρειας. Ειδικότερα, το ερώτημα είναι με ποιον τρόπο ο μέσος πολίτης μπορεί να πληροφορηθεί για τα καθήκοντα της Περιφέρειας απέναντι στην τοπική κοινότητα.
Ποιος είναι υπεύθυνος για την πληροφόρηση των πολιτών για τις αρμοδιότητες της Περιφέρειας και πού αποσκοπεί η έλλειψη ενημέρωσης;
Εδώ χρειάζεται να πάρουμε θέση για το αν η ενημέρωση των πολιτών σχετικά με τα καθήκοντα των θεσμών είναι ατομική ή πολιτική ευθύνη. Αν δώσουμε ως απάντηση ότι η πληροφόρηση των κοινοτήτων είναι ατομική ευθύνη, θα είναι σαν να παραδεχόμαστε ότι ο μέσος πολίτης πρέπει να έχει εξειδικευμένες γνώσεις και να βρει μέσα που δεν έχει, αν θέλει να γνωρίσει τις αρμοδιότητες που έχει απέναντί του η Περιφέρεια. Εμπόδια στην πληροφόρηση θα μπορούσαν να είναι η δυσκολία στη χρήση ψηφιακών μέσων για την εύρεση νόμων και άρθρων, η μη πρόσβαση σε τεχνολογικά μέσα και ο αποκλεισμός ανθρώπων με αναπηρία από τον ψηφιακό κόσμο.
Αν ένας πολίτης στην Αττική θελήσει να μάθει ποιες είναι οι αρμοδιότητες της Περιφέρειας, το πιθανότερο θα ήταν να επισκεφθεί την επίσημη ιστοσελίδα στην οποία δεν θα έβρισκε πουθενά καταγεγραμμένα τα επίσημα και νομοθετημένα καθήκοντα της Περιφέρειας. Εγείρει σοβαρά ερωτήματα αυτό το γεγονός, καθώς ακούγεται αδιανόητο μια τόσο μεγάλη περιφέρεια στην Ελλάδα που διαχειρίζεται προϋπολογισμό εκατομμυρίων ευρώ ετησίως, να μην προσφέρει την υποτυπώδη πληροφόρηση για τις ευθύνες της απέναντι στην κοινότητα. Η βασική προβληματική του θέματος αφορά στο εξής: σε συμφωνίες όπου οι όροι είναι ασαφείς, στην πραγματικότητα δεν μπορεί να υπάρξει καμία παράβαση καθήκοντος. Και αυτό, γιατί, για να υπάρξει παράβαση καθήκοντος, πρέπει να τα καθήκοντα να έχουν οριστεί με σαφήνεια. Η μη καταγραφή των αρμοδιοτήτων της Περιφέρειας στον επίσημο ιστότοπο της Περιφέρειας Αττικής εξυπηρετεί τη “θωλή” οριοθέτηση καθηκόντων, την απόκρυψη των ευθυνών καθώς και αποθαρρύνει τις διεκδικήσεις και την κριτική της κοινότητας.
Ποια είναι η σχέση πολίτη-Περιφέρειας και τι επιδιώκουμε;
Αν δούμε, λοιπόν, τη σχέση του πολίτη με τον θεσμό της Περιφέρειας σαν μια συμφωνία Συνεργασίας και Εμπιστοσύνης, χρειάζεται αυτή η συμφωνία να είναι πάνω σε ξεκάθαρους όρους και αρμοδιότητες, ώστε ο κάθε πολίτης και η κοινότητα να έχουν το δικαίωμα να απαιτήσουν από τους θεσμούς να λογοδοτήσουν -με σαφή και προσβάσιμο τρόπο- για παραλείψεις, σφάλματα και παραβάσεις καθηκόντων.
Το ζήτημα, επομένως, είναι πώς θέλουμε αυτή τη σχέση με τον πολίτη; Θέλουμε μια σχέση όπου ο πολίτης θα συμμετέχει ως υποτελής και άβουλος ή μια σχέση όπου ο βασικός πρωταγωνιστής θα είναι η κοινότητα και ο θεσμός απλώς ένα μέσο για την κάλυψη των αναγκών των πολιτών;
Με τον Γιώργο Ιωακειμίδη ως νέο Περιφερειάρχη, ξέρουμε ότι θα χρειαστεί να εργαστούμε σκληρά για τη διαμόρφωση απλών και σύγχρονων διαδικασιών ενημέρωσης των πολιτών για τις αρμοδιότητες της Περιφέρειας. Είναι, επίσης, σημαντικό να οριστούν πλαίσια και διαδικασίες όπου ο κάθε πολίτης θα μπορεί να εκφέρει άποψη για τα κακώς κείμενα και να καταθέτει προτάσεις. Τέτοιες αλλαγές θα επικύρωναν ουσιαστικά το δικαίωμα του πολίτη να ελέγχει τη ζωή του και να παρεμβαίνει ως ενεργό υποκείμενο στην άσκηση κοινωνικής πολιτικής. Μάλιστα, το δικαίωμα της ενημέρωσης αλλά και της συμμετοχής δεν μπορεί να χωράει διακρίσεις. Χρειάζεται τα παραπάνω να εξασφαλιστούν με καθολικά προσβάσιμο τρόπο, ο οποίος να συμπεριλαμβάνει άτομα χωρίς πρόσβαση σε τεχνολογικά μέσα, άτομα με οπτική ή ακουστική βλάβη και πολίτες που στερούνται δεξιοτήτων χειρισμού ψηφιακών μέσων.
Είναι εφικτό ο πολίτης να γίνει ενεργό υποκείμενο στη σχέση του με τους θεσμούς. Το ερώτημα είναι σε τι θέση θέλουμε τους πολίτες και αν τολμάμε να τους δώσουμε τη δυνατότητα της κριτικής.
Στον Αττικό Κύκλο Συνεργασίας και Εμπιστοσύνης, θέλουμε και μπορούμε. Γι’ αυτό δίνουμε τα χέρια αι προχωράμε Μαζί.
