Οι παραδόσεις στην περιοχή του Τυρνάβου της Λάρισας αναβιώνουν κάθε χρόνο με έθιμα την περίοδο της Αποκριάς που διατηρούνται αναλλοίωτα στον χρόνο. Στον Τύρναβο την ημέρα της Καθαράς Δευτέρας αναβιώνει το τολμηρό παραδοσιακό έθιμο «μπουρανί».
Πρόκειται για ένα διονυσιακό «έθιμο του φαλλού», το οποίο μαζί με το καρναβάλι του Τυρνάβου προσελκύει επισκέπτες από κάθε γωνιά της Ελλάδας.
Το έθιμο και οι ρίζες του
Οι κάτοικοι του Τυρνάβου γιορτάζουν κάθε χρόνο το «μπουρανί» για να υμνήσουν τη γονιμότητα της γης, τη φύση για τους καρπούς που προσφέρει στους ανθρώπους.
Το «μπουρανί» και οι καρναβαλικές εκδηλώσεις στον Τύρναβο εντοπίζονται το 1898, ενώ το διονυσιακό «έθιμο του φαλλού» προέρχεται από την Κεφαλλονιά.
Η λατρεία, και κυρίως η λιτανεία-περιφορά του φαλλού, ως σύμβολο της γονιμότητας, αποτελούσε αναπόσπαστο μέρος των διονυσιακών τελετών για την εξασφάλιση της ευκαρπίας και ευγονίας.
Τι είναι όμως το μπουρανί, που δίνει το όνομά του σε αυτό το οργιαστικό καρναβάλι; Πρόκειται για ένα παραδοσιακό φαγητό της περιοχής: μια χορτόσουπα, η οποία φτιάχνεται με τα άγρια χόρτα που αρχίζουν να βγαίνουν στο γύρισμα του χειμώνα προς την άνοιξη.
Τα πρώτα στοιχεία για την τέλεση του εθίμου εμφανίζονται το 1898.Σε κάθε περίπτωση η σχέση με τα διονυσιακά δρώμενα είναι εμφανής.
Οι Τυρναβίτες γεωργοί κατά κύριο λόγο διατήρησαν αυτό το έθιμο και το διαφύλαξαν παρά τις απαγορεύσεις που δέχτηκε κατά περιόδους. Κάθε χρόνο, την Καθαρά Δευτέρα κατέφθαναν στο ξωκλήσι του Προφήτη Ηλία οι μπουρανίτες σε πομπή, άναβαν φωτιά και ετοίμαζαν το «μπουρανί», μια αλάδωτη χορτόσουπα από τα πρώτα χόρτα της άνοιξης με λίγο ξύδι για να τα νοστιμίζει.
Αυτή την πρόσφεραν στους «μυημένους» και πίνοντας κρασί ή ένα κράμα ούζου ή τσίπουρου με νερό, άρχιζε ο χορός και τα τραγούδια, οι αστεϊσμοί και τα πειράγματα με άσεμνες βασικά εκφράσεις.
Ο «Αρχιμπουρανίτης» εκλεγόταν από τους παρευρισκόμενους, στόλιζε το κεφάλι του με μια ταινία που συγκρατούσε έναν πήλινο φαλλό και ξεκινούσε πρώτος το χορό. Οι υπόλοιποι με μουτζουρωμένα από καπνιά πρόσωπα, τραγουδούσαν και χόρευαν.
Στη μέση στεκόταν ο «Κάβουκας», μασκαρεμένος φορώντας στη μέση του ζώνη από κουδούνια και φαλλικά ομοιώματα.
Πολλοί από τους άντρες που συμμετείχαν κρατούσαν στα χέρια τους φαλλούς, σαν σκήπτρα κατασκευασμένα από ξύλο ή πηλό ή ακόμα και από ψωμί και που αποτελούσαν το κυριότερο τελετουργικό σύμβολο.
Όπως εξηγεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ το μέλος του Συλλόγου Γαϊτανάκι-Μπουρανί Βασίλης Τσόλας το φετινό «μπουρανί» της Καθαράς Δευτέρας μαζί με τις καρναβαλικές εκδηλώσεις στον Τύρναβο, αναμένεται να διατηρήσουν την μακρόχρονη επιτυχία, καθώς το ενδιαφέρον του κόσμου τόσο της περιοχής όσο και από την υπόλοιπη Ελλάδα είναι μεγάλο.
Σημειώνεται πως σατιρικά δρώμενα που στηρίζονται στον αυτοσχεδιασμό παρουσιάζονται από ομάδες καρναβαλιστών το Σάββατο, ενώ αποκορύφωμα των εκδηλώσεων, η μεγάλη παρέλαση το βράδυ της Κυριακής.
Φέτος, σύμφωνα με το πρόγραμμα του δήμου Τυρνάβου, τα μοναδικής έμπνευσης άρματα και οι πρωταγωνιστές της βραδιάς, οι καρναβαλιστές θα κατακλύσουν τους δρόμους της πόλης και «ο βασιλιάς του καρναβαλιού, ο πρωθυπουργός του Ισραήλ Μπενιαμίν Νετανιάχου θα καεί και συμβολικά μαζί του θα καεί και ο πόλεμος, στέλνοντας έτσι το Τυρναβίτικο Καρναβάλι ένα ηχηρό αντιπολεμικό μήνυμα».
