Ο Ευρωπαϊκός Χώρος Δεδομένων Υγείας αποτελεί ένα από τα κεντρικά δομικά στοιχεία μιας ισχυρής ευρωπαϊκής ένωσης υγείας.
Στόχος του είναι να βοηθήσει την ΕΕ να σημειώσει ουσιαστική και άμεση πρόοδο στον τρόπο με τον οποίο παρέχεται υγειονομική περίθαλψη σε ανθρώπους σε ολόκληρη την γηραιά ήπειρο, καθώς και να δώσει τη δυνατότητα στους πολίτες να ελέγχουν τα δεδομένα υγείας τους στη χώρα καταγωγής τους ή σε άλλα κράτη μέλη.
Ο Ευρωπαϊκός Χώρος Δεδομένων για την υγεία είναι ένα οικοσύστημα ειδικά για την υγεία το οποίο αποτελείται από κανόνες, κοινά πρότυπα, πρακτικές και υποδομές.
Αποσκοπεί στην ενδυνάμωση των ατόμων μέσω της αυξημένης ψηφιακής πρόσβασης και ελέγχου των ηλεκτρονικών προσωπικών δεδομένων υγείας τους, σε εθνικό και ενωσιακό επίπεδο, καθώς και της στήριξης της ελεύθερης κυκλοφορίας τους.
Προωθεί την ενιαία αγορά για συστήματα ηλεκτρονικών μητρώων υγείας, συναφή ιατρο-τεχνολογικά προϊόντα και συστήματα τεχνητής νοημοσύνης.
Ο Ευρωπαϊκός Χώρος Δεδομένων Υγείας (EHDS) έχει δύο κύριες επιδιώξεις:
1.Τη δημιουργία ηλεκτρονικών αρχείων υγείας (Ηλεκτρονικά Μητρώα Υγείας – EHR).
2.Την δόμηση ενός νομικού πλαισίου για τη διαθεσιμότητα δεδομένων από αυτά τα αρχεία για δευτερεύοντες σκοπούς (ήτοι, εκτός της παροχής υπηρεσιών υγειονομικής περίθαλψης).
Ρυθμιστικά, καλύπτει τα ηλεκτρονικά αρχεία υγείας, την υποχρεωτική διασυνοριακή χρήση τους εντός ΕΕ, τους κανόνες για τη διάθεση στην αγορά συστημάτων ηλεκτρονικών δεδομένων υγείας, και τον «χώρο δεδομένων υγείας».
Ωστόσο, δύο ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που σχετίζονται με τα αρχεία δεδομένων υγείας διαφοροποιούν αυτή τη νομοθετική πρωτοβουλία.
Πρώτον, τα δεδομένα υγείας αποτελούν ίσως την πιο ευαίσθητη μορφή προσωπικών δεδομένων, απολαμβάνουν ισχυρότερης διαφύλαξης σύμφωνα με τον Γενικό Κανονισμό Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων, και ως εκ τούτου απαιτούν ένα ισχυρό πλέγμα προάσπισης.
Δεύτερον, πολλά Κράτη Μέλη δεν διαθέτουν ακόμη συστήματα κεντρικών ψηφιοποιημένων αρχείων δεδομένων υγείας, ούτε έχουν αναπτύξει την κατάλληλη αναγκαία υποδομή. Συνεπώς, ο νέος Κανονισμός οφείλει να εγκαταστήσει συμπαγείς κανόνες και για τα δύο ζητήματα.
Η ομάδα μας η Left αντιμετώπισε ως χρήσιμο εργαλείο την πρόταση της Κομισιόν για τη βελτίωση και τη διευκόλυνση της έρευνας για την υγεία, για την πρόληψη και την καλύτερη καταγραφή των ασθενειών, και για την εξοικονόμηση πόρων και χρόνου. Πολύ σημαντική για εμάς και γι’ αυτό καταθέσαμε πολλές τροπολογίες η ενίσχυση της προστασίας των προσωπικών δεδομένων.
