Είμαστε στα τέλη Οκτωβρίου του 1968. Η ήδη κλονισμένη υγεία του «Γέρου της Δημοκρατίας» Γεωργίου Παπανδρέου επιδεινώνεται. Μια ξαφνική βαριάς μορφής γαστρορραγία στις 25 Οκτωβρίου θα υποχρεώσει τους δικούς του να τον μεταφέρουν στο νοσοκομείο του Ευαγγελισμού. Εκεί οι γιατροί καταβάλουν κάθε προσπάθεια για να τον σώσουν.
Στις 31 Οκτωβρίου ο Παπανδρέου εγχειρίζεται. Η επέμβαση κρατά 5 ώρες και όλα δείχνουν ότι παρά τη σοβαρή του κατάσταση τελικά θα πάνε καλά τα πράγματα. Στο προσκέφαλό του βρίσκεται ο γιος του Γεώργιος —ο Ανδρέας βρισκόταν στο εξωτερικό— και η νύφη του Μαργαρίτα. Στις 2.05′ (μετά τα μεσάνυχτα) δυστυχώς όλα ανατρέπονται. Ένα ξαφνικό εγκεφαλικό επεισόδιο αιφνιδιάζει τους πάντες. Ο γιατρός Δ. Μπάκαλος αγωνίζεται με κάθε μέσο να τον κρατήσει στη ζωή, όμως ο αγώνας είναι άνισος. Στις 2.20′ το πρωί της 1ης Νοεμβρίου ο Γεώργιος Παπανδρέου πεθαίνει.
Μυρτώ Τζώρτζου
Τα νέα μεταδίδονται με εκπληκτική ταχύτητα. Κόσμος, παρά τις απαγορεύσεις της χούντας, αρχίζει να μαζεύεται έξω από το εκκλησάκι του Ευαγγελισμού. Μέχρι το βράδυ έχουν συγκεντρωθεί περίπου 2 με 2.500 χιλιάδες άτομα.
Είναι να μεταφερθεί ο νεκρός στη Μητρόπολη. Κάποια στιγμή η οδός Μαρασλή γεμίζει με αστυνομικούς, οι οποίοι διώχνουν τον κόσμο. Στην είσοδο φαίνεται το φέρετρο. Παράλληλα με τη δυνατή μπόρα ξεσπάει και δυνατό χειροκρότημα μαζί με κραυγές: «Παπανδρέου». Η νεκροφόρα τρέχει με μεγάλη ταχύτητα και φτάνει στη Μητρόπολη. Εκεί βρίσκονται πάνω από 7 χιλιάδες άτομα. Χειροκροτήματα – φωνές.
Ο νεκρός βρίσκεται στο εκκλησάκι του Αγίου Ελευθερίου (δίπλα στη Μητρόπολη), όπου κυριολεκτικά πολιορκείται από χιλιάδες κόσμου. Η κυβέρνηση τάχει χαμένα και η αστυνομία προσπαθεί να κάνει όσο «διακριτικότερη» γίνεται την παρουσία της.
Την τάξη γύρω από το εκκλησάκι έχουν αναλάβει κάποια παλιά μέλη της Ε.Δ.Η.Ν., της νεολαίας του Κέντρου. Ο κόσμος σχηματίζει ουρές για να προσκυνήσει. Μέσα στο εκκλησάκι η ατμόσφαιρα είναι κατανυκτική. Οι άνθρωποι πλησιάζουν στο φέρετρο —πολλοί κλαίνε— φιλούν το νεκρό και προχωρούν σιωπηλοί στην έξοδο.
Κοντά στο φέρετρο βρίσκεται η Μαργαρίτα Παπανδρέου με τα παιδιά της και άλλα μέλη της οικογένειας. Ο κόσμος που βγαίνει από το εκκλησάκι δε φεύγει. Σχηματίζει παρέες και συζητά χαμηλόφωνα. Δίνει ραντεβού για την επομένη, στην κηδεία.
Ο μεγάλος αντίπαλος της χούντας είναι νεκρός. Την επομένη το πρωί συγκεντρώνεται από πολύ νωρίς κόσμος. Στις 9 και 30 γίνεται το αδιαχώρητο. Και όλο και έρχονται και άλλοι. Κλείνουν όλοι οι γύρω δρόμοι. Παντού αστυνομία. Ο κόσμος απλώνεται από το Σύνταγμα μέχρι το Μοναστηράκι και από Πανεπιστημίου μέχρι την Πλάκα. Μυρίζει όμως μπαρούτι.
Γίνονται κάποια μικροεπεισόδια. Η νεκρώσιμη ακολουθία είναι να αρχίσει στις 11 και 30. Ξαφνικά, οι συγκεντρωμένοι στο χώρο της Μητρόπολης ακούν μια δυνατή βουή από τη Μητροπόλεως. Σαν σύνθημα. Πα-παν-δρέ-ου, Πα-παν-δρέ-ου. Δεύτερο σύνθημα: Δη-μο-κρα-τία.
Έρχονται εκπρόσωποι του διπλωματικού σώματος —απουσίασαν οι διπλωμάτες των σοσιαλιστικών και των αραβικών χωρών— εκπρόσωποι του πολιτικού κόσμου, άνθρωποι της επιστήμης και της τέχνης, φίλοι της οικογένειας και άλλοι επίσημοι.
Μερικοί αρχίζουν να τραγουδούν τον εθνικό ύμνο που σε λίγο απλώνεται παντού. Η στροφή «γιατί τά ‘σκιαζε η φοβέρα και τα πλάκων’ η σκλαβιά» επαναλαμβάνεται διαρκώς από τον κόσμο…
Λίγο μετά τις 12 τελειώνει η τελετή. Μόλις ξεπροβάλλει το φέρετρο γίνεται χαμός. Κραυγές από παντού, συνθήματα, χειροκροτήματα. Ξανά ο εθνικός ύμνος. Πολλοί πετούν λουλούδια. Το φέρετρο είναι καλυμμένο με την ελληνική σημαία. Αμέτρητα στεφάνια. Με δυσκολία ανοίγεται διάδρομος για να ξεκινήσει η πομπή προς το Σύνταγμα. Αδιαχώρητο. Κόσμος παντού, στα πεζοδρόμια, στα μπαλκόνια, στις ταράτσες, φωνάζει: « Κάτω η Χούντα. Σήκω Γέρο να μας δεις. Σήμερα πεθαίνετε εσείς. Δεν περνάει ο Φασισμός.»
Οι αστυνομικοί, σαστισμένοι, απλώς παρακολουθούν τη μεγαλειώδη πομπή, που εξελίσσεται σε γιορτή της δημοκρατίας. Ασφαλίτες όμως με πολιτική περιβολή συλλαμβάνουν δεκάδες νέους. Οι «ταραξίες» διώκονται με τις συνήθεις κατηγορίες (αντίσταση κατά της Αρχής, περιύβριση Αρχής κ.ά.), καταδικάζονται από το Έκτακτο Στρατοδικείο με συνοπτικές διαδικασίες και καταδικάζονται σε ποινές φυλάκισης από οκτώ μήνες έως τέσσερα χρόνια.
Η κηδεία του Γεώργιου Παπανδρέου λειτουργεί ως η πρώτη λαϊκή εκδήλωση τόσο προς αποδοκιμασία του καθεστώτος όσο και προς απόρριψη –όχι απλώς αμφισβήτηση– του «δημοψηφισματικού» αποτελέσματος.