Τέλος θεωρούμε σημαντικό το γεγονός ότι το σύστημα έχει τη δυνατότητα να βελτιώσει την κατανόηση των σπάνιων ασθενειών και να συμβάλει στην έρευνα και ανάπτυξη νέων φαρμάκων.
Εντοπίσαμε και άλλα θετικά στοιχεία όπως την εντός Ένωσης διασυνοριακή πρόσβαση στα ηλεκτρονικά αρχεία δεδομένων υγείας για «πρωταρχικούς σκοπούς», δηλαδή για παροχή υγειονομικής περίθαλψης.
Το γεγονός ότι οι ασθενείς μπορούν να περιορίσουν την πρόσβαση στα δεδομένα τους σε συγκεκριμένους γιατρούς ή κατηγορίες γιατρών. Αυτός ο περιορισμός θα πρέπει να εγγυάται την ασφάλεια των δεδομένων, και να μην είναι ανιχνεύσιμος από τους γιατρούς.
Πολύ σημαντική για τους ασθενείς είναι η δυνατότητα οι ηλεκτρονικές συνταγές να αναγνωρίζονται και να εκτελούνται σε όλα τα φαρμακεία που λειτουργούν στα Κράτη-Μέλη, ανεξαρτήτως της έδρας του ιατρού συνταγογράφησης και της μόνιμης ή συνήθους κατοικίας του ασθενούς.
Ζητήσαμε και καταφέραμε οι φορείς εποπτείας της πρόσβασης σε δεδομένα υγείας οφείλουν να διασφαλίζουν ότι τα δεδομένα παρέχονται αποκλειστικά σε ανωνυμοποιημένη μορφή, εκτός εάν ο σκοπός της επεξεργασίας δεν μπορεί να επιτευχθεί με αυτόν τον τρόπο, οπότε και επιλέγεται η οδός της ψευδωνυμοποίησης. Και επιπλέον η αποθήκευση των σχετικών δεδομένων και η τήρηση των μητρώων θα λαμβάνει χώρα αποκλειστικά εντός της εδαφικής επικράτειας της ΕΕ.
Για εμάς είναι αρνητικό το γεγονός ότι είναι υποχρεωτική η ένταξη όλων των φυσικών προσώπων στα Ηλεκτρονικά Μητρώα Δεδομένων Υγείας. Επιδιώξαμε η ένταξη να υφίσταται υπό μορφή δυνατότητας (opt-in) και όχι ως υποχρέωση
Δεν συμφωνούμε με την δυνατότητα διασύνδεσης των «εφαρμογών ευεξίας και ευζωίας» με το Μητρώο, και διάθεση αυτών των δεδομένων για δευτερεύουσα χρήση. Επιδιώξαμε να αποκλειστούν εντελώς οι συγκεκριμένες εφαρμογές. Πετύχαμε να εξαιρεθούν η επεξεργασία ανθρώπινων γενετικών δεδομένων, δεδομένων από βιοτράπεζες, και δεδομένων από εφαρμογές ευεξίας, για τις οποίες προβλέπεται μηχανισμός ρητής συναίνεσης (opt-in).
Τα δεδομένα υγείας τα οποία περιλαμβάνουν περιεχόμενο που προστατεύεται από δικαιώματα διανοητικής ιδιοκτησίας και εμπορικό απόρρητο τυγχάνουν ειδικής προστασίας την οποία παρέχουν μέσω μιας σύνθετης διαδικασίας οι Φορείς Πρόσβασης Δεδομένων Υγείας (αρμόδιοι για την έκδοση αδειών δεδομένων για δευτερογενή χρήση.
Ο ευρωπαϊκός χώρος δεδομένων υγείας είναι σημαντικός μας αφορά όλους αλλά θα πρέπει με κάθε τρόπο να διασφαλιστεί η προστασία των δικαιωμάτων των πολιτών γεγονός που για εμάς αποτελεί κορυφαίο ζήτημα.
*Το άρθρο του Κώστα Αρβανίτη δημοσιεύθηκε στο tvxs.gr